ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา ภารกิจการบินอวกาศของจีนมีความก้าวหน้าครั้งสำคัญอะไรบ้าง ในอีก 5 ปีข้างหน้าการบินอวกาศของจีนมีเป้าหมายใหม่อะไรบ้าง?

เมื่อวันที่ 28 มกราคม ปี 2022 สำนักงานสารนิเทศแห่งคณะรัฐมนตรีจีนได้เผยแพร่รายงานสมุดปกขาวว่าด้วยการบินอวกาศจีนฉบับที่ 5 ในหัวข้อ "การบินอวกาศแห่งประเทศจีน ปี 2021" โดยถือการสร้างสรรค์ประเทศเข็มแข็งด้านการบินอวกาศเป็นแนวทางหลัก ได้บรรยายสรุปถึงความคืบหน้าสำคัญนับตั้งแต่ปี 2016 และภารกิจหลักใน 5 ปีข้างหน้า เพื่อเพิ่มพูนความเข้าใจของประชาคมระหว่างประเทศเกี่ยวกับภารกิจการบินอวกาศจีน

เร่งบรรลุการพัฒนาผ่านการสร้างนวัตกรรม โครงการสำคัญด้านการบินอวกาศปรากฏไฮไลท์บ่อยครั้ง

ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา การบินอวกาศจีนได้เร่งพัฒนาผ่านการสร้างนวัตกรรม นายอู๋ เยี่ยนหวา รองผู้อำนวยการองค์การอวกาศแห่งชาติจีนแนะนำว่า จรวดขนส่งไร้สารพิษและปลอดมลภาวะรุ่นใหม่ซึ่งมีจรวดลองมาร์ช-5 (Long March-5) เป็นตัวแทนได้ถูกทยอยนำมาใช้งาน มีจรวดขนส่งเชิงพาณิชย์ปรากฏตัวอย่างต่อเนื่อง นับตั้งแต่ปี 2016 จนถึงเดือนธันวาคมปี 2021 จีนปล่อยจรวดขนส่งรวม 207 ครั้ง อัตราความสำเร็จของการปล่อยจรวดลองมาร์ชอยู่ที่ 96.7% 

นอกจากนี้ โครงการสำคัญด้านการบินอวกาศจีนได้ปรากฏไฮไลท์บ่อยครั้ง โครงการก่อสร้างสถานีอวกาศจีนได้ดำเนินการอย่างทั่วด้าน มีนักบินอวกาศ 6 คนได้เข้าประจำการในสถานีอวกาศตามลำดับ ซึ่งถือเป็นการเปิดยุคแห่งสถานีอวกาศจีนที่มีมนุษย์ประจำการในระยะยาว

โครงการสำรวจดวงจันทร์อันได้แก่ "โคจร ลงจอด และกลับ" ได้ประสบความสำเร็จอย่างงดงาม ยานอวกาศฉางเอ๋อ-4 ลงจอดด้านมืดของดวงจันทร์เป็นครั้งแรกเพื่อดำเนินการสำรวจ  ยานอวกาศฉางเอ๋อ-5 นำตัวอย่างดินจากดวงจันทร์ 1,731 กรัมกลับสู่โลก

ยานอวกาศเทียนเวิ่น-1 ได้บรรลุการก้าวกระโดดของการบินอวกาศจีนจากการสำรวจระบบโลกกับดวงจันทร์ สู่การสำรวจระบบสุริยะ ได้ทิ้งรอยประทับของจีนไว้บนดาวอังคารเป็นครั้งแรก

โครงสร้างพื้นฐานทางอวกาศได้รับการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง ระบบนำทางทั่วโลกผ่านดาวเทียมเป๋ยโต่วได้สร้างเสร็จสมบูรณ์และเปิดใช้งาน ระบบสังเกตการณ์โลกที่มีความละเอียดสูงได้รับการพัฒนาจนมีขีดความสามารถที่เป็นระบบ

ในพื้นที่ชนบทและห่างไกล ดาวเทียมสื่อสารได้เปิดการไลฟ์สดทางทีวีแก่ 140 กว่าล้านครัวเรือนเพื่อให้บริการต่างๆ เช่น การศึกษาทางไกล การแพทย์ทางไกล และอีคอมเมิร์ซในชนบท ซึ่งมีส่วนช่วยในการบรรเทาความยากจนและการสร้างความเจริญในชนบท

ในด้านการเดินทางของมหาชน โลจิสติกส์อัจฉริยะ การขนส่งทางทะเล การเกษตรที่มีความแม่นยํา และอื่นๆนั้น ระบบนำทางเป๋ยโต่วใช้กันอย่างแพร่หลายเพื่อให้บริการกำหนดตำแหน่งและนำทางอย่างแม่นยำแก่การขนส่งสินค้าและการไหลเวียนของผู้คน

เพื่อตอบสนองความต้องการในด้านต่างๆที่หลากหลาย เช่น การพยากรณ์อากาศ การวางแผนที่ดิน การปกป้องระบบนิเวศ เศรษฐกิจทางทะเล และการรับมือเหตุฉุกเฉินจากภัยพิบัติ เป็นต้น ดาวเทียมสำรวจระยะไกลได้ให้บริการภาพถ่ายสะสมเกิน 100 ล้านภาพ

“ปัจจุบัน ประเทศเรามีดาวเทียมประเภทต่างๆ มากกว่า 500 ดวงที่กำลังปฏิบัติงานในวงโคจร เทคโนโลยีและบริการด้านการบินอวกาศได้หลอมรวมเข้าสู่การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมอย่างลึกซึ้ง ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการค้ำจุนการสร้างสรรค์จีนให้มีความปลอดภัย แข็งแรง สวยงามและเป็นแบบดิจิทัล” อู๋ เยี่ยนหวากล่าว

ขับเคลื่อนการพัฒนาคุณภาพสูง  การบินอวกาศจีนมีโครงการสำคัญอะไรบ้างในช่วง "แผน 5 ปีฉบับที่ 14"

“การสร้างสถานีอวกาศจีนให้เสร็จสมบูรณ์และให้เข้าสู่การดำเนินการอย่างทั่วด้าน การดำเนินโครงการสำรวจดวงจันทร์ระยะที่สี่และลงลึกพิสูจน์แผนการลงจอดบนพื้นผิวดวงจันทร์ด้วยยานอวกาศพร้อมมนุษย์ การพัฒนาและปล่อยจรวดขนส่งยานอวกาศพร้อมมนุษย์รุ่นใหม่ และอื่นๆ ”

นายอู๋ เยี่ยนหวากล่าวว่าในระยะเวลา 5 ปีข้างหน้า การบินอวกาศจีนจะปฏิบัติตามหลักการที่ถือการสร้างนวัตกรรมเป็นพลังขับเคลื่อนหลัก สอดประสานกันและมีประสิทธิภาพสูง พัฒนาอย่างสันติ ร่วมมือและแบ่งปัน ยึดเป้าหมายแห่งการสร้างสรรค์ประเทศเข้มแข็งด้านการบินอวกาศ ถือการพัฒนาการบินอวกาศอย่างมีคุณภาพสูงเป็นธีม ผลักดันการพัฒนาอย่างครอบคลุมในด้านวิทยาศาสตร์อวกาศ เทคโนโลยีอวกาศ และการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีการบินอวกาศ ยกระดับขีดความสามารถรอบด้านอย่างต่อเนื่องในการทำความเข้าใจอวกาศตามหลักวิทยาศาสตร์ การเข้าออกอวกาศอย่างอิสระ การใช้ประโยชน์อวกาศอย่างมีประสิทธิภาพสูง และการบริหารจัดการอวกาศอย่างมีประสิทธิผล

ประการแรก ขับเคลื่อนโครงการสำคัญที่มีอยู่แล้วให้แล้วเสร็จ ซึ่งรวมถึงการปล่อยโมดูลห้องทดลอง "เวิ่นเทียน"  กับ "เมิ่งเทียน"  ยานอวกาศพร้อมมนุษย์ "เสินโจว" และยานอวกาศขนส่งสินค้า "เทียนโจว" การสร้างสถานีอวกาศจีนให้เสร็จสมบูรณ์และให้เข้าสู่การดำเนินการอย่างทั่วด้าน การสร้างระบบสังเกตการณ์โลกที่มีความละเอียดสูงให้แล้วเสร็จอย่างรอบด้าน การรักษาการดำเนินการอย่างมั่นคงของระบบนำทางเป๋ยโต่วและผลักดันการใช้งานระบบนำทางเป๋ยโต่วเชิงอุตสาหกรรม

ประการที่สอง ดำเนินโครงการสำคัญใหม่ ซึ่งรวมถึงการดำเนินโครงการสำรวจดวงจันทร์ระยะที่สี่ การพัฒนาและปล่อยยานสำรวจฉางเอ๋อ-6 และยานสำรวจฉางเอ๋อ-7 เพื่อปฏิบัติภารกิจสำรวจสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรในพื้นที่ขั้วโลกของดวงจันทร์ การเก็บตัวอย่างและกลับสู่โลกจากบริเวณขั้วโลกของดวงจันทร์ และอื่นๆ การดำเนินโครงการสำรวจดาวเคราะห์ซึ่งรวมถึงการส่งยานอวกาศโคจรรอบดาวเคราะห์น้อยเพื่อดำเนินการสำรวจ การบังคับยานอวกาศเข้าใกล้แนบชิดดาวเคราะห์น้อย การเก็บตัวอย่างและกลับสู่โลกจากดาวเคราะห์น้อย ตลอดจนการลงลึกพิสูจน์แผนการลงจอดบนพื้นผิวดวงจันทร์ด้วยยานอวกาศพร้อมมนุษย์ และเสริมสร้างพื้นฐานแห่งการสำรวจและพัฒนาห้วงอวกาศโลกกับดวงจันทร์ ด้วยยานอวกาศพร้อมมนุษย์

ประการที่สาม ปรับปรุงขีดความสามารถในการเข้าออกอวกาศให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น ซึ่งรวมถึงการผลักดันการพัฒนารุ่นและประเภทจรวดขนส่ง เร่งพัฒนาและปล่อยจรวดขนส่งยานอวกาศพร้อมมนุษย์รุ่นใหม่ เร่งขับเคลื่อนการวิจัยและพัฒนาวิศวกรรมจรวดขนส่งขนาดหนัก ตลอดจนดำเนินการวิจัย การสาธิตและการพิสูจน์อย่างต่อเนื่องทางด้านเทคโนโลยีหลักของระบบขนส่งทางอวกาศที่ใช้งานซ้ำซาก

ประการที่สี่ ปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานทางอวกาศอย่างต่อเนื่อง บนพื้นฐานของการปฏิบัติตามแผนงานโครงสร้างพื้นฐานอวกาศทางพลเรือนแห่งชาติ ขับเคลื่อนการพัฒนาเทคโนโลยีหลอมรวมดาวเทียมสำรวจระยะไกล ดาวเทียมการสื่อสาร และดาวเทียมการนำทางเข้าด้วยกัน และเร่งยกระดับขีดความสามารถในการให้บริการข้อมูลทางอวกาศในด้านการสื่อสารที่ดำรงอยู่และเชื่อมโยงกันอย่างกว้างขวาง ความแม่นยำในห้วงเวลาและอวกาศ และการรับรู้ในทุกมิติ

ประการที่ห้า บูรณาการวางแผนดาวเทียมวิทยาศาสตร์อวกาศและดาวเทียมทดลองเทคโนโลยี ดำเนินการแสวงหาเชิงคาดการณ์ล่วงหน้าและการวิจัยขั้นพื้นฐานอย่างไม่หยุดยั้งในด้านวิทยาศาสตร์อวกาศ พิสูจน์และยกระดับเทคโนโลยีก้าวหน้าต่างๆ เช่น การบริการและการบำรุงรักษายานอวกาศในวงโคจร การเฝ้าติดตามและป้องกันดาวเคราะห์น้อยที่อยู่ใกล้โลก

 อัตราส่วนผลตอบแทนจากการลงทุนสามารถสูงถึง "1:10"  การบินอวกาศจะเข้าสู่ครอบครัวเรือนพันเรือนหมื่นมากยิ่งขึ้น

เทคโนโลยีการบินอวกาศเป็นการแสดงออกที่สำคัญของระดับการพัฒนาโดยรวมทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของแต่ละประเทศ การพัฒนาเทคโนโลยีการบินอวกาศนั้น ควรทั้งผลักดันการพัฒนาอย่างก้าวกระโดดของวิทยาศาสตร์อวกาศและเทคโนโลยีอวกาศ และแปลงผลสำเร็จด้านนวัตกรรมทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีให้เป็นพลังขับเคลื่อนอันแท้จริงในการกระตุ้นการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม

นายจ้าว เจียน ผู้อำนวยการศูนย์ข้อมูลและสังเกตการณ์โลกขององค์การอวกาศแห่งชาติจีนกล่าวว่า “รัฐบาลให้ความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาด้านการบินอวกาศ การลงทุนในการพัฒนาเทคโนโลยีการบินอวกาศนั้นค่อนข้างสูง แต่ประโยชน์ที่ได้จากการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีการบินอวกาศนั้นมีขนาดใหญ่มาก ตามสถิติเบื้องต้นอัตราส่วนผลตอบแทนจากการลงทุนสามารถสูงถึง 1:10 การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีการบินอวกาศใหม่นำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในการพัฒนาอุตสาหกรรม ซึ่งส่งแรงกระตุ้นอย่างชัดเจนต่อการพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติ

นอกจากนี้สมุดปกขาวยังชี้ให้เห็นว่า ต้องศึกษาและกำหนดแนวทางชี้นำการพัฒนาการบินอวกาศเชิงพาณิชย์ เพื่อส่งเสริมการบินอวกาศเชิงพาณิชย์ให้ได้รับการพัฒนาอย่างรวดเร็ว เมื่อเร็วๆนี้ ดาวเทียมสื่อสารบรอดแบนด์วงโคจรต่ำจำนวน 6 ดวง ที่พัฒนาโดยบริษัทการบินอวกาศหยินเหอซึ่งเป็นบริษัทเอกชนของจีน ได้ถูกนำออกจากพื้นที่วิจัยและผลิตดาวเทียมที่บริษัทแห่งนี้สร้างขึ้นด้วยตนเอง เสร็จสิ้นการประเมินและตรวจสอบก่อนนำออกจากโรงงาน และส่งไปยังฐานปล่อยดาวเทียมเป็นที่เรียบร้อยแล้ว โดยจะทำการปล่อยในโอกาสที่เหมาะสมภายในไตรมาสแรกของปี 2022     

นายจาง ซื่อเจี๋ย หัวหน้านักวิทยาศาสตร์ของบริษัทการบินอวกาศหยินเหอให้มุมมองว่า "การเพิ่มขึ้นของจำนวนดาวเทียม การเพิ่มความหลากหลายของแพลตฟอร์ม การยกระดับประสิทธิภาพ และการผลิตดาวเทียมเชิงพาณิชย์และมีต้นทุนที่ต่ำลงนั้น กำลังทำให้ฉากการใช้งานดาวเทียมมีความหลากหลายมากยิ่งขึ้นอย่างต่อเนื่อง"

ปัจจุบันเทคโนโลยีการบินอวกาศได้ถูกนำมาใช้กันอย่างแพร่หลายในด้านต่างๆ ของการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม เช่น การปกป้องทรัพยากรที่ดิน การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม การป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย เป็นต้น การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีใหม่ๆ อันสืบเนื่องมาจากการบินอวกาศก็ได้เข้าสู่ครอบครัวเรือนพันเรือนหมื่น ประชาชนทั่วไปได้สัมผัสกับชีวิตอันดีงามที่รังสรรค์ขึ้นโดยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการบินอวกาศ 

YIM/LU