เทศกาลตรุษจีน หรือที่คนจีนเรียก 春节  ไม่สามารถกำหนดวันตามปฏิทินสากลได้  โดยต้องดูวันจากปฏิทินจันทรคติหรือปฏิทินจีนโบราณเท่านั้น  ซึ่งจะตรงกับวันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 3 ของปฏิทินจันทรคติ  และตรงกับวันที่ 1 เดือน 1 ของปฏิทินจีนโบราณ ดังนั้นจึงถือว่าวันตรุษจีนเป็นวันที่คล้ายกับวันปีใหม่ของจีน   สีที่ถูกใช้ประจำวันตรุษจีนเป็นสีที่ทุกคนรู้กันดีอยู่แล้วว่าคือสีแดง   สาเหตุมาจากจุดกำเนิดของวันตรุษจีนถูกเล่าขานกันมายาวนานว่ามีปีศาจตนหนึ่งชื่อ “เหนียน”  เป็นปีศาจที่มีนิสัยดุร้าย อาศัยอยู่ในทะเล เมื่อถึงวันสิ้นปีของทุกๆ ปีเหนียนจะเข้ามาทำร้ายผู้คนและสัตว์ตามหมู่บ้าน ชาวบ้านไร้หนทางสู้จึงทำได้แค่เพียงหลบซ่อนไม่ให้ถูกเหนียนทำร้าย  ต่อมาเหนียนได้ไปยังหมู่บ้านแห่งหนึ่งและบังเอิญได้ยินเสียงแส้ที่เกิดจากเด็กในหมู่บ้านเล่นกัน เหนียนจึงวิ่งหนีไป  และเมื่อไปอีกหมู่บ้านได้พบกับครอบครัวหนึ่งที่มีเสื้อผ้าสีแดงตากอยู่จึงตกใจกลัวสีแดงและวิ่งหนีไป  ดังนั้น ชาวบ้านเมื่อรู้เรื่องดังกล่าวจึงทำให้ทุกๆ สิ้นปีใช้สีแดงและเสียงที่ดังคล้ายแส้ เป็นสิ่งที่ไล่เหนียนออกไป   จึงเป็นที่มาของสีแดงที่ใช้ในวันตรุษจีนไม่ว่าจะเป็นเสื้อผ้าสีแดง  โคมไฟสีแดง เครื่องประดับสีแดง ของแต่งบ้านสีแดง  รวมไปถึงการจุดประทัดสีแดงที่มีเสียงดังคล้ายแส้ดั่งตำนาน

คนจีนให้ความสำคัญกับวันนี้มาก แทบเรียกว่า “คนจีนตั้งหน้าตั้งตารอวันนี้เลยก็ว่าได้”  และตรุษจีนก็เป็นเทศกาลที่ถือได้ว่าหยุดยาวที่สุด  ซึ่งในประเทศจีนจะหยุดทำงานกันถึง 15  วันเลยทีเดียว ทำให้ท้องถนนและสถานที่ท่องเที่ยวต่างๆ  ในจีนจะแน่นไปด้วยรถและผู้คน เราคงได้เห็นภาพสถานที่ท่องเที่ยวจีนเต็มไปด้วยฝูงชนกันอยู่บ่อยๆ เมื่อถึงเทศกาลนี้   ในวันนี้คนจีนส่วนใหญ่จะทำความสะอาดบ้านและตกแต่งบ้านให้สะอาดสวยงาม เพราะเชื่อกันว่าการทำความสะอาดบ้านถือว่าเป็นการกำจัดความโชคร้ายทิ้งไป ที่ประตูและหน้าต่างหน้าบ้านก็มักจะถูกตกแต่งด้วยกระดาษสีแดงที่มีลวดลายหรือคำที่มีความหมายดีๆ อยู่

ในประเทศไทยมีคนไทยเชื้อสายจีนกระจายอยู่ตามภูมิภาคต่างๆ ของไทยอยู่ไม่น้อย แต่ส่วนใหญ่มักจะอยู่ที่ เยาวราช  ชลบุรี ภูเก็ต และเชียงใหม่   โดยปกติในวันตรุษจีนของทุกปี  เยาวราชหรือที่บางคนเรียกไชน่าทาวน์  เป็นสถานที่จัดเทศกาลตรุษจีนที่เรียกได้ว่ายิ่งใหญ่ที่สุดในเมืองไทย   ซึ่งจะมีการจัดงานเที่ยงวันยันเที่ยงคืน มีการแสดงระบำต่างๆ ของจีน  แต่ที่ยิ่งใหญ่และเป็นที่จับตามองของนักท่องเที่ยวคือ “การเชิดสิงโต”  ที่มีจำนวนนักเชิดสิงโตมากกว่าทุกเทศกาลในเมืองไทย  

แต่จุดประสงค์ของวันตรุษจีนในไทยนั้นไม่ใช่เป็นเพียงแค่วันปีใหม่ของคนไทยเชื้อสายจีน  แต่ยังเป็นวันรวมญาติ เป็นวันที่คนไทยเชื้อสายจีนมารวมตัวกันเป็นครอบครัวใหญ่ไหว้เทพเจ้าและบรรพบุรุษด้วยอาหารต่างๆ มากมาย  และมีความเชื่ออีกอย่างว่าหากเราไหว้อาหารเยอะ  ไหว้อาหารดีๆ  ก็จะทำให้เราเจริญรุ่งเรืองมากขึ้นเท่านั้น  ในการไหว้ก็จะพูดขอพรกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์หรือบรรพบุรุษ  โดยขนมที่คนไทยเชื้อสายจีนส่วนใหญ่มักทำไหว้กันในวันนี้ก็คือ ขนมเทียนและขนมเข่ง (เหนียนเกา) และเมนูอาหารคาวที่หลายๆ ครอบครัวคนไทยเชื้อสายจีนมักจะไม่ยอมให้หลุดจากรายการของไหว้คือ  “เป็ด”  เพราะเป็ดจะสื่อความหมายถึงความอุดมสมบูรณ์  ความรัก ซึ่งก็เป็นหนึ่งในของไหว้ 3 สิ่งที่เรียกว่า “ซาเซ”

เทศกาลตรุษจีนไม่เพียงแต่เป็นเทศกาลที่สำคัญในการไหว้เทพเจ้าและบรรพบุรุษเท่านั้น  แต่ยังเป็นวันที่ครอบครัวและญาติพี่น้องต่างๆ ได้มารวมตัวพูดคุยเพื่อคงความสัมพันธ์  ได้หยุดจากการทำงานพร้อมหน้าพร้อมตากัน   ได้ร่วมกันสร้างมิตรภาพที่ดีภายในครอบครัวคนจีนและคนไทยเชื้อสายจีนในไทยอีกด้วย