สังคมไร้เงินสด หรือ Cashless society คือกระแสการใช้จ่ายของผู้คนที่เปลี่ยนจากการชำระเงินสดมาเป็นการชำระเงินออนไลน์ หรือที่เรียกว่า E-wallet และถ้าพูดถึงประเทศที่นำระบบดังกล่าวมาใช้อย่างแพร่หลายคงหนีไม่พ้น ประเทศจีน ซึ่งได้ชื่อว่าเป็น เจ้าแห่งสังคมไร้เงินสด

ในปัจจุบัน คนจีนส่วนใหญ่หันมาใช้วิธีการชำระเงินออนไลน์แทนการชำระเงินสด ด้วยเหตุผลหลายอย่าง ทั้งความสะดวกสบายที่ไม่ต้องพกเงินสดติดตัวจำนวนมาก ไม่มีปัญหาเรื่องการทอนเงิน  รวมถึงปัญหาเกี่ยวกับธนบัตรปลอม นอกจากนี้ในแอปพลิเคชันชำระเงินออนไลน์ส่วนใหญ่มักมีโปรโมชันให้สามารถซื้อสินค้าได้ในราคาที่ถูกลง คนส่วนใหญ่จึงให้ความสนใจและหันมาใช้งานมากขึ้น

เมื่อเปลี่ยนมาเป็นระบบสังคมไร้เงินสด อาจทำให้หลายคนสงสัยว่า คนจีนทุกกลุ่มไม่ว่าจะเป็นกลุ่มผู้สูงอายุ ผู้ที่อยู่ในพื้นที่ห่างไกล รวมถึงผู้ที่มีรายได้น้อย จะสามารถเข้าถึงบริการดังกล่าวได้จริงหรือไม่ เราจะมาค้นหาคำตอบเหล่านี้กัน

โดยเริ่มจากกลุ่มผู้สูงอายุ

ในประเทศจีน มีแอปพลิเคชันยอดนิยมที่ใช้ซื้อสินค้าออนไลน์อย่าง Taobao และใช้สำหรับพูดคุยสนทนาอย่าง WeChat ทั้งสองแอปพลิเคชันได้มีการนำระบบชำระเงินออนไลน์เข้ามาใช้ ซึ่ง Taobao ได้ผูกกับ  Alipay เพื่อใช้สำหรับการชำระเงินซื้อสินค้าในระบบได้ทันทีไม่ต้องโอนเงินผ่านธนาคาร ส่วน WeChat  ได้พัฒนา WeChat Pay ขึ้นมาเพื่อให้ผู้ใช้บริการสามารถส่งเงินให้คู่สนทนาได้ทันที

โดยทั้งสองต่างเป็นแอปพลิเคชันที่คนทุกเพศ ทุกวัย ต่างคุ้นเคย และใช้กันเป็นประจำอยู่แล้ว พอมีระบบชำระเงินออนไลน์เพิ่มเข้ามา แถมยังมีความสะดวกสบาย และความปลอดภัยในการใช้สูง ทำให้ทั้งเด็ก และ ผู้สูงอายุ สามารถปรับตัวและหันมาใช้ระบบชำระเงินดังกล่าวได้ง่ายขึ้น

กลุ่มคนในชนบท หรือ ผู้อาศัยอยู่ในพื้นที่ห่างไกล

รัฐบาลจีนได้มีการสนับสนุนแนวทางเปลี่ยนแปลงประเทศเข้าสู่ ระบบสังคมไร้เงินสด โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้คนในชนบทที่ทำอาชีพเกษตรกรรม สามารถเข้าถึงการซื้อขายแลกเปลี่ยนออนไลน์มากขึ้น ซึ่งเป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจรูปแบบหนึ่ง และทำให้คนในชนบทไม่ต้องเข้ามาหางานทำในเมืองใหญ่ ที่ผ่านมา รัฐบาลจึงมีการสนับสนุนการเพิ่มระบบอินเทอร์เน็ตให้ครอบคลุมพื้นที่ชนบท ส่งเสริมเกษตรกรในการหาซื้ออุปกรณ์ทางการเกษตรออนไลน์ ผลักดันให้มีการนำผลผลิตท้องถิ่นมาขายในตลาดออนไลน์ และอำนวยความสะดวกในการกู้ยืมเงินผ่านระบบออนไลน์ เพื่อเป็นแรงจูงใจให้คนหันมาใช้ระบบชำระเงินออนไลน์มากขึ้น

ซึ่งผลลัพธ์ที่ออกมา แสดงให้เห็นว่าประชากรจีนในแถบชนบทหันมาใช้ระบบชำระเงินออนไลน์เพิ่มขึ้น โดยธนาคารกลางจีนได้เปิดเผยว่า ในปี 2017 มีชาวจีนในชนบทเข้าถึงระบบชำระเงินออนไลน์สูงถึง 66.5% ซึ่งรัฐบาลมีแนวทางที่จะผลักดันให้เพิ่มสูงขึ้นอีกในปี 2020

ส่วนในกลุ่มคนที่มีรายได้น้อย

เมื่อคนส่วนใหญ่เปลี่ยนมาใช้ระบบชำระเงินออนไลน์ ทำให้การจะทำการค้าขาย หรือ รับการบริจาคเองก็ต้องรองรับวิธีการชำระเงินดังกล่าว ทำให้กลุ่มคนที่มีรายได้น้อยเองต้องหันมาปรับตัวเข้ากับระบบชำระเงินออนไลน์เช่นกัน

ในแง่ของการเข้าถึงระบบชำระเงินออนไลน์ ประเทศจีนมีบริษัทอิเล็กทรอนิกส์ที่พัฒนาสมาร์ทโฟนได้มีคุณภาพและราคาที่ไม่สูงเท่าสมาร์ทโฟนจากฝั่งอเมริกา ทำให้การซื้อสมาร์ทโฟนสักเครื่องจึงไม่จำเป็นต้องใช้เงินจำนวนมาก และในด้านการเข้าถึงระบบอินเทอร์เน็ต ตามเมืองต่างๆ เองก็มีบริการ Wi-Fi กระจายสัญญาณอินเทอร์เน็ตให้ใช้ได้ฟรี ไม่ว่าจะเป็นในตามห้างสรรพสินค้า ตามร้านค้า บนรถเมล์ หรือ รถไฟฟ้าใต้ดินเองก็มีให้บริการแล้ว

ด้วยปัจจัยที่กล่าวมา ทำให้การเข้าถึงระบบชำระเงินออนไลน์ เป็นเรื่องที่ง่ายมากในประเทศจีน ส่งผลให้ในปัจจุบัน ตามร้านรถเข็นขายอาหารตามข้างทางต่างก็มี QR code ไว้สำหรับให้ลูกค้าชำระเงินออนไลน์ หรือแม้กระทั่งในเมืองใหญ่ที่เมื่อก่อนจะเห็นขอทานพร้อมกับขัน หรือ กระบอกสักใบ แต่ตอนนี้ต่างเปลี่ยนเป็น ป้าย QR code เพื่อขอรับบริจาคแทนแล้ว

จากทั้งหมดที่กล่าวมา ทำให้ระบบชำระเงินออนไลน์ค่อยๆ เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในการใช้ชีวิตของคนจีนในปัจจุบัน ยิ่งในยุคที่มีการระบาดของโรค Covid 19 การชำระเงินออนไลน์ก็ถือเป็นอีกหนึ่งตัวเลือกที่เพิ่มความปลอดภัยและป้องกันการสัมผัสเชื้อโรค เรียกได้ว่าเพิ่มทั้งความสะดวก และความปลอดภัยให้กับผู้ใช้บริการ

เมื่อการซื้อขายสินค้า บริการ และ ชำระเงินเกิดขึ้นผ่านทางระบบออนไลน์ทั้งหมด ทำให้ไม่ว่าจะเป็นคนในเมืองใหญ่ หรือ คนในชนบท ต่างก็มีสิทธิที่จะได้รับสินค้า และ บริการ ที่เท่าเทียมกัน ซึ่งเป็นการพัฒนาระบบเศรษฐกิจให้เติบโตยิ่งขึ้นจากการที่คนในพื้นที่ห่างไกลสามารถนำสินค้ามาในพื้นที่มาขายได้ด้วยตนเอง ทำให้ สังคมไร้เงินสด ถือเป็นอีกหนึ่งก้าวสำคัญสำหรับการพัฒนาของจีนในปัจจุบัน