ในช่วงค่ำทุกวันศุกร์ครับ เมื่อเร็วๆนี้ ดาวเทียมขนาดย่อมที่สำรวจสิ่งแวดล้อมและเตือนภัยธรรมชาติ 2 ดวงของจีนได้ผ่านการทดสอบ และเริ่มปฏิบัติหน้าที่อย่างเป็นทางการ ทำให้การสำรวจสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศในทางมหาภาคพัฒนาอย่างมาก รายการวันนี้ เรามาพูดคุยในประเด็นนี้กันครับ

คุณผู้ฟังครับ ดาวเทียมขนาดย่อมที่สำรวจสิ่งแวดล้อมและเตือนภัยธรรมชาติของจีน 2 ดวงนี้ เรียกว่า ดาวเทียม A กับดาวเทียม B เมื่อเดือนกันยายนปี 2008 จีนได้ยิ่งส่งดาวเทียม 2 ดวงนี้ด้วยความสำเร็จ แล้วก็ได้ทดสอบสภาำพการทำงานตามวงโคจรเป็นเวลานานพอสมควร นายฟาง จื้อหย่ง รองผู้อำนวยการศูนย์บรรเทาภัยแห่งชาติจีนอธิบายว่า ดาวเทียม A กับดาวเทียม B ได้ติดตั้งเครื่องตรวจวัดแสงที่ทันสมัยหลายชุด นับเป็นดาวเทียมสำรวจพื้นโลกดีที่สุดของจีน เขากล่าวว่า "กล้องถ่ายภาพ CCD รังสีอินฟราเรดที่ติดตั้งบนดาวเทียม A กับดาวเทียม B สามารถตรวจวัดแถบพื้นที่ในรัศมี 720 กิโลเมตรได้ทั้งกลางวันและกลางคืน และสามารถวิเคราะห์ข้อมูลได้ละเอียดมาก ภาพถ่ายที่ถูกส่งกลับจากดาวเทียมแม้จะขยายหลายสิบเท่าก็ยังชัดเจนมากอยู่ ดาวเทียม 2 ดวงนี้สามารถตรวจสอบดินแดนทั้งหมดของจีนได้อย่างต่อเนื่องเป็นเวลา 48 ชั่วโมง พร้อมกันนี้ ยังสามารถตรวจวัดประเมินความเสียหายของภัยธรรมชาติและการทำลายสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นในต่างประเทศ"

ข่าวแจ้งว่า ดาวเทียม A กับดาวเทียม B เป็นดาวเทียมที่เน้นภารกิจด้านการควบคุมมลภาวะทางสิ่งแวดล้อมและการกู้ภัยโดยเฉพาะ ที่จีนยิงส่งขึ้นอวกาศเป็นครั้งแรก นายหวู เสี่ยวชิง รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงอนุรักษ์ สิ่งแวดล้อมของจีนกล่าวว่า ปัจจุบัน ทั่วประเทศจีนมีสถานีสำรวจสิ่งแวดล้อมกว่า 2000 แห่ง แต่เนื่องจากใช้การสุ่มตัวอย่างตรวจสอบตามสถานที่ ผลการตรวจสอบจึงขาดความต่อเนื่องกันทั้งในเวลาและพื้นที่ นอกจากนั้น ค่าใช้จ่ายในการตรวจสอบวิเคาระห์ค่อนข้างแพง เพราะสถานีสำรวจส่วนใหญ่กระจายตามเมือง ลุ่มแม่น้ำ และเขตพื้นที่สำคัญ จึงยากที่จะตรวจสอบสิ่งแวดล้อมและเตือนภัยการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศได้อย่างรอบด้าน ทันกาลและถูกต้องแม่นยำ นายหวู เสี่ยวชิงเน้นว่า ดาวเทียม A กับดาวเทียม B จะพัฒนางานด้านนี้อย่างมาก เขากล่าวว่า "โครงการดาวเทียม A กับดาวเทียม B เป็นโครงการที่อาศัยดาวเทียมเพื่อเิพิ่มการสำรวจสิ่งแวดล้อมและกู้ภัยธรรมชาติโดยเฉพาะ จะเป็นประโยชน์ต่อการเฝ้าตรวจและประเมินสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศในขอบเขตที่กว้างขวางยิ่งขึ้นอย่างรวดเร็ว ต่อเนื่องและรอบด้าน ทำให้ติดตามการเกิดและพัฒนาการของการสูญเสียระบบนิเวศได้อย่างใกล้ชิด และทำให้ความสามารถในการตรวจสอบสิ่งแวดล้อมของจีนเพิ่มประสิทธิภาพขึ้นอย่างมาก"

ในช่วงหลายเดือนที่ผ่านมา ดาวเทียม A กับดาวเทียม B ได้แสดงบทบาทสำคัญในการสำรวจสิ่งแวดล้อม โดยได้ดำเนินการตรวจสอบคุณภาพน้ำในแม่น้ำสายหลัก ทะเลสาบ รวมทั้งอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ การเฝ้าตรวจบรรยากาศเพื่อประกอบงานวิจัยด้านการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมหลายรายการแล้ว

สิ่งที่น่าสนใจคือ ดาวเทียม B ติดตั้งกล้องถ่ายภาพรังสีอินฟราเรด ภาพที่ถ่ายจากกล้องรังสีอินฟราเรดที่แถบแสงต่างกัน จะสะท้อนให้เห็นเป้าหมายการสำรวจที่แตกต่างกัน เช่น ภาพขนาดใกล้จะใช้วิเคราะห์การแบ่งประเภทของพฤกษชาติ และประเมินสภาพน้ำ ภาพขนาดสั้นใช้สะท้อนสภาพการเติบโตของพืชคลุมดิน ภาพขนาดกลางใช้เฝ้าตรวจระวังไฟป่า ส่วนภาพขนาดยาวมีลักษณะอ่อนไหวต่อความร้อน เหมาะสำหรับใช้บันทึกอุณหภูมิของพื้นโลก อุปกรณ์ที่ทันสมัยชุดนี้เป็นปัจจัยสำคัญในโครงการสำรวจพื้นที่กรุงปักกิ่งของนักวิทยาศาสตร์จีน ผลวิจัยแสดงว่า กรุงปักกิ่งเกิดปรากฏการณ์ Urban heat island effect หรืออุณหภูมิในเมืองสูงกว่าชานเมืองอย่างชัดเจน