เมื่อเร็วๆ นี้ ในตลาดจีน สินค้าราคาถูกบางชนิด เช่น เหล้าขาวเอ้อกัวโว เกี่ยมฉ่าย มียอดขายเพิ่มสูงขึ้นอย่างเห็นได้ชัด เว็บไซต์ขายของที่ส่งเสริมให้ลูกค้าจับกลุ่มกันซื้อของเพื่อได้ราคาถูกก็เป็นที่นิยมจากผู้ใช้อินเตอร์อย่างรวดเร็ว ปรากฏการณ์แบบนี้ก่อให้เกิดการพูดกันในสังคมว่า ขณะนี้ การบริโภคของคนจีนกำลังลดระดับลงอยู่หรือไม่?

ปัจจุบัน รายได้โดยเฉลี่ยของคนจีนเพิ่มขึ้นอย่างมีเสถียรภาพ ทำให้ผู้บริโภคจีนกล้าใช้จ่ายมากกว่าเดิมในขณะเดียวกัน ความต้องการด้านการบริโภคก็นับวันมีความหลากหลายมากขึ้น การบริโภคด้านการบริการ โดยเฉพาะการบริโภคในธุรกิจที่เกิดขึ้นใหม่ๆ กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว กลุ่มคนวัยหนุ่มสาวสร้างปรากฏการณ์ด้านการบริโภคให้เห็นว่าคนกลุ่มนี้มีศักยภาพมาก ดังนั้นความเห็นในสังคมที่ว่า การบริโภคของคนจีนลดระดับลงอาจเป็นเรื่องที่ไม่จริง

ล่าสุดนี้ นายเกา เฟิง โฆษกกระทรวงพาณิชย์จีนชี้แจงว่า กรณีที่สินค้าราคาไม่แพงที่คนทั่วไปชอบซื้อมีสภาพการจำหน่ายค่อนข้างดีในตลาด ยังไม่สามารถใช้เป็นข้อสรุปได้ว่า การบริโภคกำลังลดระดับ

การบริโภคลดระดับลงหรือยกระดับนั้นควรตัดสินอย่างไร? แน่นอนอยู่แล้วต้องดูเนื้อหากับรูปแบบของการบริโภค นอกนั้น ยังคงต้องพิจารณาถึงการเปลี่ยนแปลงของความคิดเห็น และความรู้สึกต่อการบริโภค ไม่ว่าจะเป็นเหล้าขาวเอ้อกัวโถว เว็บไซต์ขายของที่ส่งเสริมให้ลูกค้าจับกลุ่มซื้อในราคาถูก หรือจักรยานแชร์ใช้ เป็นที่นิยมกันในปัจจุบัน ก็ไม่ควรถูกมองเป็นหลักฐานที่กล่าวหาว่าการบริโภคของคนจีนลดระดับ   

มองจากตัวเลขสถิติ รายได้โดยเฉลี่ยของประชาชนจีนยังคงเติบโตอย่างต่อเนื่องและมั่นคง ในครึ่งปีแรกของปี 2018 รายได้ส่วนที่ใช้จ่ายได้ระดับถัวเฉลี่ยของประชาชนจีนอยู่ที่ 14,063 หยวน ขยายตัว 8.7% เมื่อเทียบกับระยะเดียวกันของปีที่แล้ว รายจ่ายด้านการบริโภคโดยเฉลี่ยของประชาชนจีนอยู่ที่ 9,609 หยวน เติบโต 8.8% เมื่อเทียบกับระยะเดียวกันของปีที่แล้ว

หากพิจารณาจากภาษีรายได้ส่วนบุคคลสะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงของเงินเดือนโดยตรงนั้น ในช่วง 7 เดือนแรกปีนี้ ยอดการเก็บภาษีรายได้ส่วนบุคคลของทั่วประเทศมากถึง 925,500 ล้านหยวน เพิ่มขึ้น 20.6% เมื่อเทียบกับระยะเดียวกันของปีที่แล้ว สูงกว่าของทั้งปี 2017  2% ซึ่งสะท้อนให้เห็นจากอีกมุมหนึ่งว่า รายได้ของประชาชนจีนยังคงมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น

นางเจ้า ผิง ผู้อำนวยการสำนักงานวิจัยการค้าระหว่างประเทศ สภาส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศของจีนชี้ว่า “ระดับการบริโภคสูงหรือต่ำ ขึ้นอยู่กับรายได้รวมของผู้บริโภคจะเปลี่ยนแปลงอย่างไร กรณีเดียวที่จะทำให้การบริโภคลดระดับลงก็คือ รายได้ลดต่ำลงต่อเนื่อง ปัจจุบัน มองจากรายได้โดยเฉลี่ยของชาวจีนที่ยังคงรักษาแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น ยังไม่มีวี่แววที่การบริโภคจะลดต่ำลง”

มองในแง่ความเต็มใจที่จะบริโภค(Consuming Willingness)ของประชาชนจีน เมื่อเดือนพฤษภาคม ดัชนีความมั่นใจของผู้บริโภคจีนเป็น 122.9 ดัชนีความเต็มใจที่จะบริโภคอยู่ที่ระดับ 114.3 ต่างอยู่ในระดับที่สูงในประวัติศาสตร์ ประกอบกับความเต็มใจที่จะใช้จ่าย หรือบริโภคก็ไม่ได้ลดต่ำลง การบริโภคของคนจีนในภาพรวมก็ไม่มีทางที่จะลดระดับลง ดังนั้น ปรากฏการณ์ที่สินค้าราคาถูกขายดีในขณะนี้ สะท้อนให้เห็นถึงความแตกต่างของรสนิยม หรือความเคยชินด้านการบริโภคของกลุ่มคนที่มีความหลากหลายมากขึ้นในสังคมปัจจุบัน

ทุกวันนี้ ผู้บริโภคจีนยกเลิกพฤติกรรมการบริโภคลักษณะโอ้อวด จึงจะไม่ใช้จ่ายแบบสุรุ่ยสุร่าย แทนที่จะเอาแต่สินค้าแบรนด์ใหญ่ ผู้คนส่วนใหญ่สนใจเลือกซื้อของคุณภาพดีราคาถูก เน้นการใช้จ่ายที่มีความเฉพาะเจาะจง พยายามแสวงหาผลประโยชน์ให้มากขึ้นด้วยต้นทุนต่ำเท่าที่จะทำได้ และไม่ใช้จ่ายกับสินค้าหรือบริการที่กำหนดราคาสูงเกินคุณค่าที่แท้จริง นี่แสดงให้เห็นว่า ภาวะทางจิตใจต่อการบริโภคของผู้บริโภคจีน มีความสมบูรณ์และมีสติมากยิ่งขึ้น

ยกตัวอย่าง ในเรื่องของสุขภาพ คนจีนจำนวนมากหันมารับประทานผักและผลไม้มากยิ่งขึ้น ทำกับข้าวกินเอง ลดอาหารที่ไขมันสูง ถ้ามองว่า สาเหตุที่คนจีนชอบกินผักผลไม้มากขึ้นและเนื้อสัตว์น้อยลง ก็เพราะการบริโภคกำลังลดระดับลง ก็ถือว่าไม่ถูกต้อง ส่วนผู้คนเลือกเดินทางโดยรถไฟใต้ดิน กับจักรยานแชร์ใช้แทนการขับรถส่วนตัว จริงๆ แล้วคือปฏิบัติตามข้อเสนอของรัฐบาลที่ส่งเสริมวิธีการเดินทางที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และร่วมกันแก้ปัญหารถติดในเมือง ขณะที่กระแสนิยมเรียบง่ายตามธรรมชาติในการแต่งกายหรือประดับบ้านในขณะนี้ แสดงให้เห็นว่า ผู้คนมีรสนิยมกับแฟชั่นใหม่ที่ไม่สลับซับซ้อน และไม่ได้เกี่ยวข้องกับการบริโภคที่หดตัวลง

สำหรับกรณีที่เว็บไซต์ขายของที่ส่งเสริมให้ลูกค้าจับกลุ่มมาซื้อเพื่อได้ราคาถูกนั้น ก็ยิ่งต้องใช้วิจารณญาณเพื่อเข้าใจสาเหตุที่แท้จริง ซึ่งเกิดจากสภาพความไม่สมดุลในการพัฒนาเศรษฐกิจระหว่างเขตพื้นที่ นายหลี่ ฉีหลิน ผู้จัดการใหญ่บริษัทหลักทรัพย์ Lianxun เห็นว่า สาเหตุที่เว็บไซต์ขายของที่ส่งเสริมให้ลูกค้าจับกลุ่มกันซื้อของบูมมากในช่วงนี้ ไม่ใช่กลุ่มผู้บริโภคเดิมที่เน้นวิถีชีวิตแบบมีคุณภาพสูง พากันลดระดับการบริโภคให้ต่ำลง ถึงจะเข้าเว็บแบบนี้หาซื้อสินค้าราคาถูก แต่เป็นเพราะภายใต้ภูมิหลังใหญ่ที่เขตพื้นที่ที่ต่างกัน เมืองกับชนบทยังคงมีความเหลื่อล้ำการพัฒนาเศรษฐกิจค่อนข้างมาก รูปแบบที่ลูกค้าหลายคนจับกลุ่มกันซื้อสินค้าเพื่อเพิ่มจำนวนการซื้อ จะทำให้เว็บขายของยอมขายในราคาถูกกว่านั้น เปิดโอกาสให้ผู้บริโภคที่มีรายได้ไม่สูงแต่มีจำนวนมหาศาลในเมืองขนาดเล็ก หรือเขตชนบทสามารถใช้จ่ายได้มากขึ้น นี่เป็นความก้าวหน้าของสังคมจีนที่รูปแบบการบริโภคใหม่กระจายไปสู่เมืองขนาดเล็กกับชนบท ทำให้ผู้บริโภคที่ได้รับประโยชน์ที่แท้จริงเพิ่มมากขึ้น