เมื่อเดือนมีนาคมที่ผ่านมา ที่ประชุมสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติจีนชุดที่ 13 ครั้งที่ 2 มีมติผ่าน “กฎหมายการลงทุนสำหรับต่างชาติ (Foreign Investment Law)” เป็นกฎหมายพื้นฐานฉบับใหม่เกี่ยวกับการลงทุนในจีนของนักธุรกิจต่างประเทศ ซึ่งได้รับความสนใจระดับสูงจากนักลงทุนทั่วโลก และมีอิทธิพลสำคัญต่อเศรษฐกิจจีน

นักวิเคราะห์เห็นว่า “กฎหมายการลงทุนสำหรับต่างชาติ” เกิดจากสภาพความเป็นจริงของจีน ด้านหนึ่งบ่งชี้ว่างานนิติบัญญัติของจีนพัฒนาก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง อีกด้านหนึ่งสะท้อนถึงสถานการณ์ใหม่ของจีนกับการเปิดประเทศและการดึงดูดการลงทุนจากทั่วโลก กฎหมายฉบับนี้ให้น้ำหนักต่อการส่งเสริมการลงทุนและการคุ้มครอง เพื่อสร้างสิ่งแวดล้อมการประกอบธุรกิจที่โปร่งใสและคาดการณ์ได้สำหรับวิสาหกิจต่างชาติที่มาลงทุนในจีน ขณะเดียวกัน ก็เป็นสัญลักษณ์แสดงว่า จีนมีก้าวที่สำคัญในการปรับปรุงรูปแบบการเปิดประเทศในเชิงระบบกฎเกณฑ์

การบัญญัติ “กฎหมายการลงทุนสำหรับต่างชาติ” สอดคล้องกับความก้าวหน้าของยุคสมัย ตอบสนองกับการเปิดประเทศของจีนอย่างรอบด้าน และการพัฒนาที่มีคุณภาพ เมื่อพูดถึง “กฎหมายการลงทุนสำหรับต่างชาติ” คนจำนวนไม่น้อยคงอยากทราบว่า จีนดำเนินการเปิดประเทศนานถึง 40 ปีแล้ว ทำไมจึงตัดสินใจประกาศกฎหมายฉบับนี้ในตอนนี้

คำตอบคือ สอง Key words สำคัญ ได้แก่ “กฎหมาย” กับ “สถานการณ์ใหม่”  มาดู “กฎหมาย” ก่อน จริงๆ แล้ว งานนิติบัญญัติด้านการเปิดประเทศของจีน เริ่มต้นจากการบัญญัติกฎหมายว่าด้วยการลงทุนของนักธุรกิจต่างชาติ เมื่อเดือนกรกฎาคม ค.ศ.1979 รัฐบาลจีนเคยออกกฎหมายว่าด้วยวิสาหกิจร่วมทุนของจีนกับต่างชาติ เป็นเครื่องหมายที่แสดงว่า จีนเปิดประเทศเพื่อดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศอย่างเป็นทางการ

ช่วงปี 1986 – 1988 การประชุมสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ กฎหมายว่าด้วยวิสาหกิจทุนต่างชาติ กับกฎหมายว่าด้วยความร่วมมือเพื่อประกอบธุรกิจในจีนของนักธุรกิจจีนกับนักธุรกิจต่างชาติ คณะรัฐมนตรีจีน หน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง กับรัฐบาลท้องถิ่นทยอยกันออกข้อกำหนด กฎข้อบังคับกฎเกณฑ์มากมายหลายชุดเกี่ยวกับการลงทุนในจีนสำหรับนักธุรกิจต่างชาติ นายหวัง เฉิน รองประธานคณะกรรมการประจำสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติจีนอธิบายว่า กฎหมายเดิม 3 ฉบับ สร้างสิ่งแวดล้อมทางกฎหมายที่ดีสำหรับการพัฒนาธุรกิจในจีนของวิสาหกิจทุนต่างชาติ และแสดงบทบาทสำคัญต่อการผลักดันกระบวนการปฏิรูปและเปิดประเทศอันยิ่งใหญ่

นายหวัง เฉินชี้แจงว่า ภายใต้สถานการณ์ในปัจจุบัน กฎหมายเดิม 3 ฉบับนี้มีเนื้อหาที่ไม่สอดรับกับความต้องการด้านการปฏิรูปและเปิดประเทศ เนื้อหาสาระที่เกี่ยวข้องในกฎหมาย 3 ฉบับดังกล่าว ค่อยๆ ถูกครอบคลุมและทดแทนจากกฎหมายว่าด้วยบริษัท กฎหมายบริษัทหุ้นส่วน ประมวลกฎหมายแพ่ง กฎหมายกรรมสิทธิ์ (Real Rights Law) กฎหมายสัญญา กฎหมายและกฎข้อบังคับเฉพาะด้านฉบับอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับผู้ประกอบการกับการค้าภายในตลาด

ในขณะเดียวกัน ขอบเขตบังคับใช้ของกฎหมายเดิม 3 ฉบับ ไม่สามารถตอบสนองกับความต้องการยกระดับการส่งเสริมให้นักธุรกิจต่างชาติลงทุนในจีน และเพิ่มขีดการคุ้มครองสิทธิประโยชน์ที่ชอบด้วยกฎหมายของนักธุรกิจต่างชาติอย่างรอบด้าน ประกอบกับความจำเป็นที่ต้องทำให้งานบริหารด้านการลงทุนของนักธุรกิจต่างชาติเป็นระเบียบ และมีมาตรฐาน ประเทศจีนในปัจจุบันจึงจำเป็นต้องบัญญัติกฎหมายพื้นฐานฉบับใหม่เพื่อบริหารและคุ้มครองการลงทุนสำหรับนักธุรกิจต่างชาติให้ทันต่อยุคสมัย บนพื้นฐานแห่งการสรุปประสบการณ์ในการดึงดูดการลงทุนของนักธุรกิจต่างชาติ

เกี่ยวกับ “สถานการณ์ปัจจุบัน” นางเฉิน เฟิ่งยิง นักวิจัยจากสำนักงานวิจัยเศรษฐกิจโลก สถาบันวิจัยความสัมพันธ์ระหว่างประเทศยุคปัจจุบันแห่งประเทศจีนระบุว่า การที่จีนบัญญัติ “กฎหมายการลงทุนสำหรับต่างชาติ” ฉบับใหม่ แยกการบริหารจากกฎหมาย กับกฎข้อบังคับหลายฉบับในอดีต และเชื่อมต่อกับระบบกฎหมายสากลให้ดียิ่งขึ้นนั้น เป็นความต้องการภายในประเทศ จากนโยบายเปิดประเทศที่ดำเนินอยู่ในขณะนี้ เพราะการดึงดูดการลงทุนจากต่างชาติของจีน ได้เข้าสู่ช่วงใหม่แห่งการพัฒนาอย่างมีคุณภาพ ซึ่งการบรรลุการพัฒนาอย่างมีคุณภาพสูงย่อมต้องสร้างสิ่งแวดล้อมการแข่งขันที่ยุติธรรม เป็นธรรม และเสมอภาคสำหรับทั้งนักธุรกิจจีนกับนักธุรกิจต่างชาติ

นักวิจัยผู้นี้เน้นว่า การใช้  “กฎหมายการลงทุนสำหรับต่างชาติ” มาสร้างสิ่งแวดล้อมการตลาดที่ดีนั้น ไม่เพียงแต่จะเอื้อต่อการดึงดูดนักธุรกิจที่มีคุณสมบัติดีเยี่ยมเท่านั้น หากเป็นประโยชน์ต่อการกระตุ้นวิสาหกิจจีนให้พัฒนาอย่างเข้มแข็งท่ามกลางการแข่งขันกับวิสาหกิจต่างชาติ ที่สำคัญที่สุดคือ การส่งเสริมบริษัทต่างชาติที่มีความเหนือกว่าด้านเทคโนโลยี หรือประสบการณ์บริหารจัดการระดับโลก ให้เข้ามาประกอบธุรกิจหรือเพิ่มการลงทุนในจีน ดังนั้น ทางการจีนประกาศใช้กฎหมายเฉพาะด้านฉบับใหม่ เพื่อคุ้มครองการลงทุนของนักธุรกิจต่างชาติให้สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริงในปัจจุบัน ย่อมเป็นการสร้างหลักประกันที่แข็งแกร่งสำหรับนักลงทุนต่างชาติ ทำให้พวกเขารู้สึกมั่นใจต่อการประกอบธุรกิจในจีน

ด้วยเหตุนี้ นายหลิว จุ้นเฉิน รองผู้อำนวยการคณะกรรมการปฏิบัติงานด้านกฎหมาย ของคณะกรรมการประจำสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติจีนกล่าวว่า ในฤดูใบไม้ผลิแรกหลังจากจีนดำเนินนโยบายปฏิรูปและเปิดประเทศครบ 40 ปี ที่ประชุมประจำปีของสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติพิจารณาและลงมติผ่าน “กฎหมายการลงทุนสำหรับต่างชาติ” นั้น มีความหมายสำคัญยิ่ง และจะส่งผลในระยะยาวต่อสถานการณ์การเปิดสู่ภายนอกของจีน และยังแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า รัฐบาลจีนมีความมุ่งมั่นอันในการดำเนินการปฏิรูปและเปิดประเทศอย่างต่อเนื่อง

สรุปได้ว่า การออก “กฎหมายการลงทุนสำหรับต่างชาติ” ในจังหวะนี้ ก็เพื่อแสดงความมุ่งมั่นอย่างเด็ดเดี่ยวที่จะผลักดันการปฏิรูปและเปิดประเทศให้เดินหน้าด้วยวิธีการนิติบัญญัติของประเทศ สะท้อนให้เห็นถึงท่าทีอันแข็งขันของรัฐบาลจีน ในการคุ้มครองสิทธิประโยชน์ของนักลงทุนต่างชาติ พร้อมยกระดับการเปิดสู่ภายนอก และสร้างสิ่งแวดล้อมการประกอบธุรกิจระดับแนวหน้าของโลก