เดิมทีคำว่า “นักบินอวกาศ” ในภาษาจีนเรียกว่า “อี่ว์หางหยวน (宇航员)” ต่อมาในปี 2003 ทางการจีนได้เปลี่ยนคำเรียกนักบินอวกาศในภาษาจีนเป็น “หางเทียนหยวน (航天员)” หรือในภาษาอังกฤษว่า “taikonaut” เพราะเหตุใด？
ทั้งนี้ คำว่า “taikonaut” ในภาษาอังกฤษ เป็นชื่อเฉพาะสำหรับนักบินอวกาศของจีน ต่างจากคำว่า “astronaut” ซึ่งเป็นชื่อเฉพาะสำหรับนักบินอวกาศของสหรัฐฯ และประเทศตะวันตก และ “cosmonaut” ซึ่งเป็นชื่อเฉพาะสำหรับนักบินอวกาศของรัสเซีย ปัจจุบัน ศัพท์คำว่า “taikonaut” ได้รับการบันทึกไว้ในพจนานุกรมภาษาอังกฤษฉบับออกซฟอร์ดแล้ว โดยสื่อและหน่วยงานวิชาชีพระดับโลกต่างนำไปใช้เอ่ยถึง แสดงถึงการยอมรับภารกิจการบินอวกาศพร้อมมนุษย์ของจีน
เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน 2021 ยานบินอวกาศ “เสินโจว 12” ของจีนขึ้นสู่อวกาศด้วยความสำเร็จ สำนักงานการบินอวกาศยุโรป (European Space Agency，ESA) แสดงความเห็นผ่านสื่อโซเชียลมีเดียว่า “ขอแสดงความยินดีแด่สำนักงานการบินอวกาศจีนในการส่งยานอวกาศเสินโจว 12 พร้อม “taikonaut” 3 นาย ขึ้นสู่อวกาศเพื่อปฏิบัติหน้าที่ในโมดูลหลักเทียนเหอของสถานีอวกาศจีนด้วยความสำเร็จ”
วันเดียวกัน สำนักงานการบินอวกาศสหพันธรัฐรัสเซีย (Russian Federal Space Agency, RKA) ก็แสดงความยินดีต่อสำนักงานการบินอวกาศจีนผ่านทางทวิตเตอร์ว่า “ขอแสดงความยินดีกับเพื่อนร่วมอาชีพของเราในจีนที่ส่ง “taikonaut” 3 นายไปปฏิบัติหน้าที่ในสถานีอวกาศจีนด้วยความราบรื่น จีนย่างก้าวอย่างมั่นคงไปอีกก้าวแล้ว！ความสามัคคีเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน จะทำให้เราก้าวหน้ายิ่งขึ้น！”
ศัพท์คำว่า “taikonaut” ครึ่งแรก “taiko” เป็นการทับศัพท์ภาษาจีน “ไท่คง (太空)”และครึ่งหลัง “นอต (naut)” มาจาก “naus” ซึ่งเป็นภาษากรีซ หมายความว่า “นักเดินเรือ, ลูกเรือ” รวมกันเป็น “taikonaut นักบินอวกาศ” ที่ภาษาจีนใช้คำว่า “อี่ว์หางหยวน (航天员)”
การตั้งศัพท์เฉพาะสำหรับประเทศผู้มีความสามารถด้านการบินอวกาศพร้อมมนุษย์ เป็นประเพณีสากล ซึ่ง “cosmonaut” ที่เป็นศัพท์เฉพาะสำหรับนักบินอวกาศของรัสเซียนั้น เพราะคำว่า “cosmo” ในภาษารัสเซียหมายความว่า “อวกาศ”
คำว่า “taikonaut” มีขึ้นครั้งแรกค.ศ. 1998 โดยเจ้า หลี่อี้ว์ ชาวจีนในมาเลเซีย ในเวลาไล่เลี่ยกัน เฉิน หลัน ผู้ชื่นชอบการบินอวกาศก็เริ่มนำคำนี้ใช้ในโลกออนไลน์
วันที่ 18 มิถุนายน ซึ่งเป็นวันถัดจากการส่งยานอวกาศ “เสินโจว 12” ขึ้นสู่อวกาศสำเร็จ “หยาง ลี่เหว่ย” นักบินอวกาศคนแรกของจีนเอ่ยถึงคำศัพท์เฉพาะนี้ในงานบรรยายให้ความรู้นักศึกษาที่มหาวิทยาลัยปักกิ่งว่า “นักบินอวกาศของจีนเรียกว่า taikonaut”
(YIM/LING/SUN)
