บทความโดย...ปริวัฒน์ จันทร

ในช่วงเทศกาลตรุษจีน ชาวจีนนอกจากจะนิยมแขวนโคมไฟสีแดง ปิดคำอวยพรกลอนคู่ (ชุนเหลียน) ที่สองข้างบานประตูหน้าบ้าน แปะภาพตัดกระดาษ (เจี๋ยนจื่อ) และกินเกี๊ยว (เจี่ยวจือ) แล้ว ชาวจีนยังนิยมปิด "ภาพมงคลต้อนรับปีใหม่" หรือ “เหนียนฮว่า” รับวันตรุษจีนด้วย เพื่อความเป็นสิริมงคลและผาสุกตลอดปีใหม่

 ภาพเหนียนฮว่าเป็นศิลปะที่เกิดขึ้นและอยู่คู่กับประเพณีการส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ในหมู่สามัญชนชาวจีนมายาวนาน แบ่งออกได้เป็น ๓ ประเภทตามลักษณะการผลิต ได้แก่ ภาพพิมพ์ ภาพลายฉลุกระดาษ และภาพวาด โดยมากมักจะเป็นภาพเทพเจ้าที่ติดตามประตูบ้าน เพื่อขับไล่ภูตผีปิศาจสิ่งอวมงคลทั้งหลาย ภาพบุคคลในตำนาน รวมถึงภาพสัญลักษณ์ความหมายอันเป็นสิริมงคล สถานที่ผลิตภาพเหนียนฮว่าที่มีชื่อเสียงในประเทศจีนมี ๔ แห่ง คือ หมู่บ้านเถาฮวาอู้ เมืองซูโจว มณฑลเจียงซู / เมืองเหมี่ยนจู๋ มณฑลซื่อชวน / เมืองเหวยฟาง มณฑลซานตง และหมู่บ้านหยางหลิ่วชิง นครเทียนจิน

 ในบทความผู้เขียนขอกล่าวถึง ภาพมงคลของหมู่บ้านหยางหลิ่วชิง  杨柳青年画 ที่มีกรรมวิธีการผลิตแบบ "ครึ่งพิมพ์ครึ่งวาด" โดยใช้แม่พิมพ์ไม้แกะสลักฝีมือประณีต ที่ให้ภาพพิมพ์ลวดลายงดงาม คมชัด จากนั้นนำมาแต่งแต้มเติมสีด้วยมืออย่างวิจิตรบรรจง ภาพเหนียนฮว่าหรือภาพมงคลที่ขึ้นชื่อ ได้แก่

 ๑. ภาพเหลียนเหนียนโหย่วอวิ๋ 连年有余 หรือมีเหลือกินเหลือใช้ตลอดปี เป็นภาพเด็กอุ้มปลา โดยนั่งอยู่บนใบบัว และมีดอกบัวอยู่ด้านข้าง หรือบางครั้งก็เป็นภาพมีดอกบัวอยู่ด้านหลัง ภาพนี้เป็นการเล่นคำพ้องเสียง โดยคำว่า "เหลียน 连" ตลอด นั้นพ้องเสียงกับคำว่าเหลียน 莲 ที่หมายถึงดอกบัว และคำว่า "อวิ๋ 鱼 ปลา" นั้นพ้องเสียงกับคำว่าอวิ๋ 余 ทื่หมายถึงมีเหลือ คำนี้เป็นหนึ่งในคำยอดนิยมที่ใช้ในการอวยพรรับวันตรุษจีน

 

๒. ภาพซานตวอฝูโซ่ว 三多福寿 เป็นภาพสามคน คนหนึ่งถือผลทับทิม คนหนึ่งถือผลท้อ อีกคนหนึ่งถือผลส้มโอมือ ซานตวอ หรือ มีมากมายในสามประการคือ 多福 ตวอฝู มีความสุขมาก ใกล้เคียงกับฝอโส่ว 佛手 หรือส้มโอมือ 多寿 ตวอโซ่ว มีอายุยืนยาว ผลท้อมีความหมายถึงอายุยืน และ 多子 ตวอจื่อ มีลูกหลานมาก ผลทับทิมที่มีเม็ดมาก 多籽 ให้ความหมายเปรียบเทียบว่ามีลูกหลานมาก นั่นเอง

๓. ภาพอู๋จื่อตั๋วเหลียน 五子夺莲เป็นภาพเด็กผู้ชาย ๕ คนกำลังแย่งดอกบัวกัน ให้ความหมายว่า มีลูกเต็มบ้านมีหลานเต็มเมือง แล้วยังมีความหมายถึงความสุข ๕ ประการในชีวิตคนเรา อันได้แก่ ฉางโซ่ว-อายุยืนยาว ฟู่กุ้ย-มีโชคลาภวาสนา คังหนิง-สุขภาพแข็งแรงมีความสุข  เฮ่าเต๋อ-มีศีลธรรมจรรยางดงาม และ จื่อซุนฉงตวอ-มีลูกหลานมาก

๔. ภาพฝูโซ่วซวงเฉวียน 福寿双全เป็นภาพเด็กผู้ชาย มีนกกระเรียนคาบผลท้อ มีผลส้มโอมือ มีค้างคาว และผลทับทิม ภาพสัญลักษณ์ตัวแทนของความมีอายุยืน คือ นกกระเรียน ผลท้อ สัญลักษณ์ตัวแทนแห่งความสุข คือ ส้มโอมือ ค้างคาว และสัญลักษณ์แห่งการมีลูกหลานมากมายคือ ผลทับทิม ทั้งความสุขและอายุยืนยาว เป็นสุดยอดปรารถนาของปุถุชนโดยทั่วไปอย่างแท้จริง

 ๕. ภาพฮวาไคฟู่กุ้ย 花开富贵เป็นภาพเด็กแวดล้อมด้วยราชินีแห่งบุปผาชาติทั้งสี่ฤดูกาล อันได้แก่ ดอกเหมย ฤดูเหมันต์ ดอกโบตั๋น ฤดูใบไม้ผลิ ดอกบัว ฤดูคิมหันต์ และดอกเก๊กฮวย ฤดูใบไม้ร่วง เมื่อดอกไม้ทั้งสี่ฤดูกาลต่างบานสะพรั่งงดงาม (โดยเฉพาะดอกโบตั๋น) หมายถึง ความมั่งคั่ง ความสุข ความรื่นรมย์ ในชีวิตก็จะมีตามมา เป็นต้น

๖. ภาพเทพเจ้าแห่งโชคลาภสายบู๊-อู่ไฉ่เสิน 武财神 โดยวาดเป็นภาพเทพเจ้ากวนอู (ในฐานะไฉ่สิ่งเอี้ยฝ่ายบู๊) กับองครักษ์ซ้ายขวาคือกวนเป๋งถือตราประทับเจ้าเกงจิ๋วและจิวฉองถือง้าวมังกรเขียว และภาพเทพทวารบาลที่นิยมบริเวณหน้าประตูบ้าน

 ภาพเหนียนฮว่าสวย ๆ ที่วาดบนกระดาษเชวียนจื่อของแท้จากมณฑลอานฮุย ลงสีอันวิจิตรประณีต แล้วเปี่ยวแขวนอย่างแข็งแรง มีราคาผืนละหลายร้อยถึงนับพันหยวน ที่ชาวจีนนิยมนำมาแขวนในห้องรับแขก เพื่อความสวยงาม ความเป็นสิริมงคล ในวันขึ้นปีใหม่ ต้อนรับฤดูกาลใบไม้ผลิที่สรรพสิ่งกำลังจะผลิบานขึ้นนับแต่บัดนี้

และในปีนักษัตรกระต่ายนี้ขอมอบภาพเหนียนฮว่ากระต่าย-ทู่เหนียนต้าจี๋ 兔年大吉 ปีกระต่ายได้ลาภ ที่พิมพ์ขึ้นแบบสมัยใหม่ เป็นรูปกระต่ายถือโคมไฟขี่ปลาหลี และภาพกระดาษตัดรูปกระต่ายมงคล แทนคำอวยพรให้ทุกท่านมีความสุขทั้งห้าประการโดยพร้อมเพรียงกัน