โดย รศ.วิภา อุตมฉันท์
ครั้งที่แล้วเราได้พูดถึงความหมายโดยทั่วไปของคำว่า “การจัดระเบียบโลกใหม่” ว่าหมายถึงช่วงเวลาที่การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองระหว่างประเทศ และการถ่วงดุลระหว่างประเทศมหาอำนาจเสียสมดุลจนน่ากลัวอันตราย ช่วงเวลาเช่นนั้นมหาอำนาจขั้วใดขั้วหนึ่งจะร้องหา “การจัดระเบียบโลกกันใหม่” เพื่อให้โลกมีเสถียรภาพมากขั้น
วันนี้เราจะมาดูความเห็นทางฝ่ายจีนบ้างว่า ถ้าเกิดจีนได้ขึ้นมาเป็นประเทศมหาอำนาจกับเขาบ้าง เขาอยากเรียกร้องอะไรกับชาวโลก ? เพราะเหตุใด ?
สรุปอย่างสั้นที่สุด จีนไม่คิดว่าโลกจำเป็นต้องถูกใครมาจัดระเบียบ ระเบียบที่ว่านั้นเป็นของใคร จัดทำไม เพื่อผลประโยชน์อะไร ???
เมื่อวันที่ 21 เมษายนที่ผ่านมานี้เอง กระทรวงการต่างประเทศของจีนจัดการประชุมเชิงเสวนาเรียกว่า "การประชุมหลันทิง” (Lanting) หลันทิงแปลว่าห้องสีฟ้าซึ่งเป็นชื่อตึก ๆ หนึ่งทางทิศใต้ของกระทรวงการต่างประเทศในกรุงปักกิ่ง กระทรวงการต่างประเทศจัดประชุมหลันทิงเป็นประจำทุกปีติดต่อกันตั้งแต่ปี 2010 เป็นเวลากว่า 20 ปีแล้ว วัตถุประสงค์ก็เพื่อสนอแนวคิดด้านการต่างประเทศของตน และรับฟังความเห็นของแขกรับเชิญชาวต่างชาติ แต่ปีนี้เป็นปีแรกที่ย้ายมาประชุมที่เซี่ยงไฮ้ เพื่อความเหมาะสมและสะดวกในการเข้าร่วมในฐานะที่เซี่ยงไฮ้เป็นศูนย์กลางทางธุรกิจของจีนและของโลก
ผู้เข้าร่วมประชุมมีทั้งภาครัฐและภาคเอกชน เช่น ผู้ว่าการธนาคาร BRIC อดีตนายกรัฐมนตรีบราซิล อียิปต์ ฯลฯ หัวข้อในการสัมมนาครั้งนี้ให้ชื่อว่า “โลกกับความทันสมัยแบบจีน” ชื่อเรื่องชี้ให้เห็นชัด ๆ ว่า เวลานี้ทุกคนต่างก็รู้ว่าจีนกำลังมุ่งมั่นสร้างประเทศให้ทันสมัย แล้วสุดท้ายหากจีนทำสำเร็จผงาดขึ้นมาเป็นประเทศมหาอำนาจทางเศรษฐกิจของโลกแล้ว จีนจะมีท่าทีต่อ “โลก” อย่างไร จะปฏิบัติต่อนานาประเทศในโลกที่ยังอ่อนด้อยกว่าอย่างไร จะเอารัดเอาเปรียบบีบบังคับให้คนอื่นต้องทำตามความต้องการของตน ต้องเป็นบริวารลูกกระจ๊อกเดินตามคำสั่งของจีนหรือไม่ ?
การประชุมครั้งนี้สีจิ้นผิงไม่ได้ไปร่วมประชุมด้วยตนเอง แต่ได้ส่งสารแสดงความยินดีและนำเสนอแง่คิดความเห็นส่วนตัวต่อที่ประชุม ใจความสำคัญของเขาก็คือคำตอบของหัวข้อการสัมมนา เป็นคำตอบสำหรับความขัดข้องหมองใจของผู้คนที่มีต่อการเจริญเติบใหญ่ขึ้นอย่างรวดเร็วของจีนดังที่กล่าวมาข้างต้น ข้อความตอนหนึ่งของเขากล่าวว่า.... จีนพยายามอย่างไม่ลดละเพื่อที่จะสร้างความทันสมัยให้กับประเทศและประชาชนจีน ซึ่งสิ่งนี้ก็เชื่อว่าเป็นความใฝ่ฝันของคนทั่วโลกด้วยเช่นกัน การที่ประเทศหนึ่ง ๆ จะก้าวไปถึงขั้นนั้นได้ นอกจากต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ทั่ว ๆ ไปที่ทุกประเทศต่างต้องทำเพื่อให้ได้รับผลสำเร็จแล้ว ที่สำคัญกว่าก็คือ แต่ละประเทศต้องเลือกหนทางเดินและวิธีปฏิบัติที่สอดรับกับสภาพที่เป็นจริงของตนเองด้วย เพราะแต่ละประเทศต่างก็มีลักษณะเฉพาะที่ไม่เหมือนกัน จะลอกเลียนแบบกันไม่ได้ สำหรับพรรคคอมมิวนิสต์จีน เราใช้วิธีสามัคคีกับประชาชนทุกชนชาติทั่วประเทศ ช่วยกันคลำหาทางออกด้วยความยากลำบากอย่างยิ่งเป็นเวลานาน กว่าจะได้พบกับหนทางการพัฒนาที่เหมาะกับประเทศจีนจริง ๆ อย่างที่เห็นอยู่นี้ ขณะนี้จีนกำลังอยู่ในระหว่างมุ่งมั่นผลักด้นประเทศไปสู่ความเข้มแข็ง พลิกฟื้นความเจริญให้กลับคืนมาในทุกด้าน จีนยินดีอย่างยิ่งหากประสบการณ์ที่ผ่านมาของจีนจะมีส่วนช่วยให้ประเทศต่าง ๆ มองเห็น “โอกาส” ที่จะนำไปใช้กับประเทศของตนเอง มนุษยชาติจะได้มีช่องทางในการสร้างความทันสมัยที่แตกต่างกันหลากหลายมากยิ่งขึ้น มนุษยชาติจะได้ก้าวเดินหน้าไปสู่ชะตากรรมอันงดงามร่วมกันอย่างมั่นคงขึ้น....
สรุปสาระสำคัญเกี่ยวกับการสร้างความทันสมัยของจีนอีกครั้งก็คือ... ความทันสมัยแบบจีนเป็นความทันสมัยแบบใหม่ ประเทศต่าง ๆ สามารถนำไปศึกษาเป็นแบบอย่างและนำไปปรับใช้ให้เหมาะกับสภาพของตนเอง ไม่ต้องให้ใครมาบังคับกะเกณฑ์ ไม่ต้องขึ้นต่อ “ขั้วอำนาจ” ที่มาชี้นิ้วบังคับประเทศโน้นประเทศนี้จนเกิดความผันผวนปรวนแปรไปตามที่มหาอำนาจต้องการ
