โดย ดร.ฐณยศ โล่ห์พัฒนานนท์  นักวิจัยด้านความมั่นคงและวัฒนธรรมสัมพันธ์เอเชีย  ศูนย์แม่โขงศึกษา สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 

ระหว่างวันที่ 15-18 กรกฎาคมที่ผ่านมา พรรคคอมมิวนิสต์จีนได้จัดการประชุมเต็มคณะคณะกรรมการกลางพรรค ชุดที่ 20 ครั้งที่ 3 มีสมาชิกเข้าร่วมทั้งสิ้น 199 คนบวกสมาชิกหมุนเวียนอีก 165 คน การประชุมหนนี้มีนัยสำคัญตรงคำประกาศแนวทางปรับตัวซึ่งทำให้ทุกฝ่ายทราบก้าวเดินของจีนในระยะต่อไป

แหล่งข่าวจำนวนมากรายงานข้อมูลสอดคล้องกันว่า การปฏิรูปรอบด้านภายใต้แนวคิดความทันสมัยแบบจีนคือบทสรุปเพียงหนึ่งเดียว และเพื่อให้บรรลุเป้าความฝัน จีนจะใช้มาตรการผสมผสานรวมกันกว่า 300 รายการภายใต้หลักปฏิบัติ เช่น การบังคับใช้แผนบูรณาการ 5 ขอบเขต (Five-Sphere Integrated Plan) กับยุทธศาสตร์รอบด้าน 4 ประการ (Four-Pronged Comprehensive Strategy) อย่างแรกพูดถึงการพัฒนาระบบสังคมนิยมในแบบของจีน แต่ให้ครอบคลุมมิติเศรษฐกิจ การเมือง วัฒนธรรม สังคม และสิ่งแวดล้อม โดยจะพยายามให้การพัฒนาเป็นไปอย่างสมดุล ไม่เทน้ำหนักไปยังด้านใดด้านหนึ่งจนละเลยด้านอื่น อย่างหลังว่าด้วยเป้าการพัฒนาเชิงยุทธศาสตร์ แบ่งเป็น 4 ด้าน ได้แก่ สรรค์สร้างสังคมนิยมแบบทันสมัยและมั่งคั่ง กล้าปฏิรูปเชิงลึก ปกครองด้วยหลักนิติธรรม และกำกับดูแลการทำงานของพรรคอย่างเข้มงวดเพื่อไม่ให้เกิดข้อผิดพลาดอันจะนำไปสู่วิกฤตศรัทธา

ภายใต้หลักข้างต้น พรรคฯ จะมุ่งมั่นยกระดับความเป็นอยู่ของประชาชน สมรรถนะกองทัพ การศึกษา และอีกมากมาย ดังระบุในคำรับรองว่า จะมีการส่งเสริมการพัฒนาคุณสูง ปรับปรุงการสื่อสารมวลชนและงานวัฒนธรรม ให้ค่าแก่ความอยู่ดีมีสุขของประชาชนและสภาพแวดล้อม เสริมประสิทธิภาพงานป้องกันประเทศรวมทั้งเพิ่มพูนประสิทธิภาพงานด้านฮ่องกง มาเก๊า รวมไปถึงไต้หวัน

ถ้าจะกล่าวให้ชัดขึ้น การประชุมหนนี้เผยภารกิจต่าง ๆ ซึ่งจะนำไปสู่เป้าหมายเดียวกัน นั่นคือ ฟื้นฟูเศรษฐกิจประเทศควบคู่กับประกันความก้าวหน้าด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี การเผยแพร่วัฒนธรรม งานความมั่นคง และอื่น ๆ ทั้งนี้เพื่อสานต่อความพยายามปรับตัวให้เป็นจีนแห่งอนาคต โดยจีนจะไม่คิดแก้ปัญหา ณ ปัจจุบันเพียงอย่างเดียว แต่จะวางรากฐานความยั่งยืนควบคู่กันไป

และเมื่อความยั่งยืนกลายเป็นพื้นฐาน จีนพร้อมจะลงทุนในทุกด้านอย่างหนักหน่วงและทั่วถึงกว่าที่ผ่านมา

รายงานบางส่วนเผยว่า จีนจะเปลี่ยนตลาดการค้าภายในให้เป็นตลาดมาตรฐานสูง แรงงาน ทุน ที่ดิน เทคโนโลยี การจัดการ และข้อมูลจะต้องมีความทันสมัย การดำเนินงานทุกส่วนมีความโปร่งใส ได้รับความคุ้มครองตามกฎหมาย ทุกฝ่ายเข้าถึงตลาดจีน และความน่าเชื่อถือของตลาดจะเป็นเรื่องสำคัญ

ในแง่ความอยู่ดีมีสุข จีนจะหันมาสร้างสังคมที่เป็นมิตรต่อการมีบุตร ผลักดันการจ้างงาน พัฒนาอุตสาหกรรมดูแลผู้สูงอายุ เปิดโอกาสให้ประชาชนด้วยการกระจายสินค้า บริการ แรงงาน ไปยังทั่วโลก และขยายความสัมพันธ์แม้แต่กับประเทศที่ล้าหลังที่สุดเพื่อให้เกิดความเชื่อมโยงระหว่างกัน

ในส่วนการศึกษา จีนจะเบนเข็มไปเป็นการศึกษาแบบก้าวหน้า เน้นการค้นพบทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่ ๆ เปิดโอกาสให้ผู้เชี่ยวชาญ หรือ ผู้ชำนาญการด้านต่าง ๆ ได้มีพื้นที่แสดงความสามารถ โดยความรู้ความสามารถรุ่นใหม่จะต้องยึดผลประโยชน์สูงสุดแก่ประเทศชาติ การศึกษาในระยะต่อไปจึงต้องเป็นการศึกษาเพื่อการพัฒนามากกว่าจำกัดแค่ความเชี่ยวชาญเชิงทฤษฎี

สำหรับหลักนิติธรรม จีนจะไม่ยอมให้ใครวางอำนาจเหนือกฎหมาย ในขณะเดียวกันกฎหมายจะต้องได้รับการปรับปรุงเพื่อให้เอื้อต่อการพัฒนาเศรษฐกิจสังคม ประชาชนต้องให้ความเชื่อใจในตัวบทกับการบังคับใช้

ข้างต้นเป็นเพียงส่วนหนึ่งของผลประชุม แต่ความน่าสนใจของผลเหล่านี้คือการเตรียมความพร้อมให้แก่ประชากรจีนยุคใหม่ หากมองจากมุมคนจีน มันคือการเตรียมความพร้อมไปสู่สังคมที่ดีกว่าหลังจากบอบช้ำมาจากสงครามการค้า วิกฤตโรคระบาด และความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ แต่ถ้ามองจากมุมคนนอก ผลเหล่านี้ไม่ต่างไปจากสัญญาณการวางตัวของจีนในห้วงเวลาที่การเชื่อมโยงภายใต้กลุ่ม G7 ประสบปัญหาเงินเฟ้อลุกลาม พลังงานขึ้นราคา การสู้รบเรื้อรัง ฯลฯ โดยจีนจะผันไปเป็นศูนย์กลางทางเลือกของโลกยุคใหม่ ทำให้เป็นโลกที่ถูกเชื่อมโยงด้วยศักยภาพด้านเศรษฐกิจ สังคม เทคโนโลยีล้ำสมัย รวมไปถึงความสงบ แต่จะทำเช่นนั้นได้ ความเป็นเลิศของจีนในด้านต่าง ๆ กับความเชื่อมั่นที่มีต่อจีนต้องแข็งแกร่ง และนี่คือเหตุผลว่า ทำไมเป้าหมายตลาดมาตรฐานสูงกับการขยายความสัมพันธ์แม้แต่กับชาติด้อยพัฒนาถูกรวมอยู่ในวาระการประชุม

การจับตาและศึกษาความร่วมมือกับจีนในทุกมิติคือสิ่งสำคัญ ความร่วมมือเพื่อการค้าคือส่วนหนึ่ง แต่ความร่วมมือเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้จะเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้รู้เท่าทันโลกในยามที่ถนนทุกสายมุ่งมาสู่จีน