เมื่อเร็ว ๆ นี้ ปาฐกถาเกี่ยวกับนโยบายการต่างประเทศของนายโจ ไบเดน ประธานาธิบดีสหรัฐฯ และท่าทีของทีมงานการต่างประเทศสหรัฐฯ นั้น ส่งสัญญาณที่สำคัญว่า รัฐบาลชุดใหม่ของสหรัฐฯ จะสร้างพันธมิตรที่ถือ “ประชาธิปไตย” เป็นค่านิยมหลักอีกครั้ง โดยมีจุดมุ่งหมายสร้างพันธมิตรเพื่อยับยั้งจีน พันธมิตรดังกล่าวนี้จะมีแรงดึงดูดมากน้อยเพียงไร?

วันที่ 5 กุมภาพันธ์ นางอังเกลา แมร์เคิล นายกรัฐมนตรีเยอรมนี กล่าวว่า แม้ยุโรปและสหรัฐฯ จะมีความรับรู้ร่วมกันมากมาย แต่ยุโรปยังคงต้องการ “นโยบายต่อจีน” ที่เป็นอิสระ

วันที่ 4 กุมภาพันธ์ นายเอ็มมานูเอล มาครง ประธานาธิบดีฝรั่งเศส กล่าวว่า แม้ว่าสหภาพยุโรปและสหรัฐฯ จะมีค่านิยมที่ตรงกันก็ตามแต่ก็ไม่ควรร่วมมือกันต่อสู้กับจีน ทั้งนี้ เป็นการยืนยันความเห็นของวารสารนิวส์วีคของสหรัฐฯ ได้ว่า ความคิดของสหรัฐฯ ที่จะสร้างพันธมิตรที่มีค่านิยมตรงกันนั้นจะไม่ดึงดูดยุโรปมากนัก โดยเฉพาะการขยายบทบาทของแนวคิดประชาธิปไตยในนโยบายการต่างประเทศของยุโรป

ในยุคโลกาภิวัตน์ ประเทศต่าง ๆ มีผลประโยชน์เกี่ยวพันกัน การแพร่ระบาดทำให้ทั่วโลกตระหนักถึงความสำคัญของความสามัคคีและความร่วมมือ อันที่จริงนายไบเดนเองก็ได้เน้นถึงความจำเป็นของความร่วมมือกับจีน ประเทศอื่น ๆ ทำไมต้องเลือกฝ่ายและเป็นปฏิปักษ์ต่อจีนเพื่อประโยชน์ของสหรัฐฯ จนทำลายตนเอง

อีกทั้งไม่ว่ารัฐบาลสหรัฐฯ ชุดนี้บรรยาย “ประชาธิปไตย” ให้สวยงามถึงเพียงไรก็ไม่สามารถบิดเบือนความวุ่นวายของสังคมอเมริกันได้ นายโจเซฟ สติกลิตซ์ เจ้าของรางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์ กล่าวชี้ชัดถึงหลักประชาธิปไตยของอับราฮัม ลินคอล์น ที่ว่า “ประชาธิปไตยเป็นการปกครองของประชาชน โดยประชาชน และเพื่อประชาชน” นั้น ได้กลายเป็น “ของประชาชน 1%”

การระบาดของโควิด-19 เปิดเผยถึงธาตุแท้ของความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐฯ-ยุโรป ที่เป็น “ภาคีพลาสติก” จากการแย่งชิงวัสดุอุปกรณ์ป้องกัน เช่น หน้ากากอนามัย จนถึงการทะเลาะกันเพื่อแย่งชิงวัคซีน ต่อหน้าผลประโยชน์ สิ่งที่เรียกว่า “พันธมิตรค่านิยม” จึงเปิดเผยถึงความเห็นแก่ตัว

การจัดวางค่านิยมนั้นจะผลักดันมวลมนุษยชาติไปสู่การเป็นปฏิปักษ์และโกรธแค้น ดั่งที่นายเฮนรี คิสซิงเจอร์ อดีตรัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ กล่าวว่า การตั้งพันธมิตรเพื่อเจาะจงต่อประเทศใดประเทศหนึ่งนั้นไม่ชาญฉลาด การละทิ้งอคติทางอุดมการณ์ ควบคุมความขัดแย้ง และมุ่งเน้นความร่วมมือ ย่อมจะเป็นความปรารถนาร่วมกัน ตลอดจนเป็นแนวโน้มใหญ่ของชาวโลก

Tim/LR/Cui