“เราทุกคนคือผู้บริโภค” ประโยคนี้ไม่เกินความเป็นจริงเลยค่ะ ไม่ว่าเพื่อนๆ จะทำอาชีพอะไรหรือว่ากำลังพัก (ว่างงาน) อยู่ก็ตาม เราก็เป็นหนึ่งในบรรดาผู้บริโภคด้วยกันทั้งสิ้น ในฐานะผู้บริโภคเราก็ควรทราบ รับรู้ หรือทำความเข้าใจกับสิทธิที่เราพึงจะมี รวมถึงรับรู้ด้วยว่า เขามีวัน “ซานเยาอู่” หรือ “3.15” – วันสิทธิผู้บริโภคสากลด้วย วัตถุประสงค์ของวันซานเยาอู่นี้ก็คือ ส่งเสริมการคุ้มครองสิทธิผู้บริโภคให้แพร่หลาย ให้ความสำคัญ ส่งเสริมความร่วมมือและการแลกเปลี่ยนระหว่างองค์กรผู้บริโภคในประเทศและภูมิภาคต่างๆ อย่างของที่จีน ทางสมาคมผู้บริโภคแห่งประเทศจีนได้ประกาศหัวข้อปีแห่งการคุ้มครองสิทธิผู้บริโภคประจำปี 2021 ว่า "คุ้มครองเพื่อการบริโภคที่ปลอดภัยและราบรื่น"

“รายการพิเศษเนื่องในวันสิทธิผู้บริโภคสากลของจีน 3.15  - ซานเยาอู่”

ที่มาภาพ：　https://reut.rs/3rT5RJj

“รายการ 3.15” หรือภาษาจีนเรียกว่า “ซานเยาอู่” จัดขึ้นในวันที่ 15 เดือนมีนาคมของทุกปี ซึ่งวันที่ว่านี้ก็คือวันสิทธิผู้บริโภคสากล (Consumer Rights Day) เป็นวันสำคัญที่มีขึ้นเพื่อเตือนให้ผู้บริโภคทุกคนตระหนักถึงสิทธิของตนเอง วันนี้เริ่มขึ้นตั้งแต่เมื่อปี ค.ศ. 1962 แต่มาเป็นที่รู้จักจริงจังก็อีก 21 ปีต่อมาโน่นแน่ะค่ะ! กล่าวคือ สมาคมผู้บริโภคแห่งประเทศจีนก่อตั้งขึ้นอย่างเป็นเมื่อปีค.ศ. 1983 และได้เข้าร่วมสมาคมผู้บริโภคระหว่างประเทศในปีค.ศ. 1987 ส่วนเจ้าตัว “รายการ 3.15”  (ซานเยาอู่) ปกติแล้วจะจัดฉายทาง CCTV  ออกอากาศครั้งละ 2 ชั่วโมง รายการพิเศษแบบนี้ หนึ่งปีมีครั้งเดียวค่ะ

ย้อนไปดูของปีที่แล้ว (2020) กันก่อนค่ะ ปีที่แล้วเนื่องจากพิษของโควิด 19 ทำให้รายการ 3.15 ที่ปกติจะต้องออนแอร์เดือนมีนาคม ออกอากาศช้าไปหลายเดือน จนในที่สุดก็ถึงฤกษ์ดี คือ เดือนกรกฎาคมปีที่แล้ว แบรนด์ที่ถูกนำมาแฉ หรือ ตำหนิ ในเรื่องของการเอาเปรียบผู้บริโภคนั้นมีทั้งแบรนด์นอกและแบรนด์ท้องถิ่น บอกเลยว่าเขาก็วิจารณ์กันตรงๆ แบบต่อยหมัดหนักๆ เสยคางกันไปเลย ไม่ว่าจะเป็น แบรนด์ผลไม้อย่าง Apple ก็โดนเรื่องระยะเวลาประกันที่สั้นกว่าในประเทศอื่นๆ โดยให้บริการประกันในจีนแผ่นดินใหญ่แค่ 1 ปีเท่านั้น  หรือแบรนด์กาแฟนางเงือกอย่าง Starbuck ก็โดนตั้งคำถามว่า ทำไมถึงขายราคาต่อแก้วในจีนแผ่นดินใหญ่แพงกว่าราคาที่ขายในสหรัฐอเมริกา และหากเปิดแฟ้มประวัติศาสตร์ดู จะพบแบรนด์ยักษ์ใหญ่มากมายที่โดนแฉ เช่น แบรนด์ขีดถูก (Nike)  โดนเรื่องโฆษณาเกินจริง Volkswagen โดนเรื่องเครื่องยนต์ของรถ SUV มีปัญหา หรือแบรนด์ไม่มียี่ห้อ (Muji – ชื่อนี้ในภาษาญี่ปุ่นแปลว่า No Brand) ก็ถูกตั้งคำถามว่า สินค้าประเภทอาหารที่นำมาวางขายในร้านมาจากแหล่งผลิตที่อาจจะปนเปื้อนสารกัมมันตภาพรังสี ฯลฯ

ร้าน Apple Store สาขาที่ 5 ในจีนแผ่นดินใหญ่ ตั้งอยู่ที่เซี่ยงไฮ้

ที่มาภาพ: http://www.xinhuanet.com/english/2019-04/19/c_137991689.htm

ใช่ว่าจะเลือกที่รักมักที่ชังแต่ประการใด แบรนด์สัญชาติจีนเองหากทำอะไรไม่ชอบมาพากลก็โดนแฉด้วยเช่นกัน อย่างเมื่อปี ค.ศ. 2016 ทางสมาคมผู้บริโภคแห่งประเทศจีนพบว่ามี พ่อค้าแม่ขายหลายรายใน Taobao อีคอมเมิร์ซชื่อดังแอบปั๊มยอดขาย (ปลอม) เพื่อความน่าเชื่อถือ หรือ แอปส่งอาหารหิวหรือยัง Ele.ma  - เอ้อเลอมะ? เคยโดนตรวจสอบเรื่องร่วมงานหรือเดลิเวอร์รี่อาหารจากร้านที่ไม่ได้มาตรฐานสาธารณสุขหรือร้านที่ไม่ได้รับใบประกอบฯ อย่างถูกต้อง ของแบบนี้อย่าว่าจับผิดเลย เราๆ ท่านๆ ในฐานะผู้บริโภคต้องขอบคุณคนที่แจ้งเรื่องหรือคนที่เป็นหูเป็นตาให้ เพราะหลังจากที่ประกาศชื่อแบรนด์หรือเคสต่างๆ เหล่านี้ออกมา ก็ทำให้ผู้บริโภคมีความระมัดระวังมากขึ้นในการเลือกซื้อสินค้าและบริการ ในขณะเดียวกัน บรรดาผู้ให้บริการก็ต้องพยายามรักษามาตรฐานไม่ให้ตกต่ำจนกระทั่งโดนแฉพร้อมหลักฐาน หากร้านบริการดีไม่โดนลูกค้า Complain  ก็เท่ากับว่ามีเครดิตน่าเชื่อถือ อีกทั้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องส่วนมากก็จะขยับตัวหรือ Take Action แทบจะทันที เพราะฉะนั้นก็น่าจะเรียกได้ว่า “วิน-วิน-วิน” ก็ได้ ณ จุดนี้ เพราะถึงแม้ความผิดพลาดหรือการเอาเปรียบผู้บริโภคบางอย่างจะยังคงอยู่ แต่ก็มีแนวโน้มจะลดลงเรื่อยๆ เนื่องจากผู้บริโภคจำนวนมากขึ้นเริ่ม “ตามเกมส์” ทัน และการที่มีการให้ร้องเรียนหรือถูกจับตาอยู่ก็น่าจะทำให้ซิกแซกหรือคดโกงได้ไม่ถนัดนัก

วันสิทธิผู้บริโภคสากล (Consumer Rights Day) 消费者权利日

ที่มาภาพ: http://tj.offcn.com/html/2021/03/311034.html　

อย่างไรเสียก็อย่าลืมนะคะ เราในฐานะผู้บริโภคต้องพยายามหูไวตาไวและรู้เท่าทันบริษัทผู้ผลิตสินค้าและผู้ให้บริการ เพราะเมื่อมีการติดตาม เฝ้าระวัง การหลบหลีกหรือซอกแซกก็ย่อมจะเกิดขึ้นบ้างหากเจอพ่อค้าแม่ค้าหัวใส ทางบริษัทห้างร้านต่างๆ จะงัดกลวิธีเพื่อรับมือกับซานเยาอู่อย่างไร และเส้นทางของวันสิทธิผู้บริโภคในจีนมีการพัฒนาหรือเปลี่ยนแปลงไปแค่ไหน ติดตามได้ในตอนต่อไปค่ะ

แหล่งที่มาข้อมูล:

1. Reuters Staff (2021). Explainer: What is China's Consumer Rights Day? https://www.reuters.com/article/us-china-consumerday-explainer/explainer-what-is-chinas-consumer-rights-day-idUSKBN2B403G?il=0
2. Jake Newby (2018). Why Consumer Rights Day has Companies Quaking in China. https://radiichina.com/why-consumer-rights-day-has-companies-quaking-in-china/
3. C. Custer (2015). Chinese state TV to take aim at the internet industry for Consumer Rights Day. https://www.techinasia.com/chinese-state-tv-aim-internet-industry-consumer-rights-day
4. TodayOnline (2017). Muji, Calbee, Nike put in hot seat by China’s name-and-shame TV show
5.  
6. 西安城市资讯via 163.com (2021).  国际消费者权益日丨消费选择题，你选对了吗？https://www.163.com/dy/article/G57HMHG305390E0A.html
7. 新华网 (2021. ) 关注消费者权益，传递广东正能量——2021广东3·15晚会将播. http://www.gd.xinhuanet.com/newscenter/2021-03/14/c_1127209081.htm
8. ศูนย์ข่าวผู้บริโภค. 15 มีนาคม วันสิทธิผู้บริโภคสากล (WORLD CONSUMER RIGHTS DAY). https://www.consumerthai.org/data-storage/consumers-law/3802-consumer-rights-day.html
9. ไทยรัฐออนไลน์ (2020). วิธีร้องเรียน สคบ. ออนไลน์ ง่ายใน 2 นาที. https://www.thairath.co.th/lifestyle/life/1890884