เป็นเวลากว่าครึ่งเดือนก่อนจีนตั้งอุทยานแห่งชาติจีนชุดแรกอย่างเป็นทางการ ได้แก่ แหล่งกำเนิดสามสายน้ำ พื้นที่ป่าอยู่อาศัยของแพนด้า เสือโคร่งไซบีเรียและเสือดาวอามูร์ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของจีน พื้นที่ป่าดิบชื้นไห่หนาน และภูเขาอู่อี๋ซาน การสร้างสรรค์ระบบอุทยานแห่งชาติจีนมีความคืบหน้าที่สำคัญ

อุทยานแห่งชาติบนบกหรือในน้ำที่ประเทศอนุมัติจัดตั้ง เป้าหมายหลักคืออนุรักษ์ระบบนิเวศธรรมชาติที่มีเอกลักษณ์ระดับชาติ เพื่ออนุรักษ์และประยุกต์ใช้ทรัพยากรธรรมชาติตามหลักวิทยาศาสตร์อย่างเหมาะสม เป็นส่วนที่ระบบนิเวศทางธรรมชาติจีนสำคัญมากที่สุด ทิวทัศน์ธรรมชาติมีเอกลักษณ์พิเศษมากที่สุด มรดกธรรมชาติชั้นนำมากที่สุด และมีความหลากหลายทางชีวภาพอุดมสมบูรณ์มากที่สุดของจีน

อุทยานแห่งชาติแบ่งออกเป็นเขตบริหาร 2 เขต ได้แก่ เขตอนุรักษ์หลักและเขตควบคุมธรรมดา เขตอนุรักษ์หลักเปิดให้สำหรับการสำรวจวิจัยทางวิทยาศาสตร์เท่านั้น ส่วนเขตควบคุมธรรมดาเปิดให้สำหรับการท่องเที่ยวได้ สนองความต้องการของผู้คนที่เข้าถึงธรรมชาติ อยู่ใกล้ชิดธรรมชาติ พื้นที่เหมาะแก่การก่อสร้างฐานศึกษาธรรมชาติ พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ จุดสังเกตการณ์ในป่า พื้นที่ตั้งแคมป์ และทางเดินขึ้นเขา เป็นต้น เปิดการพักผ่อนในธรรมชาติและสัมผัสระบบนิเวศตามหลักการ โครงการสาธารณะประโยชน์ไม่คิดค่าใช้จ่าย โครงการประกอบกิจการรูปแบบแฟรนไชส์ ลดการเก็บค่าผ่านประตู

กล่าวได้ว่าอุทยานแห่งชาติเป็นสวนสาธารณะของประชาชน การยืนหยัดสาธารณะประโยชน์เป็นหนึ่งในแนวคิดสำคัญของอุทยานแห่งชาติ ในอุทยานแห่งชาติมีภูเขาเขียวอยู่เป็นประจำ มีธารน้ำใสไหลผ่านเป็นทางยาว มีอากาศสดใสโดยตลอด ถือเป็นห้องเรียนธรรมชาติดีที่สุด เช่นเดียวกับสถานที่สัมผัสระบบนิเวศที่มีแรงจูงใจมากที่สุด สำหรับประชาชนทั่วไปนั้นก็มีโอกาสสำรวจอุทยานแห่งชาติด้วย

เมื่อ 10 วันก่อนผู้เขียนเดินทางไปทำข่าวที่สวนต้นกำเนิดแม่น้ำล้านช้างแห่งอุทยานแห่งชาติแหล่งกำเนิดสามสายน้ำ ขณะที่นายหนี ก่า อธิบดีกรมบริหารแม่น้ำล้านช้าง สำนักงานอุทยานแห่งชาติแหล่งกำเนิดสามสายน้ำให้สัมภาษณ์นั้น มีประโยคหนึ่งทำให้ผมประทับใจมาก นั่นก็คือ อุทยานแห่งชาติไม่ควรเป็นทะเลทรายโกบีที่เปล่าเปลี่ยวเวิ้งว้างและเป็นดินแดนไร้มนุษย์ ควรมีชาวบ้านท้องถิ่นอาศัยอยู่ เพิ่มคุณภาพชีวิตของชาวบ้าน แก้ไขความต้องการพื้นฐานในชีวิตของพวกเขา นี่สะท้อนให้เห็นถึงแนวคิดที่ให้ความสำคัญกับการพัฒนาและการอนุรักษ์พร้อมกัน มนุษย์กับธรรมชาติอยู่ร่วมกันอย่างปรองดอง

ยกตัวอย่างเช่น สวนต้นกำเนิดแม่น้ำล้านช้างแห่งอุทยานแห่งชาติแหล่งกำเนิดสามสายน้ำ สวนฯ ยืนหยัดการอนุรักษ์เป็นอันดับแรก การฟื้นฟูตามธรรมชาติเป็นหลัก ปฏิบัติตามกฎการอนุรักษ์ระบบนิเวศ เคารพลักษณะพิเศษของระบบนิเวศแหล่งกำเนิดสามสายน้ำ เป็นไปตามหลักการบริหารและอนุรักษ์ภูเขา น้ำ ป่าไม้ ทุ่งหญ้า และทะเลสาบอย่างเป็นระบบ บริหารจัดการเขตอนุรักษ์ธรรมชาติ พื้นที่ชุ่มน้ำสากลและของชาติ เขตอนุรักษ์แหล่งกำเนิดน้ำดื่มภายในอุทยานแห่งชาติให้เหมาะสมอย่างเป็นระบบ ตลอดจนเพิ่มความเป็นเอกภาพ การเชื่อมโยง และการประสานงานระหว่างพื้นที่ต่าง ๆ ภายในอุทยานแห่งชาติ

แต่ก่อนมีชาวปศุสัตว์ 7,752 รายอาศัยอยู่ในสวนต้นกำเนิดแม่น้ำล้านช้าง พร้อมไปกับการสร้างอุทยานแห่งชาติแล้วเสร็จชาวปศุสัตว์เหล่านี้ไม่ได้ถูกย้ายถิ่นฐานแต่กลายเป็นพนักงานอนุรักษ์ระบบนิเวศ โดยสวนฯ รณรงค์และสนับสนุนพวกเขาทำงานด้านโครงการอนุรักษ์ระบบนิเวศและสังเกตการณ์ระบบนิเวศ เป็นต้น ซึ่งไม่เพียงแต่ส่งเสริมการอนุรักษ์ระบบนิเวศภายในสวนฯ เท่านั้น หากยังขจัดความยากจนอย่างตรงจุด แต่ละครอบครัวมีเพิ่มรายได้เฉลี่ยต่อปี 21,600 หยวน “เขาเขียวน้ำใส” “ภูเขาหิมะธารน้ำแข็ง” สร้างประโยชน์ทางเศรษฐกิจและสังคม สวนฯ ยังได้ดำเนินรายการแฟรนไชส์ 2 รายการ ได้แก่ ลอยน้ำที่ช่องเขาอ๋างไซ่ ส่องเสือดาวหิมะตามธรรมชาติที่อ๋างไซ่ นำเสนอประสบการณ์ล้ำค่าแก่การแสวงหารูปแบบใหม่ด้านการศึกษาธรรมชาติและการท่องเที่ยวเชิงนิเวศของอุทยานแห่งชาติจีน

อุทยานแห่งชาติจีนจะจัดการอนุรักษ์และพัฒนาให้ดีโดยตลอด สร้างฉากที่มนุษย์กับธรรมชาติอยู่ร่วมกันอย่างปรองดอง เพื่อให้การอนุรักษ์ระบบนิเวศกับการพักผ่อนตามระบบนิเวศและการสัมผัสระบบนิเวศล้วนมีความโดดเด่น จากการก่อสร้างอุทยานแห่งชาติทำให้ชาวบ้านมีผลิตผลด้านระบบนิเวศที่สวยงามและมีคุณภาพดีที่สุด

เขียนโดย ชุย อี๋เหมิง ภาคภาษาไทย ศูนย์เอเชียแอฟริกา สถานีวิทยุและโทรทัศน์กลางแห่งประเทศจีน (CMG)

(Tim/Cui)