จนถึงวันที่ 19 กันยายน ญี่ปุ่นยังไม่ยอมปล่อยตัวกัปตันเรือจีน นายหวังกวงย่า รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศจีนแสดงความไม่พอใจและประท้วงอย่างรุนแรงต่อนายยูอิชิโร นิวะ(Uichiro Niwa) เอกอัครราชทูตญี่ปุ่นประจำจีน นายหวังกวงย่ากล่าวว่า หากญี่ปุ่นยังไม่ยอมปล่อยตัวกัปตันเรือจีนโดยปราศจากเงื่อนไขใดๆ จีนจะใช้มาตรการตอบโต้อย่างเด็ดขาด และญี่ปุ่นต้องรับผิดชอบต่อผลที่เกิดขึ้นทั้งหมด ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่า การกระทำของญี่ปุ่นส่งผลเสียต่อความเชื่อถือและความนิยมญี่ปุ่นของประชาชนจีน และส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างสองประเทศ

เกาะเตี้ยวอวี๋และเกาะที่อยู่รอบข้างเป็นดินแดนของจีนตั้งแต่โบราณกาล จีนมีอธิปไตยเหนือเกาะเตี้ยวอวี๋และเกาะที่อยู่รอบข้างโดยมิอาจโต้เถียงได้ จุดยืนของจีนมีหลักฐานเพียงพอทางประวัติศาสตร์และกฎหมาย นายหยาง เจี่ยฉือ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศจีนกล่าวว่า รัฐบาลจีนตั้งใจปกป้องอธิปไตยบนเกาะเตี้ยวอวี๋และสิทธิประโยชน์ของประชาชนจีนอย่างแน่วแน่

เมื่อไม่นานมานี้ ญี่ปุ่นได้ยึดเรือประมงของจีนในบริเวณเกาะเตี้ยวอวี๋ และไม่คำนึงถึงการทักท้วงจากรัฐบาลจีนหลายครั้ง จนถึงปัจจุบันยังไม่ยอมปล่อยตัวกัปตันเรือจีน ซึ่งได้ส่งกระทบร้ายแรงต่อการติดต่อกันระหว่างสองประเทศ ฝ่ายจีนตกลงยกเลิกการเยือนซึ่งกันและกันระดับรัฐมนตรีเป็นการชั่วคราว หยุดการเจรจาเรื่องเพิ่มเส้นทางเที่ยวบินระหว่างสองประเทศ และเลื่อนเวลาจัดประชุมความร่วมมือด้านอุตสาหกรรมถ่านหินระหว่างจีนกับญี่ปุ่น นอกจากนี้ การท่องเที่ยวญี่ปุ่นของคนจีนก็ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ดังกล่าว

ผู้เชี่ยวชาญที่เกี่ยวข้องระบุว่า ขณะนี้ จีนได้ออกมาตรการต่างๆ เพื่อตอบโต้ญี่ปุ่น และอาจจะใช้มาตรการเพิ่มขึ้นอีก เพื่อให้ญี่ปุ่นพิจารณาอย่างจริงจังว่า หากยังไม่ยอมปล่อยกัปตันเรือจีนก็ต้องเสียผลประโยชน์ในขั้นต่อไป

ผู้เชี่ยวชาญบางคนเห็นว่า ยุทธศาสตร์ญี่ปุ่นกำลังหันกลับมาสู่เอเชีย การพัฒนาของญี่ปุ่นในอนาคตต้องการการสนับสนุนของจีน การกระทำของญี่ปุ่นที่ไม่ยับยั้งชั่งใจดังกล่าวจะทำให้ผลประโยชน์ของตนเสียหาย ผู้เชี่ยวชาญเน้นว่า ความเชื่อถือระหว่างสองประเทศต้องถือการเคารพผลประโยชน์ของจีนเป็นหลักโดยพื้นฐาน

ดร.สวี จิ้น จากสถาบันวิจัยเศรษฐกิจและการเมืองโลกของสภาวิทยาศาสตร์สังคมจีนกล่าวว่า ญี่ปุ่นจับเรือประมงของจีนตามกฎหมายญี่ปุ่นไม่เพียงแต่ทำลายอธิปไตยของจีนเท่านั้น ยังทำให้ประชาชนจีนไม่พอใจญี่ปุ่นมากขึ้น

นายเกา หง รองผู้อำนวยการสถาบันวิจัยญี่ปุ่นของสภาวิทยาศาสตร์สังคมจีนกล่าวว่า ฝ่ายจีนได้ยกเลิกการเยือนระดับรัฐมนตรีระหว่างสองฝ่ายเป็นการชั่วคราว ซึ่งเป็นมาตรการตอบโต้ที่ไม่เคยมีมาก่อนในช่วงเวลา 38 ปีตั้งแต่สองประเทศสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตเป็นต้นมา ทั้งนี้ไม่เพียงแต่ความสัมพันธ์ทางการเมืองระหว่างสองประเทศจะเสียหายเท่านั้น ความร่วมมือทางเศรษฐกิจระหว่างสองประเทศก็ต้องได้รับผลกระทบด้วย

นายเจิง ยองเนียน ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยเอเชียตะวันออกของมหาวิทยาลัยสิงคโปร์ระบุว่า การกระทำดังกล่าวของญี่ปุ่นครั้งนี้ เพื่อตอบสนองความต้องการของพวกชาตินิยมส่วนหนึ่งภายในประเทศ ซึ่งเป็นการกระทำที่ส่งผลกระทบต่อผลประโยชน์ของญี่ปุ่นในอนาคต

Nl/qi