สมัยที่ส่งเสริมให้มีลูกคนเดียว รัฐบาลเคยมีคำขวัญที่ว่า มีลูกคนเดียวพอ ปัญหาชราภาพรัฐบาลจะดูแลให้ แต่เมื่อดูจากโครงสร้างประชากรในปัจจุบันแล้ว ถึงปี 2050 ประเทศจีนจะกลายเป็นประเทศที่ต้องเผชิญกับปัญหาสังคมคนชราอย่างหนักที่สุดในโลก รายงานว่าด้วยการพัฒนากิจการด้านคนชราของจีนประจำปี 2013 ระบุว่า ปี 2013 จำนวนประชากรวัยชราในจีนจะมีถึง 202 ล้านคน เฉลี่ยแล้วทุกๆ 100 คน ก็มีผู้สูงอายุ 15 คน หากไม่ปรับปรุงนโยบายเดิม ก็ยากที่จะรับมือกับปัญหานี้

นอกจากนี้ แต่ละปียังมีครอบครัวชาวจีนกว่า 76,000 ครอบครัวสูญเสียลูกคนเดียวไป ทำให้ทั่วประเทศมีผู้สูงอายุอย่างน้อย 2 ล้านคนต้องเผชิญกับปัญหาไม่มีผู้ดูแล ไม่มีเงินรักษาโรคและปัญหาทางจิตใจ เนื่องจากลูกคนเดียวเสียไป ตั้งแต่นโยบายการคุมกำเนิดถูกกำหนดให้เป็นนโยบายพื้นฐานของประเทศเมื่อปี 1982 เป็นต้นมา จำนวนประชากรได้รับการควบคุมอย่างมีประสิทธิผล แต่ก็ทำให้ครอบครัวจำนวนมากมายต้องเผชิญกับความเสี่ยงที่อาจสูญเสียลูกคนเดียวไป

ขณะนี้ อัตราการเกิดของจีนถือว่าอยู่ในระดับที่ต่ำมาก และต่ำกว่าประเทศพัฒนาแล้วด้วย หนุ่มสาวที่เกิดหลังทศวรรษ 1980 อีก 30-40ปี ข้างหน้า ก็จะกลายเป็นกลุ่มผู้สูงอายุที่ต้องรับมือกับปัญหาต่างๆ

เมื่อ 10 ปีก่อน ผู้เชี่ยวชาญจำนวน 18 คนได้ยื่นข้อเสนอเกี่ยวกับการปรับปรุงนโยบายวางแผนครอบครัว โดยเรียกร้องให้รัฐบาลพิจารณาเรื่องนี้โดยเร็ว เนื่องจากอัตรากำเนิดที่ต่ำอย่างต่อเนื่องจะส่งผลต่อการพัฒนาของสังคมในระยะยาว

ผู้เชี่ยวชาญที่เสนอให้รัฐบาลอนุญาตให้สามีภรรยาที่ฝ่ายหนึ่งเป็นลูกคนเดียวสามารถมีลูกคนที่ 2 ได้พากันเห็นว่า การทำเช่นนี้จะทำให้โครงสร้างประชากรของจีนพัฒนาสู่ทิศทางที่ดี เนื่องจากประชากรที่เพิ่มขึ้นสามารถคาดการณ์ได้และอยู่ในการควบคุมได้

ทศวรรษ 1980 รัฐเคยทดลองดำเนินนโยบายลูกคนที่ 2 ใน 11 อำเภอและเมือง ผลการสำรวจในปี 2005 และ 2007 ปรากฏว่า หลังจากดำเนินนโยบายลูกคนที่ 2 ในพื้นที่เหล่านี้เป็นเวลากว่า 20 ปีแล้ว อัตราการเกิดไม่เคยมีการเพิ่มขึ้นอย่างมาก บางพื้นที่ยังมีการลดลงด้วยซ้ำ

ผู้เชี่ยวชาญวิเคราะห์สาเหตุว่า เนื่องจากนโยบายวางแผนครอบครัวได้ส่งผลต่อความคิดของชาวจีนมานานแล้ว ประกอบกับค่าครองชีพ ค่าเลี้ยงดู ค่าเล่าเรียนและค่าใช้จ่ายทุกอย่างแพงขึ้นเรื่อยๆ ชาวจีนส่วนใหญ่จึงยอมรับการมีลูกคนเดียวเพราะไม่อยากเพิ่มภาระ การใช้นโยบายลูกคนที่ 2 ในช่วงแรกๆ อาจทำให้ปชากรเพิ่มมากขึ้น แต่เมื่อมองระยะยาวแล้วจะไม่ส่งผลกระทบต่อยอดจำนวนประชากร

สรุปแล้ว ประเทศจีนยังไม่พร้อมที่จะอนุญาตให้ทุกครอบครัวมีลูกคนที่ 2 แต่สามารถทดลองอนุญาตให้ครอบครัวที่สามีภรรยาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเป็นลูกคนเดียวมีลูกคนที่ 2 ได้ การปรับปรุงนโยบายวางแผนครอบครัว ควรคำนึงถึงสิทธิและประโยชน์ของส่วนบุคคล ครอบครัวและสังคม เพื่อส่งเสริมให้ประชากร ทรัพยากร สิ่งแวดล้อม สังคมและเศรษฐกิจพัฒนาอย่างกลมกลืน