ครบรอบ 1 ปีแล้วที่จีนประกาศนโยบายอนุญาตให้หนึ่งครอบครัวมีลูกได้สองคน เมื่อเร็วๆ นี้ กระทรวงสาธารณสุขและการวางแผนครอบครัวแห่งชาติจีนแถลงว่า จำนวนประชากรที่เกิดในปี 2016 สร้างสถิติสูงสุดตั้งแต่ปี 2000 เป็นต้นมา ถึง 17.86 ล้านคน เมื่อเทียบกับปี 2015 แล้วเพิ่มขึ้น 1.31 ล้านคน แสดงว่า นโยบายลูกสองคนได้ผลอย่างชัดเจน ขณะเดียวกัน อัตราการคลอดลูกคนที่ 2 และหญิงตั้งครรภ์ที่มีอายุเกิน 35 ปีต่างเพิ่มขึ้นอย่างมาก อัตราการเสียชีวิตของหญิงระหว่างคลอดลูกลดลงเป็น 19.9 ต่อ 100,000 และอัตราการเสียชีวิตของทารกแรกเกิดลดลงเป็น 10.2 ต่อ 1,000

เนื่องจากผู้หญิงที่อยู่ในเกณฑ์อนุญาตให้คลอดลูกคนที่ 2 กว่า 2 ใน 3 จะมีอายุเกิน 35 ปี ซึ่งถือว่ามีความเสี่ยงต่อการคลอดลูกสูง กระทรวงสาธารณสุขจึงเร่งสร้างศูนย์รักษาและช่วยชีวิตหญิงคลอดลูกและทารกแรกเกิดระดับมณฑล เมืองและอำเภอ

แต่ผลการสำรวจประชามติของกระทรวงสาธารณสุขและการวางแผนครอบครัวก็แสดงว่า สาเหตุสำคัญ 3 ประการที่ทำให้ชาวจีนไม่อยากมีลูกคนที่ 2 คือ มีค่าใช้จ่ายสูง เหนื่อยและไม่มีคนดูแลลูก ครอบครัวกว่า 70% ไม่อยากมีลูกคนที่สอง

ปัจจุบัน ต้นทุนการเลี้ยงลูกของชาวจีนมีแนวโน้มจะเกิน 50% ของรายได้ครอบครัวแล้ว โดยค่าใช้จ่ายด้านการศึกษาเป็นภาระหนักที่สุด นอกจากนี้ การบริการที่เกี่ยวกับการดูแลหญิงคลอดลูก ทารกแรกเกิดและเด็กอายุต่ำกว่า 3 ขวบ ยังไม่สามารถตอบสนองความต้องการของสังคม เด็กอายุต่ำกว่า 3 ขวบมีเพียงไม่ถึง 4% ที่มีโอกาสได้รับการศึกษาระดับปฐมวัย ขณะที่ประเทศพัฒนาแล้วมีสูงถึง 50% เด็กก่อนวัยเรียนกว่า 80% ถูกดูแลโดยปู่ย่าตายาย นอกจากนี้ ราคาบ้านที่แพงขึ้นแบบตีลังกา ทำให้ค่าครองชีพแพงขึ้นจนส่งผลต่อการวางแผนครอบครัวของคนจีนรุ่นใหม่ หน่วยงานบางส่วนกังวลว่าพนักงานหญิงมีลูกคนที่ 2 จะเพิ่มตุ้นทุนการว่าจ้าง สิทธิประโยชน์ของหญิงตั้งครรภ์ เช่น วันหยุดก่อนและหลังคลอด ตลอดจนการลางานเพื่อมาให้นมลูกและการดูแลลูกหลังจากกลับไปทำงานแล้ว ไม่ได้รับการคุ้มครองอย่างจริงจัง สถานที่สาธารณะไม่มีอุปกรณ์อำนวยความสะดวกแก่แม่ลูกอ่อนอย่างเพียงพอ เป็นต้น เมื่อสตรีต้องเผชิญหน้ากับภาระทั้งจากการทำงานและการดูแลครอบครัว ย่อมส่งผลกระทบต่อความประสงค์ที่จะมีลูกกระทั่งลูกคนที่สอง

นายหยาง เหวินจวง อธิบดีกรมวางแผนครอบครัว กระทรวงสาธารณสุขและการวางแผนครอบครัวแห่งชาติจีนกล่าวว่า ขณะนี้ กว่า40 หน่วยงานของคณะรัฐมนตรีได้แบ่งหน้าที่ไว้อย่างชัดเจน เพื่อส่งเสริมครอบครัวมีลูกตามนโยบาย อีกทั้งจะสร้างระบบอุดหนุนครอบครัวที่มีลูกอ่อน โดยจะเน้นปรับปรุงนโยบายเกี่ยวกับการรักษาพยาบาล การดูแลแม่ลูกอ่อน การศึกษา ประกันสังคมและภาษี เพิ่มความสมบูณณ์แบบของระบบการบริการสตรีและเด็ก เร่งสร้างระบบบริการฟรี เสริมระบบการรักษาพยาบาลเด็ก ส่งเสริมความเสมอภาคของการศึกษาระดับอนุบาลและชั้นประถมศึกษา เพิ่มโรงเรียนอนุบาล เพิ่มสวัสดิการให้กับครอบครัวที่ต้องเลี้ยงลูก ส่งเสริมความเสมอภาคระหว่างเพศหญิงกับเพศชาย คุ้มครองสิทธิในการทำงานและการใช้วันหยุดของสตรี ช่วยให้สตรีสามรถทำงานและดูแลครอบครัวได้อย่างดี