การประชุมงานด้านเศรษฐกิจส่วนกลางของจีนซึ่งจัดขึ้นเมื่อปลายปี ค.ศ. 2020 ได้กำหนดให้การเสริมสร้างพลังทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเชิงยุทธศาสตร์แห่งชาติเป็นภาระหน้าที่สำคัญอันดับแรกในปี 2021 ทั้งนี้ สะท้อนให้เห็นว่าจีนให้ความสำคัญอย่างสูงต่อวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รวมถึงน้ำหนักของวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในการพัฒนาประเทศอย่างชัดเจน ตลอดหลายปีที่ผ่านมา ระหว่างลงพื้นที่ตรวจงานก่อนเทศกาลตรุษจีน นายสี จิ้นผิง ประธานาธิบดีจีน เยี่ยมเยียนบุคลากรทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีหลายครั้ง ทั้งยังเอาใจใส่และให้กำลังใจพวกเขาในการสร้างคุณูปการมากยิ่งขึ้น

ช่วงเทศกาลตรุษจีนปีนี้ ท่ามกลางภูเขาลึกในอำเภอผิงถัง มณฑลกุ้ยโจว ทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ของจีน ที่หอสังเกตการณ์ฟาสต์ (FAST) ซึ่งเป็นกล้องโทรทรรศน์ที่มีจานรับสัญญาณวิทยุทรงกลมแบบจานเดี่ยวขนาดใหญ่ที่สุดในโลกและได้รับการขนานนามว่าเป็น “ดวงตาจักรวาล” มีเจ้าหน้าที่ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีจำนวนมากยังคงยุ่งอยู่กับงาน

“ดวงตาจักรวาล” ทำงานตลอด 24 ชั่วโมงทุกวัน แม้เทศกาลตรุษจีนก็ไม่ยกเว้น ด้วยเหตุนี้เมื่อถึงช่วงเวลานี้ทุกปีจะมีเจ้าหน้าที่จำนวนหนึ่งยืนหยัดปฏิบัติงานที่นี่ โดยฉลองตรุษจีนร่วมกับ “ดวงตาจักรวาล” พวกเขาบางคนเป็นคนยุค “หลัง 90” (เกิดหลัง ค.ศ.1990) ที่เพิ่งสำเร็จการศึกษาได้เพียง 2 - 3 ปี บางคนเป็นดอกเตอร์ที่ทำงานในเขตภูเขาแห่งนี้มากว่า 10 ปีแล้ว โดยพวกเขามีอายุเฉลี่ยไม่ถึง 35 ปี

วันที่ 5 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2021 ที่ห้องควบคุมหลัก ทีมงานดูแล “ดวงตาจักรวาล” ได้พูดคุยกับประธานาธิบดี สี จิ้นผิง ซึ่งกำลังอยู่ระหว่างการตรวจงานในมณฑลกุ้ยโจวผ่านระบบวีดิทัศน์ทางไกล โอกาสนี้ นายสี จิ้นผิงกล่าวอวยพรตรุษจีนแก่ผู้ทำงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอันไพศาลทั่วประเทศ

คำกำชับและการเอาใจใส่อย่างเป็นกันเองจากประธานาธิบดี สี จิ้นผิง ทำให้ทีมงาน “ดวงตาจักรวาล” รู้สึกอบอุ่นและซาบซึ้งใจเป็นอย่างยิ่ง

นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่นายสี จิ้นผิงเยี่ยมเยียนบุคลากรด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในช่วงก่อนเทศกาลตรุษจีน

ก่อนตรุษจีน ค.ศ. 2015 ระหว่างการลงพื้นที่ตรวจงานในมณฑลส่านซี ทางภาคตะวันตกเฉียงเหนือของจีน นายสี จิ้นผิงเดินทางไปที่สถาบันวิจัยเครื่องจักรทางทัศนศาสตร์ความแม่นยำสูงซีอาน สังกัดสภาวิทยาศาสตร์แห่งชาติจีนโดยเฉพาะ โดยเขาได้ตรวจเยี่ยมห้องปฏิบัติการเกี่ยวกับไฟฟ้าและแสง ห้องปฏิบัติการเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมการบรรทุกสิ่งของในอวกาศ พร้อมไปกับเยี่ยมชมการแสดงผลิตภัณฑ์และผลสำเร็จทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

นายหมี่ เล๋ย เจ้าหน้าที่วิจัย สถาบันวิจัยเครื่องจักรทางทัศนศาสตร์ความแม่นยำสูงซีอาน เป็นเวลานานมาแล้วที่เขาทุ่มเทขับเคลื่อนการแปรผลงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ให้กลายเป็นผลิตภัณฑ์และดำเนินการผลิตแบบอุตสาหกรรมโดยใช้ความรู้เฉพาะทางของตนเอง ระหว่างการตรวจงานในปีนั้น นายสี จิ้นผิง กล่าวเน้นว่า เจ้าหน้าที่วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีต้องมุ่งสู่สมรภูมิหลักแห่งการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม มุ่งสู่จุดสูงสุดแห่งการพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในโลกสากล พยายามสร้างผลงานนวัตกรรมให้มากที่สุด สร้างคุณูปการมากยิ่งขึ้นแก่การปฏิบัติตามยุทธศาสตร์ว่าด้วยการขับเคลื่อนการพัฒนาด้วยนวัตกรรมและการสร้างสรรค์ “ประเทศนวัตกรรม” คำกำชับของผู้นำสูงสุดจีนเป็นกำลังใจแก่นายหมี่ เล๋อและเพื่อนร่วมงานเป็นอย่างมาก

ปีหลัง ๆ มานี้ ทุกครั้งที่นายสี จิ้นผิงเดินทางไปเยี่ยมเยียนบุคลากรด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีช่วงก่อนตรุษจีนนั้น เขาจะให้ความสนใจเป็นอย่างยิ่งต่อการสร้างนวัตกรรมทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ก่อนถึงเทศกาลตรุษจีน ค.ศ. 2016 นายสี จิ้นผิงเดินทางลงพื้นที่มณฑลเจียงซี ที่มหาวิทยาลัยหนานซัง เขาเยี่ยมเยียนให้กำลังใจบรรดาเจ้าหน้าที่วิจัยทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่ทำงานในห้องปฏิบัติการศูนย์ค้นคว้าวิจัยเทคโนโลยีวิศวกรรม LED ซิลิโคนแห่งชาติ แม้ผ่านไป 5 ปีแล้ว แต่บรรดาเจ้าหน้าที่ยังคงจำเหตุการณ์ในวันนั้นได้อย่างชัดเจนเหมือนเพิ่งเกิดขึ้นได้ไม่นาน

แต่ไหนแต่ไรมาการสร้างนวัตกรรมนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย การกล้าไปสู่ “เขตแดนไร้มนุษย์” นั้น ด้านหนึ่งต้องการความมุ่งมั่นตั้งใจและความอดทนของบุคลากรทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี อีกด้านหนึ่งก็ต้องมีระบบรวมถึงกลไกสนับสนุนและคุ้มครองบรรดาเจ้าหน้าที่วิจัยด้วย

นายสี จิ้นผิงกล่าวเน้นขณะตรวจงานที่มหาวิทยาลัยหนานซัง ใน ค.ศ. 2016 ว่า ต้องคิดค้นสร้างสรรค์วิธีการศึกษาและกลไกบ่มเพาะบุคลากร สร้างบุคลากรที่มีคุณภาพตามมาตรฐานและบุคลากรที่มีความคิดสร้างสรรค์มากยิ่งขึ้นแก่การสร้างสรรค์ประเทศชาติให้ทันสมัย

ศาสตราจารย์ เจียง เฟิงอี้เป็นนักวิจัยด้านแสงเซมิคอนดักเตอร์ ซึ่งเป็นอุตสาหกรรมที่มีห่วงโซ่ยาว หากไม่อยากอยู่ภายใต้การควบคุมของผู้อื่นก็ต้องร่วมกันผลักดันให้ห่วงโซ่อุตสาหกรรมมีความคล่องตัว แต่นายเจียง เฟิงอี้เป็นศาสตราจารย์ประจำมหาวิทยาลัยหนานซัง ในอดีตการสร้างนวัตกรรมของมหาวิทยาลัยหากต้องการผลักดันการพัฒนาพร้อมกันของทั้งห่วงโซ่อุตสาหกรรมตอนต้น กลาง และปลายนั้น มักจะประสบความยากลำบาก เช่น ขาดแคลนบุคลากรทางเทคนิค และทรัพยากรบางประเภท

ตามการกำชับของประธานาธิบดี สี จิ้นผิง มหาวิทยาลัยหนานซังได้สร้างห่วงโซ่อุตสาหกรรมที่คล่องตัวขึ้นผ่านการหลอมรวมการศึกษาเข้ากับการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ด้วยรูปแบบวิสาหกิจ โดยมีห้องปฏิบัติการเป็นศูนย์กลางในการวิจัยเทคโนโลยีวิศวกรรม ผ่านการดำเนินงานแบบวิสาหกิจ นอกจากอาจารย์ เจ้าหน้าที่ และนักศึกษาปริญญาโทของมหาวิทยาลัยแล้ว ยังได้ว่าจ้างบุคลากรอื่น ๆ จากภายนอก เช่น วิศวกร และช่างเทคนิค เป็นต้น เมื่อเป็นเช่นนี้แล้วบุคลากรประเภทต่าง ๆ จึงปฏิบัติหน้าที่ตามความรับผิดชอบของตัวเอง ยกระดับประสิทธิภาพการสร้างนวัตกรรมและย่นระยะเวลาแปรผลวิจัยให้เป็นผลิตภัณฑ์ ทำให้ความเสี่ยงของการผลิตเชิงอุตสาหกรรมลดลง ขณะเดียวกันยังเป็นผลดีต่อการพัฒนาอย่างยั่งยืนของทั้งการสร้างนวัตกรรมและอุตสาหกรรม

เพื่อส่งเสริมให้เจ้าหน้าที่วิจัยทางวิทยาศาสตร์ใช้ศักยภาพของตนเองทุ่มเทแรงกายแรงใจให้กับงานวิจัยอย่างเต็มที่ ค.ศ. 2018 มหาวิทยาลัยหนานซังยังยังได้จัดตั้ง “เขตวิชาการพิเศษ” พร้อมไปกับกำหนดนโยบายให้กำลังใจบุคลากรโดยประกาศยกเลิกมาตรการเดิมที่นำไปสู่ “การเน้นหนักเพียงวุฒิการศึกษา ความอาวุโส ตำแหน่ง วิทยานิพนธ์ และโครงการวิจัย” ทำให้สามารถขยายศักยภาพของบุคลากรต่าง ๆ ได้อย่างเต็มที่ ตลอดช่วง 5 ปีที่ผ่านมาทีมงานวิจัยที่มีศาสตราจารย์เจียง เฟิงอี้เป็นหัวหน้าสร้างผลงานมากมายด้วยความสำเร็จ

จาก “การวิ่งตามผู้อื่น” จนถึง “การวิ่งพร้อมผู้อื่น” ไปสู่ “การวิ่งนำหน้าผู้อื่น” ผลสำเร็จทางวิทยาศาสตร์เหล่านี้ย่อมแยกไม่ออกจากการค้ำจุนทางจิตใจ

ระหว่างการพูดคุยแลกเปลี่ยนครั้งแล้วครั้งเล่า นายสี จิ้นผิงต่างให้กำลังใจบุคลากรทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอันไพศาลซึ่งแบกรับภาระหน้าที่อันหนักหน่วงที่ประวัติศาสตร์มอบหมายให้ในการคิดค้นสร้างสรรค์ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี วันที่ 5 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา ระหว่างพูดคุยกับทีมงานควบคุม “ดวงตาจักรวาล” ของจีนผ่านระบบวิดีโอคอนเฟอร์เรนซ์ นายสี จิ้นผิงเอ่ยถึงนายหนาน เหรินตง อดีตหัวหน้าผู้ออกแบบ “ดวงตาจักรวาล” ผู้ล่วงลับไปแล้วหลายครั้ง เขากำชับและให้กำลังใจบรรดานักวิจัยโดยให้ถือนายหนาน เหรินตงและนักวิทยาศาสตร์ดีเด่นคนอื่น ๆ เป็นต้นแบบ ทุ่มเทเชิดชูสรรเสริญจิตวิญญาณแห่งนักวิทยาศาสตร์ ปีนยอดเขาแห่งวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีโลกด้วยความกล้าหาญ บรรลุเป้าหมายแห่ง “การวิ่งพร้อมผู้อื่น”และ “การวิ่งนำหน้าผู้อื่น” ในบางสาขา สร้างคุณูปการมากยิ่งขึ้นแก่การเร่งสร้างสรรค์ประเทศเข้มแข็งด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ตลอดจนบรรลุการพึ่งพาตัวเองและสร้างความเข้มแข็งด้วยตัวเองทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

นายหนาน เหรินตงอุทิศชีวิตให้แก่การสร้างสรรค์ “ดวงตาจักรวาล” ทุกวันนี้ที่หอสังเกตการณ์ “ดวงตาจักรวาล” บรรดาสมาชิกโครงการดังกล่าวซึ่งส่วนใหญ่เป็นคนหนุ่มสาวได้รับช่วงภารกิจต่อจากนายหนาน เหรินตง พวกเขามีความมุ่งมั่นตั้งใจที่จะอุทิศกำลังกายใจแก่การวิจัยทางวิทยาศาสตร์

เงยหน้าขึ้นเป็นท้องฟ้าอันเวิ้งว้างไร้สิ้นสุด ก้มหัวลงเป็นงานที่ต้องทำวันแล้ววันเล่าซึ่งดูเหมือนเป็นสิ่งซ้ำซากน่าเบื่อ ท่ามกลางส่วนลึกของภูเขาใหญ่ในมณฑลกุ้ยโจว บรรดาเยาวชนผู้ทำงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีถือจิตวิญญาณนักวิทยาศาสตร์เป็นเข็มทิศ กล้าเผชิญความไม่แน่นอนในการวิจัยด้วยความอดทน หน้าที่การงานของพวกเขาต้องการจิตวิญญาณแห่งความเสียสละที่ไม่แสวงหาชื่อเสียงและผลประโยชน์ รวมทั้งอุทิศตนแก่งานวิจัยอย่างมีสมาธิ พวกเขาจึงก้มหน้าก้มตาทำงานโดยไม่ได้ให้ความสำคัญกับเรื่องชื่อเสียงและผลประโยชน์ หน้าที่การงานของพวกเขาต้องการจิตวิญญาณแห่งการค้นหาความจริงที่แสวงหาสัจธรรมและปฏิบัติงานอย่างละเอียดรอบคอบ พวกเขาจึงทำงานอย่างพิถีพิถันและแสวงหาความเป็นเลิศด้วยความมุ่งมั่น

เนื่องจากการเฝ้าสังเกต “ดวงตาจักรวาล” นั้นต้องการเงื่อนไขขั้นสูงด้านสภาพแวดล้อมทางแม่เหล็กไฟฟ้า ฉะนั้นหอสังเกตการณ์แห่งนี้จึงไม่มีสัญญาณโทรศัพท์ยกเว้นพื้นที่พิเศษเพียงไม่กี่จุดเท่านั้นที่มีสัญญาณอินเทอร์เน็ต เจ้าหน้าที่วิจัยทั้งหลายที่ปฏิบัติงาน เช่น วันปกติในช่วงเทศกาลตรุษจีนนั้นจะติดต่อกับสมาชิกครอบครัวได้ก็ต่อเมื่อกลับถึงห้องพักหลังเลิกงานแล้วเท่านั้น

เพื่อสร้างบรรยากาศเทศกาลตรุษจีน หอสังเกตการณ์จึงจัดกิจกรรมต่าง ๆ แก่บรรดาเจ้าหน้าที่วิจัย เช่น เตรียมวัตถุดิบให้เยาวชนร่วมกันห่อเกี๊ยวด้วยตัวเอง เป็นต้น

ปัจจุบัน ตั้งแต่เปิดให้บริการสู่ภายนอกอย่างเป็นทางการ “ดวงตาจักรวาล” ของจีนมีเวลาให้บริการสะสมด้านการเฝ้าสังเกตรวม 6,000 ชั่วโมง นับเป็นกล้องโทรทรรศน์วิทยุที่ใหญ่และฉับไวที่สุดของโลก

ระหว่างสนทนากับประธานาธิบดี สี จิ้นผิง เจ้าหน้าที่วิจัยในโครงการ “ดวงตาจักรวาล” กล่าวว่า อีก 2 เดือนต่อจากนี้ “ดวงตาจักรวาล” จะแบ่งเวลา 10% เปิดให้แก่นักดาราศาสตร์ทั่วโลกใช้งาน

“ดวงตาจักรวาลยักษ์” แห่งนี้จึงขยายวิสัยทัศน์ทางคลื่นวิทยุของมวลมนุษย์ขนานใหญ่ ทำให้นักดาราศาสตร์จีนมีโอกาสก้าวสู่แนวหน้าของการศึกษาวิจัยทางดาราศาสตร์ผ่านคลื่นวิทยุ ทั้งยังเป็นการสร้างคุณูปการสำคัญแก่การสำรวจและเรียนรู้ความเร้นลับแห่งจักรวาลของมวลมนุษยชาติอย่างแน่นอน

หลายปีมานี้ จีนพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอย่างก้าวกระโดด ยกระดับขีดความสามารถด้านการสร้างนวัตกรรมด้วยตนเองอย่างมาก อัดฉีดพลังขับเคลื่อนอันทรงพลังแก่การพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคม ขณะเดียวกันยังคงต้องตระหนักอย่างตื่นตัวว่า จีนยังคงมีสภาพถูก “บีบคอ” ในบางสาขาที่สำคัญอยู่ มีเพียงแต่การกุมเทคโนโลยีหลักให้อยู่ในมือตัวเองเท่านั้นจึงจะสามารถมีความเหนือกว่าในการแข่งขันและพัฒนาได้ ระหว่างตรวจงาน นายสี จิ้นผิงยังเสนอด้วยความคาดหวังอย่างสูงว่า “การประชุมเต็มคณะครั้งที่ 5 ของคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีนชุดที่ 19 ได้วางแผนงานอย่างรอบด้านในเรื่องการสร้างนวัตกรรมทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี การสร้างสรรค์ประเทศสังคมนิยมที่ทันสมัย ต้องยืนหยัดการพัฒนาทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเป็นอันดับแรก ขยายบทบาทหลักและความสำคัญของการสร้างนวัตกรรมทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มีเพียงการใช้ความพยายามอย่างไม่ลดละด้วยจิตวิญญาณแห่งการบุกเบิกและทุ่มเทอย่างเต็มกำลังความสามารถเท่านั้น เราจึงจะสามารถปีนขึ้นยอดเขาแห่งวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีโลกได้”

TIM /LU