เมื่อปี 1958 ผมเรียนชั้นมัธยมปีที่ 5 ผมกับ นายฉงหยาง นายมู่ชวน เป็นคนหนุ่มที่ชอบวรรณศิลป์ (ต่อมาทั้งสองคนได้เรียนต่อในคณะภาษาและวรรณคดีจีน และเป็นนักเขียน ส่วนผมเรียนแพทยศาสตร์ เป็นนายแพทย์) ตอนนั้นเราจัดทำวารสาร เขียนข่าวและเรียบเรียงบทความด้วยกัน

ช่วงวันไหว้พระจันทร์ ทางโรงเรียนแจกขนมไหว้พระจันทร์คนละชิ้น กองบรรณาธิการของเราได้ 3 ชิ้น น้ำมันของขนมซึมเข้าไปในกระดาษเหลืองๆ หยาบๆ ส่งกลิ่นหอมๆ ชวนหลงใหล นายฉงหยางกำลังเขียนข่าวอยู่ข้างนอก ผมกับนายมู่ชวนไม่มีสติทำงานเลย เพราะกลิ่นขนมไหว้พระจันทร์นี้เย้ายวนจนกระสับกระส่าย เราสองคนรีบกลืนขนมลงท้องอย่างรวดเร็ว จนกระทั่งวันนี้ก็จำไม่ได้ว่าเป็นไส้อะไร เพียงแต่รู้สึกว่านั่นเป็นขนมไหว้พระจันทร์ที่อร่อยที่สุดเท่าที่เคยรับประทานมาในชั่วชีวิตนี้

เวลาเงียบสงบไปสักครู่ ขนมที่เหลือชิ้นนั้นดูเหมือนกำลังกวักมือเรียกเรา เราทนไม่ไหวจริงๆ จึงแอบกินขนมของนายฉงหยาง ถึงแม้เป็นเพื่อนกัน แต่ยังคงรู้สึกละอายใจ ผมไปซื้อขนมที่ร้านมาหนึ่งชิ้น เพื่อให้นายฉงหยาง ไม่นานนัก ขนมที่กินเข้าไปแล้วทำให้เรายิ่งตะกละมากขึ้น เราสองคนไม่เอาไหน แอบกินขนมไหว้พระจันทร์ที่เพิ่งซื้อมาให้นายฉงหยางหมาดๆ ---เป็นขนมไหว้พระจันทร์ที่อร่อยจริงๆ หลังจากนั้นมาไม่เคยลิ้มลองอีก

นายฉงหยางกลับมาแล้ว เราก้มหน้าอย่างละอายใจ ส่วนเขาเป็นคนใจกว้าง เพียงแต่พูดเบาๆ ว่า อร่อยขนาดไหนเชียวหรือ อยากกินขนาดนั้นเชียวหรือ ผมจะไปซื้อให้อีก 3 ชิ้น

เวลาผ่านไปแล้วหลายสิบปี ทุกปีในเทศกาลวันไหว้พระจันทร์ ล้วนเหมือนสมรภูมิของขนมไหว้พระจันทร์ ซึ่งมีทั้งแบบปักกิ่ง แบบกวางตุ้ง แบบฮ่องกง แบบไต้หวัน แบบเจียงซู แบบแต้จิ๋ว แบบอันฮุย...จากเหนือจรดใต้ รวมถึงมีไส้ถั่วบด พุทราบด ไส้ห้าอย่าง ไส้งา ไส้ไข่แดง ไส้ไข่สองฟอง ไส้มะพร้าว ไส้แฮม ไส้ไอซ์ครีม... มากมายนับไม่ถ้วน บรรจุในกล่องกระดาษ กล่องเหล็ก กล่องไม้ กล่องพลาสติก และตะกร้าไม้ไผ่สาน... ตระการตา บ้างก็ขายแถมใบชา กาน้ำชา สุรา ภาพนางงาม... ของแถมแปลกประหลาดสารพัดอย่าง ขนมไหว้พระจันทร์ที่หลากหลายรูปแบบและแสนประณีตในทุกวันนี้ เรามักจะรับประทานเพียง 1 ใน 4 ของหนึ่งชิ้นเท่านั้น

เมื่อย้อนคิดถึงขนมไหว้พระจันทร์ที่อร่อยและยากที่จะลืมเลือนในชาตินี้แล้ว ยังคงรู้สึก "ละอายใจ" อยู่เนืองๆ

(YING/LING)