เมื่อเร็วๆนี้ กระทรวงกลาโหมสหรัฐเผยรายงานว่าด้วยการเดินเรืออย่างเสรีปี 2016 โดยประณามจีนร้องขอสิทธิทางทะเลมากเกินไป และส่งผลกระทบต่อการเดินเรือเสรีในทะเลจีนใต้ ซึ่งเป็นคำกล่าวที่มีมานานแล้ว และหมายจะท้าทายอธิปไตยและสิทธิประโยชน์ทางทะเลของจีน จีนถือขอบเขตทางทะเลตามอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล ไม่ว่า ในอดีต ปัจจุบันหรืออนาคตก็ตาม ไม่มีเรือลำใดที่ปฏิบัติตามกฎหมายแล้วได้รับผลกระทบการเดินเรือเสรีในทะเลจีนใต้ และถูกขัดขวางจากจีน
แท้ที่จริง จีนไม่เพียงแต่ไม่ได้ขัดขวางการเดินเรือเสรีต่อเรือที่ปฏิบัติถูกต้องตามกฎหมายของประเทศต่างๆทั่วโลกเท่านั้น หากยังอำนวยความสะดวกด้วย เช่น ใช้เงินจำนวนมหาศาลสร้างประภาคารขนาดใหญ่ในน่านน้ำที่มีเกาะอันตราย 5 แห่ง ประภาคารดังกล่าวไม่เพียงแต่ให้บริการต่อเรือจีนเท่านั้น หากยังให้บริการนำทางแก่เรือต่างๆทั่วโลก เสริมประสิทธิภาพและอำนวยความสะดวกต่อการเดินเรือเสรีด้วย
ตรงกันข้าม สหรัฐฯ กลับถูกลงบันทึกพฤติกรรมที่ไม่ดีต่อการเดินเรือเสรีไม่น้อย เช่นเมื่อวันที่ 23 กรกฎาคมปี 1993 สหรัฐฯ อ้างได้ข่าวที่เกี่ยวข้อง โดยกล่าวหาเรือบรรทุกสินค้า "หยินเหอ"ของจีนกำลังขนส่งอาวุธเคมีสู่อิหร่าน และขู่ว่าจะคว่ำบาตรจีน ขณะเดียวกันยังใช้เรือทหาร 2 ลำ เฮลิคอปเตอร์ 5 ลำกักเรือบรรทุกสินค้า"หยินเหอ"ในน่านน้ำทะเลสากล จนถึงวันที่ 4 กันยายนปีเดียวกัน กระทั่งตรวจสอบตู้คอนเทนเนอร์สุดท้ายแล้วก็ไม่ได้พบอาวุธเคมีแต่อย่างใด ซึ่งเรือบรรทุกสินค้า"หยินเหอ"จำเป็นต้องหยุดเดินเรือเป็นเวลานานถึง 33 วัน หลังเรื่องนี้จบสิ้นแล้ว สหรัฐก็ไม่เคยแสดงความขอโทษและให้การชดเชย การกระทำแบบนี้เป็นเพื่อการเดินเรือเสรีอย่างที่สหรัฐฯอ้างหรือ
เมื่อเดือนธันวาคมปี 2013 ขณะขบวนเรือบรรทุกเครื่องบินเหลียวหนิงของทหารจีนกำลังฝึกซ้อมที่บริเวณเขตเศรษฐกิจของน่านน้ำทะเลจีนใต้ถูกเรือครุยเซอร์ Cowpens ของสหรัฐขัดขวาง จริงๆแล้ว ก่อนเรือบรรทุกเครื่องบินเหลียวหนิงดำเนินการฝึกซ้อมได้กำหนดน่านน้ำฝึกซ้อมชัดเจนและแจ้งให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องในโลกรับทราบแล้ว ตามประเพณีสากล เรือประเทศอื่นๆไม่ควรเข้าน่านน้ำดังกล่าว เพราะตามการกำหนด ถ้าหากเดินเรือเดินเข้าน่านน้ำกำหนดไว้และไม่ได้ปฏิบัติตามคำสั่ง ต้องรับผิดชอบผลกระทบทุกอย่าง แต่เรือครุยเซอร์ Cowpens ของสหรัฐลำนี้ได้เดินเรือเข้าใกล้ที่ห่างจากขบวนเรือรบจีนไม่ถึง 500 เมตร การเช่นนี้เป็นเพื่อการเดินเรือเสรีอย่างสหรัฐฯ อ้างหรือ
นับแต่สหรัฐได้กำหนดแผนการเดินเรือเสรีเมื่อปี 1979 เป็นต้นมา แท้จริงแล้วหมายจะใช้กำลังทหารที่เข้มแข็งในทางทะเลมาท้าทายอธิปไตยของประเทศอื่น การเดินเรือเสรีเป็นเพียงข้ออ้างของสหรัฐเพื่อแทรกแซงกิจการภายในของประเทศอื่น สหรัฐฯในฐานะเป็นประเทศที่ไม่เกี่ยวข้องกับทะเลจีนใต้ กลับส่งเรือทหารเดินเรือก่อปัญหาในทะเลจีนใต้ ซึ่งเป็นการรบกวนการเดินเรืออย่างเสรีของประเทศอื่น ถ้ากล่าวในทางหลักการแล้ว การเดินเรือเสรีของสหรัฐเป็นการกระทำที่กีดขวางเสรีภาพของประเทศอื่น
มหาสมุทรเป็นพื้นที่สาธารณะใหญ่ที่สุดในโลก การเดินเรือเสรีเป็นเรื่องที่ถูกที่ควร แต่ว่า ต้องไม่ใช่วางก้ามระราน และไม่ให้ประเทศอื่นๆมีเสรีภาพในการเดินเรือ กระทั่งก่ออันตรายต่อการเดินเรืออย่างเสรีของประเทศอื่น ซึ่งเป็นที่ยอมรับมิได้เด็ดขาด
