เมื่อบ่ายวันที่ 16 มิถุนายนที่ผ่านมา จีนได้ยิงส่งยานอวกาศเสินโจว 9 พร้อมนักบินอวกาศ 3 คนขึ้นสู่อวกาศด้วยความสำเร็จ ภารกิจสำคัญของการบินอวกาศครั้งนี้คือ นักบินอวกาศขับควบคุมยานอวกาศเสินโจว 9 ให้ประกบเชื่อมต่อกับยานอวกาศเทียนกง 1 นับเป็นครั้งแรกที่ชาวจีนเชื่อมต่อยานในห้วงอวกาศด้วยฝีมือมนุษย์ ทำให้นักบินอวกาศ 3 คนที่รับผิดชอบภารกิจยิ่งใหญ่ครั้งนี้ เป็นที่สนใจกันอย่างกว้างขวางของชาวจีนและชาวโลก

นักบินอวกาศเป็นอาชีพพิเศษอาชีพหนึ่ง เนื่องจากต้องแบกรับภารกิจอันหนักหน่วงและปฏิบัติหน้าที่ยากมาก มาตรฐานการคัดเลือกนักบินอวกาศจึงเคร่งครัดเป็นพิเศษ ก่อนจะเข้าปฏิบัติงานในยานอวกาศ นักบินอวกาศต้องผ่านการฝึกซ้อมที่สลับซับซ้อนเป็นหลายพันชั่วโมง ชีวิตในอวกาศเป็นอย่างไร นอกจากภารกิจการบินและการทดลองทางวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีที่ยุ่งยากแล้ว นักบินอวกาศจะพักผ่อนหย่อนใจได้อย่างไร รายการวันนี้จะให้คำตอบข้อถามที่น่าสนใจดังกล่าว

การคัดเลือกนักบินอวกาศมีมาตรฐานสูง

มนุษย์เข้าไปสำรวจและปฏิบัติหน้าที่การงานในอวกาศที่ไร้ขอบเขต ต้องการทั้งสติปัญญาและความกล้าหาญระดับสูง ภารกิจการบินอวกาศพร้อมมนุษย์มีการปฏิบัติงานลำบาก เทคโนโลยีสลับซับซ้อน ภาวะแวดล้อมไม่เคยชิน และมีอันตรายอย่างยิ่ง นักบินอวกาศยังต้องฝันฝ่าอุปสรรคต่างๆ เช่น สภาวะไร้น้ำหนัก น้ำหนักเกินพิกัด(Overweight) ขาดอ็อกซิเจน การสั่นสะเทือนและเสียงรบกวน ดังนั้น มาตรฐานการคัดเลือกนักบินอวกาศจึงเคร่งครัดอย่างยิ่ง ต้องการให้นักบินอวกาศมีเงื่อนไขร่างกายที่ดีมากและจิตใจที่เข้มแข็ง

นักวิจัยจากสถาบันเทคโนโลยีอวกาศแห่งประเทศจีนแนะนำว่า ตั้งแต่มนุษย์เริ่มสำรวจอวกาศเป็นต้นมา ทั่วโลกได้คัดเลือกนักบินอวกาศกว่า 900 คนแล้ว รวมทั้งนักบินอวกาศหญิง 90 คน ขณะที่ประเทศจีนมี 21 คน และเป็นผู้หญิง 2 คน สรุปง่ายๆ มาตรฐานการคัดเลือกนักบินอวกาศ คือ สุขภาพต้องแข็งแรง ไม่มีความพิการทางร่างกาย ไม่มีบาดแผล ไม่ใช่บุคคลโรคจิตและไม่ติดโรคเรื้อรังทุกชนิด รวมทั้งไม่ติดบุหรี่และสุรา ยานอวกาศมีพื้นที่ค่อนข้างแคบและมีอากาศหายใจจำกัด ควันบุหรี่จะสร้างมลพิษและอาจจะทำให้เกิดไฟไหม้ ส่วนสุราจะทำให้ป่วยเป็นโรคหลายชนิดในอวกาศ ทำให้นักบิวอวกาศไม่สามารถปฏิบัติงานได้อย่างเต็มที่

นอกจากนี้ ผู้มีอาการแพ้ยา ฟันผุ คออักเสบ เหน็บชา รอยแผล ผิวอักเสบ โรคหอบหืดและหูอื้อ ก็ไม่สามารถเป็นนักบินอวกาศได้ เมื่ออยู่ในอวกาศแล้ว รอยแผลจะแตกง่าย ดังนั้น นักบินอวกาศหญิงหากเคยคลอดบุตรมาแล้วต้องคลอดโดยไม่ผ่านการผ่าตัด ส่วนฟันผุก็จะทำให้ปวดฝันบ่อยๆ สิ่งที่ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษคือ ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่า คนที่เข้าร่วมการคัดเลือกนักบินอวกาศนั้นไม่มีโรคกรรมพันธุ์อย่างเด็ดขาด เพราะภาวะแวดล้อมในอวกาศที่แตกต่างกับบนพื้นโลกจะทำให้โรคกรรมพันธุ์กำเริบขึ้นมาอย่างกระทันหัน ดังนั้น ในระหว่างคัดเลือกนักบินอวกาศ สมาชิกครอบครัวรุ่นพ่อแม่และปู่ย่าตายายก็ต้องได้รับการตรวจสุขภาพเพื่อขจัดโรคกรรมพันธุ์ด้วย

บ้านพิเศษในยานอวกาศ

หลังจากเชื่อมต่อสำเร็จ ยานอวกาศเสินโจว 9 และยานอวกาศเทียนกง 1 จะกลายเป็นบ้านพักชุดใหม่สำหรับนักบินอวกาศ ซึ่งประกอบด้วยห้องนอน ห้องครัว และห้องทำงาน ก่อนที่นักบินอวกาศมาถึง ยานอวกาศเทียนกง 1 ได้โคจรในห้วงอวกาศเกิน 260 วันแล้วเพื่อรอคอยเจ้าของบ้านมาถึง ตั้งแต่ถูกยิงส่งนอกโลก ยานอวกาศเทียนกง 1 ก็ได้เตรียมอุปกรณ์และของใช้ที่จำเป็นสำหรับมนุษย์ในการดำรงชีวิตและทำงานเรียบร้อยแล้ว รวมทั้งอุปกรณ์ออกกำลังกาย เสื้อผ้าและร้องเท้าประเภทต่างๆ ถุงนอน ยาและเครื่องตรวจสุขภาพและยารักษาโรคหลายชนิด รวมทั้งอุปกรณ์ทำการทดลองทางวิทยาศาสตร์ครบชุด

ภายในยานอวกาศเทียนกง 1 เสียงรบกวนซึ่งเกิดจากการทำงานของอุปกรณ์และเครื่องมือต่างๆ นานา ค่อนข้างดังและจะกระทบถึงการนอนหลับของนักบินอวกาศโดยตรง เพื่อสร้างสิ่งแวดล้อมที่ดีในการนอนหลับ ยานอวกาศเทียนกง 1 ได้สร้างห้องนอนพิเศษ ติดตั้งระบบส่องสว่างที่ให้นักบินอวกาศปรับปรุงระดับความสว่างด้วยตนเอง เพื่อประหยัดพื้นที่ที่มีอยู่จำกัด ถุงนอนของนักบินอวกาศถูกแขวนบนผนัง เนื่องจากเมื่อออกนอกโลกแล้ว มนุษย์จะอยู่ในภาวะไร้น้ำหนักตลอดเวลา พักในถุงนอนแนวตั้งหรือถุงนอนแนวนอนจะไม่รู้สึกแตกต่างกันเท่าไร ในถุงนอนมีที่ครอบหูสำหรับกันเสียงรบกวน ข้างๆ ถุงนอนมีโต๊ะที่พับเก็บได้สำหรับวางคอมพิวเตอร์โนตบุ๊คและหนังสือ

ห้องครัวของบ้านพักพิเศษชุดนี้อยู่ในยานเสินโจว 9 เมื่อรู้สึกหิวข้าวแล้ว นักบินอวกาศก็จะกลับไปถึงยานเสินโจวเพื่อหุงข้าว ระยะเวลาการพำนักในอวกาศของยานอวกาศเสินโจว 9 นานกว่าการบินอวกาศพร้อมมนุษย์ที่ดำเนินการโดยยานเสินโจวรุ่นก่อนของจีน ประกอบกับในห้วงอวกาศ ความรู้สึกในการลิ้มชิมอาหารของนักบินอวกาศมักจะเกิดการเปลี่ยนแปลง ทำให้มีอาการไม่เจริญอาหาร ด้วยเหตุนี้ ยานเสินโจว 9 ได้บรรจุอาหารหลากหลายประเภทกว่าทุกครั้งที่ผ่านมา

อาหารของนักบินอวกาศในครั้งนี้มีกว่า 50 ชนิด มีทั้งอาหารหลักและอาหารเสริม ไม่ว่าจะเป็นข้าว ผัก ผลไม้และขนม ล้วนได้รับการคัดเลือกและปรุงแต่งอย่างละเอียดรอบคอบ อาหารสำเร็จรูปเหล่านี้ถูกบรรจุในถุงสูญญากาศจึงเก็บได้นาน ลักษณะเด่นของอาหารเหล่านี้คือ มีคุณค่าทางโภชนาการสมบูรณ์ มีแคลอรี่สูงและมีรสชาติอร่อย เมื่อเทียบกับยานอวกาศรุ่นก่อนของจีน ยานเสินโจว 9 ได้ติดตั้งเตาอบสำหรับอุ่นอาหารไว้โดยเฉพาะเพื่อให้ได้รับประทานอาหารร้อนๆ

เพื่อให้สอดคล้องกับลักษณะพิเศษของร่างกายผู้หญิง หน่วยงานผลิตอาหารนักบินอวกาศยังได้ผลิตอาหารไขมันต่ำ เพิ่มสัดส่วนของผักผลไม้ในสูตรอาหาร จัดเตรียมขนมหวาน ช็อกโกแลตและอาหารบำรุงเลือดโดยเฉพาะ นักบินยังพกเครื่องปรุงขึ้นยานอวกาศได้ด้วย เช่น น้ำส้มสายชู น้ำพริก เพื่อปรุงแต่งรสชาติอาหารให้ถูกปากยิ่งขึ้น ทุก 4 วันนักบินอวกาศจะได้ทานอาหารเมนูซ้ำครั้งหนึ่ง