ในทุกเมืองใหญ่ของโลกที่มีระดับเป็นมหานคร สวนสาธารณะ เป็นสิ่งจำเป็นที่สุด ที่หน่วยงานปกครองท้องถิ่นต้องสร้างและบำรุงรักษา ดดยอัตราเฉลั่ยแล้ว ต้องมีอยู่ประมาณร้อยละ ๓ ถึง ๕ ของพื้นที่ทั้งหมด ทั้งนี้ก็เพื่อให้เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ ของประชาชน และครอบครัวคนเมือง เป็นสถานที่ออกกำลังกาย ในช่วงเช้วและเย็น ที่สำคัญที่สุด สวนสาธารณะจะต้องทำหน้าที่สำคัญ นั่นคือ การเป็นปอดสำหรับคนเมือง
มหานครปักกิ่ง เมืองหลวงที่มีประชากรมากกว่าสิบล้านคน ของสาธารณรัฐประชาชนจีน ก็ไม่ได้หนีพ้นจากกฎเกณฑ์นี้ ในแทบทุกตำบลจะมีสวนสาธาณะ เล็กบ้างใหญ่บ้าง ก็ว่ากันไปตามขนาดของประชากร แต่ที่น่าสนใจ ในสายตาของนักข่าวจากเมืองไทย อย่างเราก็คือ การบำรุงรักษา สภาพของสวนสาธารณะให้สมบูรณ์และพร้อม สำหรับการให้บริการกับประชาชน เป็นเรื่องที่เจ้าหน้าที่ ไม่อาจ ขาดตกยกเว้น จึงทำให้สวนสาธารณะแทบทุกแห่งของ มหานครปักกิ่ง มีผู้ไปใช้บริการ ในวันหยุดกันอย่างคับคั่ง
และที่น่าสนใจก็คือการดูแล ต้นไม้ใหญ่ของสวนสาธารณะเกือบทุกแห่ง ใครที่เคยมา ปักกิ่งในหน้าหนาวคงจะเคยเห็นเขาเอากระสอบป่าน หรือกระสอบข้าวสารบ้านเรา มาหุ้มโดยรอบของต้น ไม่ว่า จะเป็นต้นหลิว เมเปิล แป๊ะก้วย หรืออะไรก็ตามที่เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ เพื่อรักษาอุณหภูมิและความชื้นไว้ เพื่อที่พอถึงฤดูใบไม้ผลิ ต้นไม้เหล่านี้จะได้ฟื้นตัวได้เร็วขึ้น นั่นเป็นภารกิจที่ต้องทำเป็นประจำทุกปี
แต่ที่สะดุดตาและ เอ๊ะ ในทันทีก็คือ ตันไม้ใหญ่ริมทางเท้าเขาเอาตะแกรงเหล็กมากั้น บางต้นก็ทำเป็นตะแกรงขนาดใหญ่ บางต้นก็เป็นตะแกรงที่มีลวดลายงดงาม คำถามคือทำไม แต่จากการสังเกตในระยะทางเกือบ ๑ กิโลเมตร คำตอบก็คือ วัฒนธรรม ของคนจีนกับคนไทยใกล้เคียงกัน นั้นคือ หาบเร่ แผงลอย คนเดินที่ไหนมาก แผงลอยมีที่นั่น และสิ่งหนึ่งที่ตามมาก็คือ การทิ้งเศษขยะ สิ่งของเหลือใช้ หาที่ไหนไม่ได้ก็โคนต้นไม้นี่แหละ ง่ายสะดวกดี ตะแกรงเหล่านี้ จะช่วยป้องกันเศษขยะ และของเสียเหล่านั้นได้ในระดับหนึ่ง และที่สำคัญ ในทางจิตวิทยา มันเหมือนกับเป็นเครื่องกั้น เครื่องป้องกัน ไม่ให้คนทิ้งเศษขยะ หรือทำอะไรที่ไม่ดีกับต้นไม้ใหญ่ ริมทางที่เขาไม่ตัดนะครับ แต่ตกแต่ง ตามฤดูกาลให้สวยงาม
เห็นแบบนี้แล้วคิดถึงเมืองไทย คิดถึงกรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ ที่มีร้านค้า หาบเร่ แผงลอย ในแทบทุกถนน และเช่นกันแทบทุกถนน กรุงเทพมหานครก็พยายามที่จะปลูกต้นไม้ไว้ริมทางเดินเท้า แต่ต้นไม้บ้านเรา ทำไม มันแคระแกรน ได้ขนาดนั้น เมื่อมาเห็นที่ มหานครปักกิ่ง ก็ได้รู้และเข้าใจแล้วว่า วินัยของคนเมือง เป็นสิ่งจำเป็นที่ต้องสร้างให้เกิดขึ้น โดยเฉพาะ ผู้ที่ใช้ประโยชน์จากพื้นที่นั้นๆ ในการประกอบอาชีพ หากร่วมด้วยช่วยกันตนละไม้ คนละมือ ต้นไม้ริมทางเท้า และบาทวิถี บ้านเราน่าจะโตได้ดีกว่านี้ และเป็นส่วนหนึ่งที่จะเป็นปอดของคนเมือง เพราะถ้าหวังว่า จะหาที่สร้างสวนสาธารณะให้ได้มากกว่านี้ในทุกเขตของกรุงเทพมหานคร น่าจะเป็นเรื่องที่ยากกว่าหลายร้อยเท่า ต้องถามไปว่า พี่น้องครับ ทำอย่างไรดีเอ่ย?
สมภพ จันทร์ฟัก
