จีนมีประวัติศาสตร์กว่า 5 พันปี วัฒนธรรมอาหารการกินก็มีความเป็นมากว่า 5 พันปีเช่นกัน ความมีเอกลักษณ์พิเศษเฉพาะตนนี้ โดยหลักๆ มี 5 ประเด็น หนึ่งคือมีรสชาติหลากหลาย จีนมีคำพูดที่ว่า "ภาคใต้นิยมหมี่ภาคเหนือนิยมเมี่ยน" ก็คือคนในภาคใต้ชอบทานข้าว และคนในภาคเหนือชอบทานพวกเส้น

นอกจากนี้แล้ว ยังมีคำพูดที่ว่า "ภาคใต้นิยมรสหวาน ภาคเหนือนิยมรสเค็ม ภาคตะวันออกนิยมรสเปรี้ยว ภาคตะวันตกนิยมรสเผ็ด" ซึ่งชาวจีนที่อาศัยอยู่ทุกมณฑลจะมีรสนิยมที่แตกต่างกันตามภูมิประเทศ

ในปัจจุบันอาหารจีนจำแนกออกเป็น 8 กลุ่มใหญ่ๆ อันได้แก่ อาหารกวางตุ้ง อาหารซานตง อาหารเสฉวน อาหารหูหนาน อาหารฮกเกี้ยน อาหารเจียงซู อาหารเจ้อเจียง และอาหารอันฮุย โดยอาหารเสฉวนจะมีรสเผ็ด อาหารกวางตุ้งจะมีรสหวาน อาหารซานตงจะมีรสเค็ม อาหารเจียงซูจะมีรสเปรี้ยว แต่ละประเภทจะเน้นรสชาติที่ต่างกันถือเป็นลักษณะพิเศษของตน

เอกลักษณ์พิเศษอย่างที่ 2 ของอาหารจีนคือ มีความแตกต่างกันตามแต่ฤดูในรอบปีของจีน ชาวจีนจะทำกับข้าวตามการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล ฤดูร้อนมักจะเป็นอาหารจืด ฤดูหนาวมักจะเป็นอาหารที่มีรสจัดเข้มข้น อันนี้ก็เพราะว่าชาวจีนได้รวบรวมประสบการณ์จากสมัยโบราณพบว่า คนในอากาศที่หนาว ต้องการพลังไปต่อสู้กับความหนาว รสชาติเข้มข้นจะชวนให้เกิดความอยากอาหารทำให้สามารถทานได้มากยิ่งขึ้น จะเป็นผลดีต่อสุขภาพ

ส่วนข้อที่ 3 คือ เน้นความสวยงามของรูปลักษณ์อาหาร ชาวจีนรับประทานอาหารไม่เพียงแต่ให้ความสำคัญต่อรสชาติเท่านั้น หากยังเน้นความสวยงามของอาหารด้วย ไม่ว่าเป็นแครอทหรือหัวไชเท้า ต่างก็สามารถแกะเป็นรูปต่างๆนานา นอกจากนี้ ยังเน้นการประสานกลมกลืนกันของอาหาร เครื่องปรุงที่จะใส่อาหารและสิ่งแวดล้อมขณะรับประทานอาหารด้วย

อาหารจีนได้รับความนิยมในทั่วโลก เมื่อพิจารณาสาเหตุที่ทำไมจึงเป็นที่นิยมของทั่วโลกนั้น นอกจากรสชาติแล้ว ความสวยงามของอาหารก็เป็นปัจจัยอย่างหนึ่งที่ดึงดูดความสนใจ ถือเป็นเนื้อหาพื้นฐานอย่างหนึ่งของวัฒนธรรมอาหารจีน และเป็นเสน่ห์สำคัญของอาหารรจีนด้วย