การเข้าศึกษาต่อในอุดมศึกษาควรให้ความสำคัญกับการเลือกมหาวิทยาลัย หรือเลือกเมือง เลือกสาขาวิชาที่ตนชอบหรือเป็นสาขาวิชาที่มีอนาคตสดใสดี

เมื่อเร็ว ๆ นี้ มหาวิทยาลัยต่าง ๆ ของจีนทยอยประกาศฐานคะแนนรับนักศึกษาเข้าเรียนต่อแล้ว และถึงเวลาที่นักเรียนผู้สอบต้องปวดหัวว่าควรเลือกมหาวิทยาลัยไหนและสาขาวิชาอะไรดี

ทุกปีเมื่อถึงช่วงนี้ รุ่นพี่ก็จะคอยให้คำแนะนำกับรุ่นน้อง และคำแนะนำเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นการบ่นว่าสาขาวิชาของตน ซึ่งผู้เป็นรุ่นพี่มักจะเตือนน้อง ๆ ว่า อย่าสมัครสาขาวิชาที่ตนเรียนอยู่ เช่น นักศึกษาที่เรียนสาขาชีววิทยาจะบอกว่า อย่าเรียนวิชาใดที่เกี่ยวข้องกับชีววิทยาเด็ดขาด นักศึกษาที่เรียนแพทยศาสตร์จะเตือนว่า หากอยากเรียนหนักเท่าม. 6 ต่ออีก 12 ปี ก็เลือกเรียนแพทย์แล้วกัน นักศึกษาที่เรียนวิศวะเครื่องกลจะบอกว่า อย่าเลือกเรียนดีกว่า เพราะสัดส่วนนักศึกษาชายต่อนักศึกษาหญิง 1 ต่อ 50 นี่ไม่ได้พูดเล่นนะ! ส่วนนักศึกษาคณะนิเทศเตือนว่า ถ้าไม่ใช่ลูกหลานของตน ก็จะแนะนำเรียนนิเทศ เมื่อได้ยินตำแนะนำแบบนี้ ดูเหมือนว่าไม่มีวิชาอะไรที่น่าเรียนแล้ว

ฉะนั้น เรามาลองวิเคราะห์แบบเป็นกลาง เพื่อเป็นข้อเสนอแนะให้กับผู้ที่มีปัญหาข้องใจนี้

ประการแรกควรให้ความสำคัญกับการเลือกมหาวิทยาลัยหรือเลือกเมืองที่ต้องไปอยู่มากกว่า

สิ่งแรกที่นักเรียนจีนต้องตัดสินใจก็คือ ตนจะไปเรียนหนังสือที่เมืองไหนดี จะไปเรียนที่เมืองใหญ่ ๆ เช่น กรุงปักกิ่ง นครเซี่ยงไฮ้ เมืองกว่างโจว หรือเมืองที่เป็นบ้านเกิดของตนหรือเมืองอื่น ๆ ที่ตนสนใจ เนื่องจากมหาวิทยาลัยในปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้และกว่างโจวจะตั้งฐานคะแนนในการรับนักเรียนต่างถิ่นไว้สูง ยกตัวอย่างเช่น คะแนนของนักเรียนมณฑลกานซู่สามารถสอบเข้ามหาวิทยาลัยดีเด่นระดับชาติของมณฑลกานซู่ได้ แต่คะแนนนี้อาจจะไม่ผ่านเกณฑ์ของมหาวิทยาลัยอื่น ๆ ในนครเซี่ยงไฮ้ที่อาจอยู่อันดับต่ำกว่ามหาวิทยาลัยในมณฑลกานซู่ด้วย เมื่อเป็นเช่นนี้ นักเรียนคนนี้ต้องปวดหัวกับการตัดสินใจว่าจะเลือกมหาวิทยาลัยดีเด่นในมณฑลกานซู่ หรือมหาวิทยาลัยทั่วไปในเมืองใหญ่ ๆ

คนทั่วไปมักแนะนำว่า ควรไปที่นครเซี่ยงไฮ้ เหตุผลก็เข้าใจได้ง่าย เพราะเซี่ยงไฮ้เป็นเมืองใหญ่ มีทรัพยากรมากมาย และมีอนาคตการพัฒนาตนที่ดี ขณะที่เมืองหลานโจว เมืองเอกมณฑลกานซู่ตั้งอยู่ที่ภาคตะวันตกเฉียงเหนือของจีน เศรษฐกิจมณฑลกานซู่ล้าหลังกว่านครเซี่ยงไฮ้อย่างมาก อนาคตการพัฒนาตนของนักศึกษาจึงอาจไม่ค่อยสดใส แต่มหาวิทยาลัยดีเด่นในเมืองห่างไกลเทียบไม่ได้กับมหาวิทยาลัยทั่วไปในเมืองใหญ่ ๆ จริงหรือ ประเด็นนี้ขึ้นอยู่กับว่าเมื่อเรียนจบแล้วอยากทำงานที่ไหนกันแน่ หากเลือกเรียนหนังสือที่เมืองในภาคตะวันตกเฉียงเหนือ และเมื่อเรียนจบแล้วก็วางแผนทำงานที่นี่ด้วย มหาวิทยาลัยดีเด่นในเมืองนี้ก็จะเป็นทางเลือกที่ดีกว่า แต่หากเรียนจบแล้วอยากทำงานในเมืองเซี่ยงไฮ้ ทางเลือกที่ดีคือสมัครมหาวิทยาลัยที่ตั้งอยู่ที่เซี่ยงไฮ้เป็นต้น

ตามรายงานการมีงานทำของนักศึกษามหาวิทยาลัยหลานโจวปี 2017 ระบุว่า นักศึกษาที่เรียนจบจากมหาวิทยาลัยหลานโจวมีกว่าครึ่งหนึ่งทำงานที่ภาคตะวันตกของจีน ส่วนบัณฑิตปริญญาเอกของมหาวิทยาลัยหลานโจวเลือกทำงานที่ภาคตะวันตกของจีนมีกว่า 75% นอกจากนี้นักศึกษาที่จบจากมหาวิทยาลัยหลานโจวเป็นที่นิยมกันอย่างมากที่เมืองภาคตะวันตกของจีน ตำแหน่งงานที่ดี ๆ ของเมืองเหล่านี้จะมีให้กับนักศึกษามหาวิทยาลัยหลานโจวมากมาย ในทางตรงกันข้าม นักศึกษาของมหาวิทยาลัยทั่วไปในเมืองใหญ่ ๆ เช่น ปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ก็ไม่ค่อยมีโอกาสในการหางานดี ๆ ที่เมืองเหล่านี้ ฉะนั้น แม้มหาวิทยาลัยทั่วไปที่เมืองใหญ่ ๆ จะตั้งเกณฑ์คะแนนรับนักศึกษาสูงกว่ามหาวิทยาลัยดีเด่นในเมืองห่างไกล แต่หากเรียนจบแล้วอยากทำงานในเมืองเล็ก ก็เลือกมหาวิทยาลัยดี ๆ ในเมืองที่ตนอยากไปทำงาน ในทางตรงกันข้าม หากอยากแสวงหาโอกาสในเมืองใหญ่ ๆ ก็เลือกมหาวิทยาลัยที่ตั้งอยู่ในเมืองใหญ่ จะเป็นมหาวิทยาลัยทั่วไปหรือมหาวิทยาลัยดีเด่นในเมืองใหญ่ก็ได้ เพราะจะทำให้คุณปรับตัวเข้ากับเมืองใหญ่ได้เร็วขึ้น และใกล้เรียนจบแล้วก็มีโอกาสฝึกงานในเมืองใหญ่มากขึ้น

อีกประเด็นที่น่าปวดหัวคือ จะเลือกเรียนสาขาทั่วไปในมหาวิทยาลัยดีเด่นหรือสาขาดีในมหาวิทยาลัยทั่วไป

หากทั้งสองมหาวิทยาลัยเป็นมหาวิทยาลัยดีเด่น ก็เลือกสาขาวิชาที่ดีกว่า แต่หากเป็นกรณีที่ต้องเลือกระหว่างมหาวิทยาลัยดีเด่นกับมหาวิทยาลัยทั่วไป ก็เสนอให้เลือกสาขาวิชาทั่วไปในมหาวิทยาลัยดีเด่น แทนที่จะเลือกสาขาวิชาดี ๆ ในมหาวิทยาลัยทั่วไป

เพราะสาขาวิชาดังของมหาวิทยาลัยทั่วไปอาจจะจัดอันดับสูงกว่าสาขาวิชาเดียวกันในมหาวิทยาลัยดีเด่นก็ได้ เนื่องจากอาจมีประวัติการก่อตั้งสาขาวิชายาวนานกว่า มีทรัพยากรครูผู้สอนมากกว่า แต่กล่าวโดยทั่วไปแล้ว มหาวิทยาลัยดีเด่นมีทรัพยากรต่าง ๆ มากกว่ามหาวิทยาลัยทั่วไป คุณสมบัติของนักศึกษาที่จบไปก็ย่อมดีกว่า ฉะนั้น สาขาวิชาทั่วไปของมหาวิทยาลัยดีเด่นก็ไม่น่าจะแย่เท่าไหร่ ยกตัวอย่างเช่น สาขาวิชาภาษาจีนของมหาวิทยาลัยชิงหวาฟื้นเปิดได้ไม่นาน แต่คงมีคนไม่มากที่จะสงสัยคุณภาพการศึกษาของสาขาวิชาภาษาจีนของมหาวิทยาลัยชิงหวา

ส่วนข้อด้อยของมหาวิทยาลัยทั่วไปคือ เวลานักศึกษาสมัครงาน หน่วยงานต่าง ๆ จะสนใจว่าเรียนจบจากมหาวิทยาลัยแห่งไหนเป็นอันดับแรก ไม่ใช่ว่าจบสาขาวิชาอะไรจากมหาวิทยาลัยใด ฉะนั้น ถ้าต้องเลือกระหว่างสาขาวิชาทั่วไปของมหาวิทยาลัยชิงหวาหรือมหาวิทยาลัยปักกิ่งกับสาขาวิชาดี ๆ ของมหาวิทยาลัยทั่วไป คนจีนส่วนใหญ่มักจะเลือกมหาวิทยาลัยชิงหวา

แล้วจะให้ความสำคัญกับสิ่งที่ตนสนใจหรืออนาคตการทำงานที่สดใสดี

เมื่อตัดสินใจเลือกเมืองและมหาวิทยาลัยแห่งไหนแล้ว ประเด็นที่ยากที่สุดก็คือการเลือกสาขาวิชา ควรเลือกวิชาที่ตนสนใจเรียนหรือวิชาที่มีอนาคตหางานทำได้ง่ายดีล่ะ หากสองประเด็นนี้ไม่ขัดแย้งกัน ก็ถือว่าโชคดี หากขัดแย้งกันจะเลือกอย่างไร

หลายคนตอบได้โดยอัตโนมัติว่า แน่นอนว่าจะเลือกวิชาที่ตนสนใจ แต่มีเรื่องที่ต้องระวังคือ วิชาที่คุณคิดว่าสนใจจริง พอเรียนระยะหนึ่งอาจพบว่าไม่ได้เป็นอย่างที่ตนคิดก็ได้ และอีกประเด็นที่ต้องระวังคือ วิชาที่ตนสนใจอาจจะแข่งขันกันดุเดือดไป หางานได้ยาก ซึ่งหมายความว่าเมื่อเรียนจบแล้ว คุณอาจได้ทำงานที่ไม่เกี่ยวข้องกับความสนใจของตนเลย ซึ่งสาขาวิชาที่มีอัตราได้งานทำสูงในปี 2017 ได้แก่ สาขาชีววิทยา (อัตราการมีงานทำ 85.1%) คณิตศาสตร์ (อัตราการมีงานทำ 85.1%) นิติศาสตร์ (อัตราการมีงานทำ 85.8%) ครุศาสตร์ (อัตราการมีงานทำ 85.6%) ....... ซึ่งหลายคนอาจจะสนใจวิชาดังกล่าวนี้ แต่การเลือกวิชาเหล่านี้ต้องเตรียมใจไว้ก่อนว่า หากไม่มีคุณสมบัติโดดเด่นหรือผลการเรียนดีเป็นพิเศษ เมื่อเรียนจบแล้วก็ยังอาจจะหางานทำได้ยาก

สุดท้าย ขออวยพรให้ผู้ที่กำลังสับสนเลือกวิชาที่ถูกต้องและถูกใจ และเมื่อเลือกแล้ว ไม่ว่าวิชาอะไรขอให้พยายามเต็มที่ด้วย

(Yim/cici)