จักรพรรดิคังซี (ปี ค.ศ. 1654---ปี ค.ศ. 1722) อัจฉริยบุคคลผู้ซึ่งครองราชย์ยาวนานถึง 61 ปี นับเป็นจักรพรรดิที่ครองราชย์ยาวนานที่สุดพระองค์หนึ่งในประวัติศาสตร์จีน ยุคสมัยของพระองค์มีเรื่องราวต่าง ๆ เกิดขึ้นมากมาย เช่น การทำสนธิสัญญาหนีปู้ฉู่กับจักรวรรดิรัสเซีย (Russian Empire) ในปี ค.ศ. 1689

รัชสมัยของจักพรรดิคังซี ซึ่งตรงกับรัชสมัยของพระเจ้าซาร์ปีเตอร์มหาราช (ค.ศ. 1672---ค.ศ. 1725) จักพรรดิคังซีประสูติในปี ค.ศ. 1654 ส่วนพระเจ้าซาร์ปีเตอร์มหาราชเสด็จพระราชสมภพเมื่อปี ค.ศ. 1672 เมื่อทำสนธิสัญญาหนีปู้ฉู่ในปี ค.ศ. 1689 จักพรรดิคังซีทรงมีพระชนมายุ 35 พรรษา ส่วนพระเจ้าซาร์ปีเตอร์มหาราชทรงมีพระชนมายุ 17 พรรษา

รัชสมัยของจักพรรดิคังซีถือเป็นสมัยที่รุ่งเรืองของราชวงศ์ชิง ส่วนนโยบายการปฏิรูปของพระเจ้าซาร์ปีเตอร์มหาราชได้สร้างรัสเซียให้เป็นรัฐทันสมัยตามแบบอย่างอารยธรรมประเทศทางยุโรปตะวันตก และขยายราชอาณาจักรมาถึงทางตะวันออกไกล โดยมีการทำสงครามกับราชวงศ์ชิงหลายครั้งที่เมืองหย่าเค่อซ่า (雅克萨, Jaxa) เรียกว่า "สงครามหย่าเค่อซ่า" หรือ "การปะทะทางชายแดนระหว่างรัสเซียกับราชวงศ์ชิง"

ต่อมา จักรวรรดิรัสเซียยอมเจรจากับราชวงศ์ชิง จักรพรรดิคังซีของราชวงศ์ชิงจึงส่งคณะทูต ซึ่งนำโดยสั่วเอ๋อถู เดินทางไปยังเมืองหนีปู้ฉู่ เพื่อจัดทำหลักเขตแดนกับรัสเซีย

วันที่ 22 สิงหาคม ค.ศ. 1689 ปีรัชกาลที่ 28 ของจักรพรรดิคังซี คณะทูตของราชวงศ์ชิงกับจักรวรรดิรัสเซียเริ่มการเจรจากันที่หนีปู้ฉู่

เมื่อวันที่ 7 กันยายน ค.ศ. 1689 มีการทำสนธิสัญญาหนีปู้ฉู่ หรือ สนธิสัญญาเนอร์ชินส์ก์ (Treaty of Nerchinsk) ระหว่างราชวงศ์ชิงกับจักรวรรดิรัสเซีย เป็นสนธิสัญญาว่าด้วยหลักเขตแดนฉบับแรกระหว่างราชวงศ์ชิงกับจักรวรรดิรัสเซีย

สนธิสัญญาดังกล่าวเป็นฉบับภาษาแมนจู ภาษารัสเซีย และภาษาลาติน รวม 3 ภาษา มีการกำหนดหลักเขตแดนทางตะวันออกของรัสเซียกับจีน

สนธิสัญญาฉบับนี้เจรจาและทำขึ้นที่หนีปู้ฉู่ ซึ่งเดิมเป็นดินแดนของราชวงศ์ชิง แต่ตามสนธิสัญญา พื้นที่บริเวณนี้ถูกยกให้เป็นของจักรวรรดิรัสเซีย จับตั้งแต่นั้นมาจึงกลายเป็นดินแดนของรัสเซียอย่างเป็นทางการ

เมืองหนีปู้ฉู่ปัจจุบันคือชื่อ เนอร์ชินส์ก์ ห่างจากชิทา (Chita) เมืองสำคัญทางตะวันออกไกลของรัสเซียไปทางตะวันออก 305 กิโลเมตร ห่างจากกรุงมอสโคของรัสเซีย 4,760 กิโลเมตร และห่างจากเมืองฮูหลุนเป้ยเอ่อร์ของจีน 545 กิโลเมตร

สนธิสัญญาหนีปู้ฉู่ เป็นสนธิสัญญาว่าด้วยหลักเขตแดนฉบับแรกระหว่างราชวงศ์ชิงกับจักรวรรดิรัสเซีย มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของจีน ถูกบรรจุไว้ในตำราเรียนวิชาประวัติศาสตร์ระดับมัธยมศึกษาชั้นปีที่ 1 (ม.1) ในช่วงประวัติศาสตร์ของราชวงศ์ชิง

นอกจากนี้ สนธิสัญญาหนีปู้ฉู่ยังมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์โลกอีกด้วย ศ.เลฟเทน เอส. สตาฟเรียนอส (Leften S. Stavrianos) นักประวัติศาสตร์ที่มีชื่อเสียงของสหรัฐอเมริการะบุในหนังสือเรื่อง "ประวัติศาสตร์โลก" (A Global History：From Prehistory to the 21st Century) ของเขาว่า

"สนธิสัญญาหนีปู้ฉู่เป็นสนธิสัญญาฉบับแรกที่จีนลงนามกับ 1 ในมหาประเทศยุโรป ในคณะผู้แทนจีนมีสมาชิกสมาคมพระเยซู (The Society of Jesus) เป็นล่าม สนธิสัญญาร่างขึ้นด้วยภาษาลาติน มีการกำหนดหลักเขตแดนตามแนวเทือกเขาซิงอันนอก (The outer hinggan mountains) ซึ่งอยู่ทางเหนือของแม่น้ำอามูร์ หรือ แม่น้ำเฮยหลงเจียง (Amur River, Heilongjiang River) ดังนั้น ชาวรัสเซียจึงต้องอพยพออกจากลุ่มแม่น้ำที่เคยมีข้อพิพาท"

"ในช่วง 170 ปีหลังจากนั้น ชาวรัสเซียได้ปฏิบัติตามสนธิสัญญามาโดยตลอด และปักหลักอยู่ในพื้นที่นอกบริเวณลุ่มแม่น้ำอามูร์"

"ตามสนธิสัญญาหนีปู้ฉู่ ชาวรัสเซียได้อภิสิทธิ์ทางการค้า ประชาชนสองประเทศสามารถทำการค้าข้ามเขตแดนระหว่างกันได้อย่างเสรี ต่อมามีการตั้งคาราวาน (Caravan) ขึ้น ทำการค้าตั้งแต่ทองคำ หนังแกะ และหนังสัตว์อื่นๆ โดยชาวรัสเซียแลกใบชาของจีนด้วยทองคำและหนังสัตว์ ถือว่า ชาวรัสเซียได้รับสินค้าที่กลายเป็นเครื่องดื่มของชนเผ่า และกลายเป็นชนเผ่าที่นิยมดื่มชามากกว่าชาวอังกฤษเสียอีก"

ทั้งหมดนี้คือ เรื่องราวที่น่าสนใจที่เกี่ยวกับจักรพรรดิคังซีและสนธิสัญญาหนีปู้ฉู่ หรือ สนธิสัญญาเนอร์ชินส์ก์ (Treaty of Nerchinsk) สนธิสัญญาว่าด้วยหลักเขตแดนฉบับแรกระหว่างราชวงศ์ชิงกับจักรวรรดิรัสเซีย เมื่อ 329 ปีก่อน

(TIM/LING)