พื้นที่ภาคใต้ของจีน มีเมืองวัฒนธรรมที่มีประวัติศาสตร์กว่า 2,200 ปีแห่งหนึ่ง ชื่อว่า "กว่างโจว" เคยเป็นเมืองหลวงโบราณของ 3 ราชวงศ์ และเคยเป็นท่าเรือแห่งแรกสำหรับเรือการค้าต่างประเทศเข้าสู่เมืองจีน ถือเป็นท่าเรือที่ทำการค้ากับต่างประเทศที่ใหญ่ที่สุดและมีประวัติศาสตร์ยาวนานที่สุดของจีน จนได้สัมญานามว่า "นครการค้าพันปี" เนื่องจากมีภูมิศาสตร์และประวัติศาสตร์อันยาวนาน เมืองกว่างโจวจึงเป็นศูนย์วัฒนธรรมที่เปิดสู่ภายนอก และผสมผสานวัฒนธรรมทั้งจีนและต่างประเทศของพื้นที่ภาคใต้ของจีน
เสียงที่ท่านกำลังฟังอยู่นี้คือภาษากวางตุ้งเป็นภาษาท้องถิ่นหนึ่งของจีน โดยช้ร่วมกับภาษาจีนกลาง แต่มีความแตกต่างกับภาษากวางตุ้งอย่างมาก ซึ่งถือภาษากว่างโจวเป็นมาตรฐาน ได้รักษาคำศัพท์โบราณจำนวนมากไว้ มีวรรณยุกต์มากกว่าภาษาจีนกลาง 5 วรรณยุกต์ ซึ่งภาษาจีนกลางมี 4 วรรณยุกต์ ในภาษาพูดนั้น มีคำศัพท์ประมาณครึ่งหนึ่งเป็นภาษาท้องถิ่น ดังนั้นจึงเป็นภาษาที่ "ฟังเพราะแต่เรียนยาก" ปัจจุบัน ทั่วโลกมีกว่า 100 ล้ายคนใช้ภาษากวางตุ้ง โดยเฉพาะชาวจีนที่พำนักอยู่ในเขตสามเหลี่ยมแม่น้ำจูเจียง เขตฮ่องกง มาเก๊า ตลอดจนชาวจีนโพ้นทะเล
งิ้วยั่วหรืองิ้วกวางตุ้ง
"งิ้วยั่วหรืองิ้วกวางตุ้ง" ที่เมืองโฝวซัน เป็นงิ้วท้องถิ่นที่ใหญ่ที่สุดของมณฑลกว่างตง มีประวัติศาสตร์กว่า 300 ปีแล้ว ขับร้องด้วยภาษากวางตุ้ง เป็นงิ้วท้องถิ่นที่เดินทางไปต่างประเทศรายแรกของจีน เมื่อปีค.ศ. 1852 เมืองซานฟรานซิสโกของสหรัฐอเมริกาก็เคยรายงานข่าวเกี่ยวกับคณะแสดงงิ้วกวางตุ้ง หงฝูถัง จากกว่างตงไปจัดแสดง ถ้าเทียบกับเหมย หลันฟาง นำคณะงิ้วปักกิ่งไปแสดงในต่างประเทศครั้งแรกเมื่อปี ค.ศ. 1930 แล้ว งิ้วกวางตุ้งเดินทางออกนอกประเทศเร็วกว่า 70 ปี ในบรรดางิ้วท้องถิ่นของจีนที่มีจำนวนกว่า 300 ชนิดนั้น องค์การยูเนสโกได้จัดให้งิ้วกวางตุ้งอยู่ใน "บัญชีรายชื่อมรดกทางวัฒนธรรมนำวิถีชนของโลก" เมื่อวันที่ 30 กันยายนปีค.ศ. 2009 นับเป็นงิ้วจีนที่มีมาแต่ดั้งเดิมรายที่ 2 ของบัญชีรายชื่อดังกล่าว" รองจาก "งิ้วคุนฉวี่" ซึ่งถือเป็นบรรพบุรุษของงิ้วจีน
นางเฉิน เซ่าเหมย ศิลปินงิ้วกวางตุ้งที่ทำงานด้านนี้มากว่า 50 ปี ชำนาญทั้งการแสดง การประพันธ์บทแสดงและการกำกับเห็นว่า เมืองกว่างโจวเป็นเมืองท่าที่มีประวัติศาสตร์พันปี ความเปิดเผยและความหลากหลายได้แทรกซึมและผสมผสานในงิ้วกวางตุ้งอย่างลึกซึ้งแล้ว
"งิ้วกวางตุ้งมีท่วงทำนองสมบูรณ์ที่สุดตจากบรรดางิ้วท้องถิ่นกว่า 300 ชนิดทั่วประเทศ มีปางหวง(ซึ่งเป็นท่วงทำนองที่ประกอบเสียงเคาะชนิดหนึ่ง) เพลงเล็กและชื่อท่วงทำนองเป็นพันเป็นหมื่น โดยปางหวงมาจากงิ้วต่างถิ่น เพลงเล็กมีทั้งท่วงทำนองดนตรีพื้นบ้านของกว่างตงแล้วแต่งเนื้อเพลงใส่เข้าไป และมีเพลงที่ได้รับนิยมในฮ่องกงเริ่มแพร่ไหลเข้าสู่แผ่นดินไหญ่ตั้งแต่เมื่อทศวรรษ 1960 เช่นเพลง "นี่หลิวส้วนหลิว" (แปลว่าทวนกระแสและตามกระแส) ของ สวี เสี่ยวเฟิ่ง นักร้องหญิงชื่อดังของฮ่องกง แม้กระทั่งเพลงภาษาจีนกลางก็นำมาแต่งเป็นเพลงของงิ้วที่นักแสดงต้องใส่ชุดโบราณ ขอแต่ให้ผู้ชมนิยมชมชอบ ก็เอามาแสดงได้ทั้งสิ้น เนื่องจากกว่างโจวเป็นเมืองท่า ความเปิดสู่ภายนอกและผสมผสานก็เป็นลักษณะเด่นที่สุดของงิ้วกวางตุ้ง"
ดนตรีกวางตุ้ง
ดนตรีกวางตุ้ง เป็นดนตรีพื้นเมืองที่มีเอกลักษณ์เขตภาคใต้ของจีน มีจังหวะชัดเจน ท่วงทำนองไพเราะ เรียบรื่น ละมุนละไม ในช่วงระยะยาวนานที่ผ่านมา ดนตรีกวางตุ้งถูกเรียกว่า "ดนตรีแห่งชาติ" ทั้งภายในและภายนอกประเทศ นอกจากนี้ นักดนตรีของอดีตสหภาพโซเวียดเคยกล่าวชื่นชมเมื่อปีค.ศ. 1954 ว่า ดนตรีกวางตุ้งเป็น "ดนตรีโปร่งใส" หมายความว่า เมื่อหลับตาก็สามารถมองเห็นภาพที่ดนตรีพรรณนาตามจินตนาการณ์ได้ทันที
แม่น้ำและแผ่นดินใดต้องเลี้ยงผู้คนในท้องถิ่นนั้น ภาษาของท้องถิ่นก็ได้บ่มเพาะวัฒนธรรมของท้องถิ่นนั้นด้วยเช่นกัน นายทาง ไข่สวน นักบรรเลงชั้นหนึ่งระดับชาติ ผู้สืบทอดดนตรีกวางตุ้งกล่าวว่า ดนตรีกวางตุ้งเสมือนอาหารกวางตุ้ง ต้องลิ้มรสอย่างละเอียด และรับประทานช้าๆ ถึงจะพบกับความพิเศษ
ข้อถามสำหรับรายการครั้งนี้ มีดังนี้
1.มีกว่า 100 ล้านคนทั่วโลกใช้ภาษากวางตุ้ง ทราบไหมว่ามณฑลกวางตุ้งถือภาษาอะไรเป็นมาตรฐาน?
2.งิ้วท้องถิ่นของจีนที่ไปแสดงต่างประเทศรายแรกคืองิ้วอะไร?
3.ดนตรีพื้นเมืองที่เคยเป็น "ดนตรีแห่งชาติ"ของจีนคือดนตรีอะไร?
