พิธีและธรรมเนียมปฏิบัติ 3: ธรรมเนียมการมอบของขวัญของจีน

ของขวัญชิ้นน้อยแต่เปี่ยมด้วยน้ำใจ

ในสังคมจีนเมื่อต้องการมอบของขวัญแก่ผู้อื่นควรพิจารณาตามความเหมาะสมของแต่ละโอกาสและสถานการณ์ โดยทั่วไปเมื่อไปร่วมงานเลี้ยงที่บ้านเพื่อนหรือคนรู้จัก ควรนำของขวัญเล็กๆ น้อยๆ ติดไปให้ภรรยาของเจ้าบ้าน เช่น ช่อดอกไม้ ผลไม้หรือผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น เป็นต้น หากครอบครัวนั้นมีเด็กเล็ก อาจมอบของขวัญเป็นของเล่น ขนมหรือลูกอม หากได้รับเชิญไปร่วมงานแต่งงาน นอกจากของขวัญประเภทของแต่งบ้านแล้ว อาจจะมอบช่อดอกไม้หรือของขวัญที่ใช้ประโยชน์ได้แก่คู่บ่าวสาว ในโอกาสวันขึ้นปีใหม่หรือเทศกาลโบราณต่างๆ ปกติชาวจีนจะมอบปฏิทิน สุรา ใบชา ลูกกวาด หรือบุหรี่ให้เป็นของขวัญแก่กัน

 

จังหวะเวลาและวิธีการมอบของขวัญที่เหมาะสม

โดยทั่วไปผู้มอบควรมอบของขวัญให้แก่ผู้รับโดยตรง แต่หากเป็นงานแต่งงานอาจส่งของขวัญไปให้คู่บ่าวสาวก่อนวันงานได้ การมอบของขวัญปีใหม่หรือการมอบของขวัญในเทศกาลต่างๆ อาจส่งทางไปรษณีย์หรือวานให้ใครไปส่งถึงบ้านผู้รับก็ได้ หากผู้มอบไม่ได้มอบของขวัญแก่ผู้รับด้วยตนเองควรติดนามบัตรของตนไว้บนของขวัญด้วย หรืออาจเขียนการ์ดอวยพรใส่ในซองขนาดพอเหมาะและเขียนชื่อผู้รับของขวัญบนหน้าซองให้ชัดเจน จากนั้นจึงติดการ์ดอวยพรนี้ไว้บนห่อของขวัญ ปกติแล้วการมอบของขวัญให้คนใดคนหนึ่งในกลุ่มคนที่อยู่รวมกันถือว่าไม่เหมาะสม เพราะผู้รับอาจเข้าใจผิดว่าผู้มอบต้องการติดสินบนหรือหวังผลประโยชน์จากตน นอกจากนี้ยังอาจทำให้คนอื่นที่ไม่ได้รับของขวัญรู้สึกว่าตนเองถูกหมางเมินหรือไม่ได้รับความสำคัญ การมอบของขวัญแก่คนที่สนิทสนมกันก็ไม่ควรทำต่อหน้าผู้อื่น ทั้งนี้เพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้ผู้อื่นเข้าใจว่าความสนิทสนมระหว่างผู้มอบและผู้รับเป็นความสัมพันธ์ที่พึ่งพาวัตถุ การมอบของขวัญแก่คนที่สนิทสนมกันต่อหน้าคนจำนวนมากจะทำได้ก็ต่อเมื่อของขวัญที่มอบให้นั้นเป็นของชิ้นเล็กที่มีความหมายพิเศษ เช่น ของที่ระลึกแทนใจ เป็นต้น ในสถานการณ์เช่นนี้บุคคลอื่นๆ ที่อยู่ด้วยขณะมอบของขวัญก็จะกลายเป็นประจักษ์พยานแห่งมิตรภาพอันเปี่ยมด้วยความจริงใจระหว่างผู้มอบและผู้รับของขวัญ

 

ท่าทางเป็นมิตรและคำพูดที่เหมาะสมในการมอบของขวัญ

กิริยาท่าทางและคำพูดที่เหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญอีกสิ่งหนึ่งในการมอบของขวัญ เราควรใช้กิริยาท่าทางที่สุภาพและเป็นมิตรรวมถึงใช้คำพูดที่เหมาะสมเพื่อให้ผู้รับยินดีรับของขวัญอย่างเต็มใจ การแอบนำของขวัญไปวางไว้ใต้โต๊ะหรือวางไว้ที่ใดที่หนึ่งในบ้านถือเป็นวิธีการที่ไม่เหมาะสม เพราะนอกจากจะไม่ได้ผลตามที่ต้องการแล้วยังอาจได้รับผลในทางตรงกันข้ามด้วย ตามธรรมเนียมปฏิบัติของจีน โดยทั่วไปเมื่อจะมอบของขวัญให้ผู้อื่น ผู้มอบมักจะใช้คำพูดที่ถ่อมตัวมากว่า "bó lǐ! bó lǐ!" (ของขวัญเพียงเล็กน้อย) หรือ "zhǐ shì yì diǎn xiǎo yì si" (น้ำใจเพียงเล็กน้อย) เป็นต้น เมื่อต้องการบอกรายละเอียดของของขวัญ ควรย้ำกับผู้รับว่าของขวัญนี้เป็นสิ่งแสดงน้ำใจและความรู้สึกดีที่ผู้มอบมีต่อผู้รับ ไม่ควรพูดถึงราคาค่างวดของของขวัญ มิฉะนั้นจะกลายเป็นการให้ความสำคัญกับสิ่งของมากกว่ามิตรภาพ หรืออาจทำให้ผู้รับรู้สึกว่าการรับของขวัญชิ้นนี้เหมือนการรับสินบนเอาไว้

 

ข้อควรระวังในการเลือกของขวัญ

การเลือกของขวัญจะต้องคำนึงถึงข้อห้ามและการถือเคล็ดของคนจีนด้วย เช่น ในสังคมจีนจะมีคำกล่าวที่ว่า "hǎo shì chéng shuāng" (เรื่องดีมีเป็นคู่) ดังนั้นไม่ว่าจะเป็นโอกาสงานมงคลหรืองานเฉลิมฉลองใดก็ตาม ควรให้ของขวัญเป็นจำนวนคู่ แต่มีข้อควรระวังอย่างหนึ่งคือ คนกวางตุ้งถือว่าเลข "4" เป็นเลขอัปมงคล เพราะเลข "4" ในภาษากวางตุ้งออกเสียงคล้ายกับคำว่า "ตาย" นอกจากนี้สีต่างๆ ก็มีความหมายเฉพาะตัวเช่นกัน โดยทั่วไปแม้ว่าสีขาวจะหมายถึงความบริสุทธิ์ปราศจากมลทิน แต่สำหรับคนจีนแล้วสีขาวมักให้ความหมายในทางโศกเศร้าหรือยากจน สีดำเป็นสีอัปมงคลที่สื่อถึงเภทภัยและการสูญเสีย ส่วนสีแดงเป็นสีมงคลที่ถือเป็นสัญลักษณ์แห่งการเฉลิมฉลอง จึงเป็นสีที่ได้รับความนิยมมากในหมู่คนจีน ข้อควรระวังในการเลือกของขวัญอีกประการหนึ่งคือ ไม่ควรมอบนาฬิกาให้เป็นของขวัญแด่ผู้สูงอายุและไม่ควรให้สาลี่แก่คู่รักหรือคู่สามีภรรยา เนื่องจากคำว่า "送钟" (sòng zhōng, มอบนาฬิกา) ออกเสียงเหมือนกับคำว่า "送终" (sòng zhōng, ดูแลอยู่ข้างกายญาติผู้ใหญ่ขณะใกล้สิ้นใจ) และคำว่า "梨" (lí, สาลี่) ออกเสียงเหมือนกับ "离" (lí, แยกจาก)