เทศกาลไหว้พระจันทร์ของคนจีน ถ้าคิดตามวันจีนจะเป็นเดือน 8 วันที่ 15 เป็นการไหว้ครั้งที่ 6 ของปี เรียกการไหว้ครั้งนี้ว่า ตงชิวโจ่ย การไหว้พระจันทร์ของคนจีน เป็นที่รู้จักกันดีกว่าเทศกาลไหว้อื่น ๆ เพราะมีเรื่องราวน่าสนใจ เป็นการไหว้เจ้าแม่กวนอิม และมีของไหว้ที่เป็นแบบเฉพาะ เช่น มีขนมไหว้พระจันทร์ มีต้นอ้อย โคมไฟ

กำเนิดของการไหว้พระจันทร์มีหลายตำนาน แต่ก็มีผู้ใหญ่หลายท่านบอกเล่ากับลูกหลานถึงที่มาของประเพณีการไหว้พระจันทร์ว่า เป็นเรื่องจริงที่มีบันทึกอยู่ในประวัติศาสตร์ชาติจีนที่คนสร้างเทศกาลนี้ขึ้นมา เป็นอุบายในการปฏิวัติและปลดแอกชาติจีนออกจากการปกครองของพวกมองโกล ว่ากันว่า ในสมัยหนึ่งเป็นยุคที่มองโกลเรืองอำนาจและยึดครองจีนได้ ในการปกครองคนจีน พวกมองโกลได้ออกกฎว่าคนจีน 3 ครอบครัวต้องเลี้ยงดูคนมองโกลอย่างดี 1 คน มีการริบอาวุธของคนจีน อนุญาตให้มีได้เพียงมีดหั่นผัก 1 เล่ม แต่ใช้ร่วมกัน 3 ครอบครัว ความคิดที่จะกู้ชาติของชาวจีนที่รักความเป็นอิสระ ได้ออกมาในรูปของการแอบตั้งขบวนการใต้ดิน มีผู้คิดให้จัดงานไหว้ พระจันทร์ขึ้นมา มีการทำขนมไหว้พระจันทร์ที่จงใจออกแบบให้เป็นขนมเปี๊ยะก้อนใหญ่ไส้หนาเป็นพิเศษ เพื่อใช้เป็นที่ซ่อนเอกสารในการติดต่อแล้วให้มีธรรมเนียมแลกขนมเปี๊ยะกันระหว่างญาติมิตร เป็นการตบตาพวกมองโกลได้อย่างแนบเนียน ภายในสาร ระบุเวลากำจัดคนมองโกล ว่าเที่ยงคืนของวันเพ็ญเดือน 8 ซึ่งเป็นคืนที่กำหนดให้มีงานไหว้พระจันทร์ ในคืนนั้น ทุกบ้านพร้อมใจกันจัดงานไหว้พระจันทร์ ประดับโต๊ะไหว้ให้สวยงาม เพราะเป็นการไหว้เจ้าแม่กวนอิม อาหารที่ไหว้ ใช้อาหารเจ มีผลไม้ และขนมไหว้พระจันทร์ พอเที่ยงคืนก็มีการตีเกราะเคาะไม้ส่งสัญญาณแก่กันว่าได้เวลาแล้ว ทุกครอบครัวก็พร้อมใจกันรุมฆ่าคนมองโกลด้วยมีดหั่นผักที่มีอยู่เล่มเดียวนั่นเอง

เมื่อได้เอกราชคืนมา ชาวจีนจึงยึดถือเอาวันเพ็ญเดือน 8 เป็นวันไหว้พระจันทร์สืบต่อมา เพื่อรำลึกถึงการกู้ชาติจากพวกมองโกล เทศกาลไหว้พระจันทร์ในปัจจุบันมีการปรับเปลี่ยนไปบ้าง แต่ก็ยังเป็นที่นิยมไหว้กันอยู่ พอตกเย็นของคืนวันเพ็ญเดือน 8 ชาวจีนในไทยจะเริ่มตั้งโต๊ะไหว้ที่กลางแจ้ง เอาต้นอ้อย 2 ต้น มาทำซุ้มประตู บนโต๊ะมีตั้งอาหารเจ ขนมเปี๊ยะไหว้พระจันทร์ ของใช้สำหรับผู้หญิง เช่น แป้งผัดหน้า สบู่ แชมพู ผ้าเช็ดหน้า เพราะเป็นการไหว้เจ้าแม่กวนอิม จึงไหว้ของผู้หญิง และใช้ของไหว้ที่สวยงาม กระทั่งธูปเทียนและกระดาษเงินกระดาษทอง ก็จะตกแต่งให้สวยเป็นพิเศษกว่าการไหว้เจ้าในเทศกาลอื่น มีการจัดแจกันดอกไม้สดมาไหว้ บางบ้านมีไหว้ชุดเจ้าแม่กวนอิม แล้วเผาไปให้ด้วย หลายบ้านจะบรรจงจัดโต๊ะไหว้อย่างสวยงาม มีการแข่งขันกันอยู่ในทีเหมือนกัน พอค่ำหน่อยก็มีการเดิมชมโต๊ะไหว้ของกันและกัน โดยเฉพาะบ้านไหนที่จัดโต๊ะไหว้ใหญ่โตสวยงามมากมีของไหว้มากมาย พร้อมกับกลุ่มคนไหว้ที่ดูแล้วน่าจะเกินกว่า 1 ครอบครัว เดาได้เลยว่า โต๊ะไหว้บ้านนี้เป็นโต๊ะแชร์ไหว้พระจันทร์

ขนมไหว้พระจันทร์

วันสารทไหว้พระจันทร์

ดังที่เคยกล่าวมาหลายครั้งว่า ประเทศจีนเป็นประเทศที่มีพื้นที่กว้างใหญ่ไพศาล มีประชากรนับหลายร้อยล้าน มีประวัติศาสตร์อันยาวนานหลายต่อหลายพันปี จึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่ประเพณีหนึ่ง ๆ จะมีที่มาหลากหลายตำนาน ที่จะกล่าวถึงตำนานไหว้พระจันทร์ในครั้งนี้จึงไม่ใช่เรื่องเดียวกับที่เคยเขียนไว้ก่อน วันไหว้พระจันทร์ถือเป็นวันสารท เพราะตรงกับวันกลางเดือน คือ วันที่ 15 ถ้าเป็นตรุษจะเป็นวันที่ 1 ของเดือน วันสารทไหว้พระจันทร์ตรงกับวันที่ 15 เดือน 8 ของจีน และถือเป็นวันกลางเดือนของเดือนกลางฤดูใบไม้ร่วง ด้วยว่าประเทศจีนนั้นแบ่งวันเวลาเป็น 4 ฤดูกาล ฤดูหนึ่งมี 3 เดือน เริ่มจาก ชุง แห่ ชิว ตัง

ชุง คือ ฤดูใบไม้ผลิ ตรงกับเดือนที่ 1 ,2,3 ของปี

แห่ คือ ฤดูฝน 4,5,6

ชิว คือ ฤดูใบไม้ร่วง 7,8,9

ตัง คือ ฤดูหนาว 10,11,12

จะเห็นได้ว่า วันไหว้พระจันทร์เป็นวันสารทกลางเดือนของเดือนกลางฤดูใบไม้ร่วงพอดี แถมยังเป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงอีกต่างหาก จึงมีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า ในสมัยโบราณ จักรพรรดิจีนจะทำพิธีเซ่นไหว้พระอาทิตย์ในฤดูใบไม้ผลิ และจะไหว้บวงสรวงพระจันทร์ในฤดูใบไม้ร่วง ในคืนที่พระจันทร์เต็มดวงช่วงกลางฤดู ต่อมาประชาราษฎร์ก็ถือเป็นธรรมเนียมไหว้ตาม การไหว้มีการจัดทำขนมไหว้เป็นพิเศษ เป็นขนมเปี๊ยะก้อนใหญ่ไส้หนา มีขนมโก๋สีขาว ขนมโก๋สอดไส้ ขนมโก๋สีเหลือง เมื่อไหว้เสร็จก็แบ่งกันรับประทานในครอบครัว ต่อมาจึงมีการกลายธรรมเนียมไปตามกาลเวลา ที่ถือเป็นงานไหว้ของผู้หญิงในบ้าน ที่เจาะจงไหว้เจ้าแม่กวนอิมด้วยอาหารเจ โดยเป็นอาหารเจแห้ง เช่น วุ้นเส้นแห้ง เห็ดหูหนูแห้ง เห็ดหอมแห้ง ฟองเต้าหู้แห้งง ไหว้เครื่องประดับของใช้ของหญิง มีการจัดเตรียมกระดาษเงินกระดาษทองแบบพิเศษบางบ้านที่ศรัทธามาก ถึงขนาดซื้อชุดฉลองพระองค์กระดาษเงินกระดาษทองของเจ้าแม่กวนอิม เผาให้ท่านเป็นพิเศษ แต่ปัจจุบันนี้ ที่สมัยโบราณไม่เคยมีมาก่อน คือ สงครามการขายขนมไหว้พระจันทร์ ที่แทบทุกยี่ห้อต้องทำส่งเสริมการขาย ทั้งโฆษณาประชาสัมพันธ์ ลด แลก แจก แถม และชิงโชค แบบว่าไหว้แล้วอาจโชคดีทันที เสมือนหนึ่งว่าเจ้าท่านเฮี้ยนจริง ๆ