นักวิชาการเห็นว่า การลอยกระทงในประเทศไทยมีความหมายมากขึ้นเรื่อยๆ ตามวิวัฒนาการทางศาสนาของไทย ศาสนาพรามหณ์ และศาสนาพุทธ ในทุกวันนี้ การขอให้ฝนตกลงมาทันช่วงฤดูเพาะปลูก การอวยพรให้สมาชิกครอบครัวห่างไกลจากโรคภัยไข้เจ็บ ตลอดจนการขอให้ความรักราบรื่นดีของหนุ่มๆ สาวๆ ล้วนฝากไว้กับการลอยกระทง

พิธีลอยกระทงก็แตกต่างกันไปในประเทศต่างๆ การลอยกระทงในกัมพูชาจะเรียบง่าย แต่มีความหลากหลาย ในญี่ปุ่นมีความสงบสวยงาม ขณะที่ในอินเดียมีความคึกคักมาก ชาวอินเดียจะใช้กระดาษหนังสือพิมพ์ หรือใบบัว หรืออะไรก็ได้ที่ทำเป็นรูปชาม ใส่น้ำมันภายในชาม แล้ววางเชือกฝ้ายไว้ในน้ำมัน ประดับด้วยกลีบดอกไม้ กระทงที่ศักดิ์สิทธิ์ก็เป็นอันทำเสร็จเรียบร้อย ในประวัติศาสตร์อันยาวนานของมนุษย์ กระทงลอยมาจากไหน และจะลอยไปยังที่ไหน ดิฉันเคยอ่านหนังสือเกี่ยวกับการศึกษาวัฒนธรรมลอยกระทง มีข้อสรุปว่า กระทงในแต่ละวัฒนธรรม แต่ละประเทศมีความเป็นมาและเรื่องเล่าที่ต่างกันเนื่องจากความเชื่อทางศาสนา สภาพภูมิศาสตร์ และประวัติศาสตร์ที่ต่างกัน

เรื่องเล่าต่างๆ เกี่ยวกับการลอยกระทง ดิฉันสังเกตถึงเรื่องเล่าเรื่องหนึ่งในมณฑลจี๋หลิน แม่น้ำซงฮวาไหลผ่านภาคตะวันออกเฉียงเหนือของจีน แม่น้ำสายนี้ได้บันทึกความโศกเศร้า ความสุข การเกิด การตาย และชะตากรรมของชาวจีนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ การลอยกระทงตามแม่น้ำซงฮวามีชื่อเสียงโด่งดังทั่วประเทศ แม่น้ำซงฮวาเป็นเส้นทางการขนส่งทางน้ำตั้งแต่โบราณกาล ในสมัยราชวงศ์หมิง และชิง เรือที่ผลิตในมณฑลจี๋หลิน แล่นไปทางตอนใต้เพื่อลาดตระเวนเขตชายแดน และขนส่งธัญญาหารให้ทหารประจำเขตชายแดน การตัดไม้ ต่อเรือ และเดินเรือล้วนเป็นงานหนักและเสี่ยงภัย ผู้คนที่ประกอบงานด้านนี้มักได้รับบาดเจ็บ และยังมีคนเสียชีวิตไปจำนวนนับไม่ถ้วนด้วย ในประเทศจีน การลอยกระทงมีความหมายถึงการไว้อาลัยผู้เสียชีวิต การลอยกระทงจึงเริ่มมีขึ้นในมณฑลจี๋หลิน และเมื่อถึงเทศกาลสำคัญ ชาวจี๋หลินก็จะพากันลอยกระทงตามแม่น้ำซงฮวา กระทงที่ลอยตามแม่น้ำมองไกลๆ จะเห็นเป็นดวงไฟสว่างไสว

(Yim/cici)