ในสมัยสามก๊กเมื่อสองพันก่วาปีก่อน แพทย์จีนนามว่า ฮว่าถัว ถูกโจโฉสั่งฆ่าเพราะความระแวง เนื่องจากโจโฉปวดหัวแล้วเขาเสนอว่าให้ผ่าสมอง โจโฉเลยระแวงว่าฮว่าถัวจะคิดไม่ดีกับตนจึงสั่งฆ่าเขาเสีย ก่อนฮว่าถัวจะตายได้เขียนตำรายาสลบ ยานี้กลายเป็นตำรับใช้ให้คนไข้หลับก่อนแพทย์ลงมือผ่าตัด และได้ใช้ในการแพทย์จีนสืบมา และนั่นทำให้ฮว่าถัวกลายเป็นปรมาจารย์ ด้านยาจีน การฝังเข็มและการผ่าตัดในประวัติศาสตร์ของการแพทย์จีน

ความจริงแล้วหลักฐานทางประวัติศาสตร์บ่งบอกว่า การแพทย์จีนได้ถือกำเนิดมา 5,000 กว่าปีและเป็นศาสตร์การแพทย์ที่มีความเป็นปึกแผ่นแก่นสาร มากว่าพันกว่าปีแล้ว หลังจากที่มีการค้นพบหลักฐานทางการแพทย์ อาทิ หุ่นไม้แสดงเส้นลมปราณ ตำรายา เทียบยา บันทึกที่เป็นตัวอักษรบนไม้ไผ่ หินสลัก ที่กล่าวถึงแพทย์จีนที่มีชื่อเสียงในสมัยโบราณ ตลอดจนเครื่องใช้ไม้สอย ในการแพทย์ที่สาวอายุกันไป แล้วเก่ากว่าพันกว่าปี

นายแพทย์ ชวลิต สันติกิจรุ่งเรือง ผู้อำนวยการสถาบันการแพทย์ไทย-จีน เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข เคยกล่าวไว้ว่า "แม้ว่าเรื่องของการฝังเข็ม เขายังเชื่อกันว่าเริ่มมาหมื่นกว่าปี ในยุคแรกใช้เข็มที่ทำจากหิน แล้วค่อยพัฒนามาเป็นเข็มที่ทำจากกระดูกสัตว์ งาช้าง จนในยุคโลหะก็กลายมาเป็นเข็มโลหะ นอกจากนี้ ยังมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่เป็นเครื่องมือแพทย์ต่างๆ เช่น ที่พ่นยานัตถุ์ แก้วดูดสุญญากาศ แต่ก่อนทำจากไม้ กระเบื้อง ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ในพิพิธภัณฑ์นานกิง ที่ใส่น้ำล้างตา ถุงใส่อวัยวะเพศชายรักษาไส้เลื่อน หุ่นฝังเข็มอายุ 1,000 ปีที่สร้างโดยราชสำนักสำหรับสอนและสอบแพทย์ กล่องยาของหมอ แร่ธาตุต่างๆที่นำมาทำยา ตลอดจนตัวยาอายุวัฒนะต่างๆ รวมถึงเครื่องเผากำยาน ไล่ยุงและแมลง ฯลฯ"

วิวัฒนาการศาสตร์การแพทย์จีน

ศาสตร์การแพทย์แผนจีนเป็นศาสตร์พื้นบ้านที่สำคัญ 1 ใน 3 ศาสตร์การแพทย์ที่สำคัญของโลก การแพทย์อีก 2 ศาสตร์ที่มีอายุมากกว่า 5,000 ปี ได้แก่ 'อายุรเวช' ของอินเดีย และ 'ยูนานิ' ของตะวันออกกลาง แต่น่าเสียดายที่เมื่อมีการบุกอิรักแหล่งกำเนิดอารยธรรมลุ่มแม่น้ำเมโสโปเตเมียเมื่อหลายปีที่แล้ว พิพิธภัณฑ์ถูกปล้นทำให้สิ่งมีค่ารวมถึงคัมภีร์ต่างๆหายไปหมด ส่วนการแพทย์แขนงที่ 3 คือ 'อายุรเวช' ศาสตร์การแพทย์ที่ยังมีการใช้อยู่ในประเทศอินเดีย แต่ก็ใช้ในขอบเขตไม่กว้างขวางเท่าการแพทย์จีน

อ. ชวลิต เล่าว่า "การแพทย์จีนแตกสาขาออกไปมากมาย เช่น การแพทย์ทิเบต การแพทย์มองโกล การแพทย์เผ่าไต ฯลฯ ซึ่งเป็นการสั่งสมภูมิปัญญาพื้นบ้านมากว่า 5,000 ปี จัดเป็น 'การแพทย์แบบองค์รวม' ต่างจากการแพทย์แผนปัจจุบันที่เป็น 'การแพทย์แบบแยกส่วน' ที่เมื่อเป็นโรคหัวใจก็ต้องไปหาหมอหัวใจ หรือเป็นโรคปอดไปหาหมอปอด"