เมื่อกล่าวถึงเครื่องดื่มที่มีชื่อเสียงของจีน มักจะนึกถึงน้ำชาเป็นอย่างแรก แต่กาแฟในประเทศจีนก็ได้รับความนิยมเช่นกัน โดยเฉพาะมณฑลยูนนาน ได้ปลูกกาแฟตั้งแต่กลางทศวรรษที่ 1950 มีพื้นที่ปลูกกาแฟมากกว่า 7,800 เฮกตาร์ ปัจจุบัน พื้นที่ปลูกกาแฟของมณฑลยูนนานเป็นร้อยละ 70 ของทั่วประเทศจีน ปริมาณการผลิตกาแฟเป็นร้อยละ 83 ของทั่วประเทศจีน ไม่ว่ามองดูจากพื้นที่ปลูกหรือปริมาณการผลิตกาแฟ กาแฟของมณฑลยูนนานก็อยู่ในอันดับแนวหน้าของจีน วันนี้เราขอแนะนำกาแฟมณฑลยูนนานให้ท่านผู้ฟัง

ทางภาคตะวันตกและภาคใต้ของมณฑลยูนนานมีความสูงเหนือระดับน้ำทะเลประมาณ 1,000-2,000 เมตร ลักษณะภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นเขตเขา พื้นที่ทำเกษตรเพาะปลูกต่างๆ จึงเอียงลาดแบบเนินเขาเป็นหลัก โดยที่ดินมีความอุดมสมบูรณ์ดี เวลาที่มีแสงอาทิตย์ส่องและปริมาณฝนตกต่างมากเพียงพอ ความแตกต่างของอุณหภูมิระหว่างกลางวันกับกลางคืนค่อนข้างมาก เงื่อนไขธรรมชาติเหล่านี้ที่มีเอกลักษณ์พิเศษทำให้พันธุ์กาแฟที่ปลูกในมณฑลยูนนานมีลักษณะพิเศษของตน ก็คือ รสเข้มข้นดีแต่ไม่ขม มีความหอมอ่อนๆ ไม่รุนแรง และผสมด้วยกลิ่นผลไม้

ประวัติการปลูกกาแฟของมณฑลยูนนานเริ่มตั้งแต่ปี 1892 บาทหลวงชาวฝรั่งเศสได้นำเมล็ดกาแฟพันธุ์แรกเข้ามายังมณฑลยูนนาน และปลูกในหุบเขาของอำเภอปินชวนของมณฑลยูนนาน ใช้เวลาประมาณ 3 ปีจึงผลิดอกออกผลประสบความสำเร็จ นับได้ว่าเป็นกาแฟถ้วยแรกของมณฑลยูนนาน พันธุ์กาแฟดังกล่าวนี้จนถึงปัจจุบันยังมีอยู่กว่า 30 ต้นและผลิดอกออกผลดีอยู่

ในเวลานั้น เนื่องจากการปลูกกาแฟทำในหุบเขา ห่างไกลกับตัวเมือง แม้ชาวมณฑลยูนนานก็ยังไม่ค่อยรู้จักกับกาแฟ ขาดการแปรรูปและการประชาสัมพันธ์ที่ดี เป็นเหตุให้กาแฟของมณฑลยูนนานยังอยู่ในเขาลึก ไม่ได้เป็นที่รู้จักของคนทั่วไป

ต่อมาในค.ศ. 1952 เจ้าหน้าที่เทคนิคประจำแปลงเกษตรสาธิตยูนนานสาขาหมังซื่อได้นำเอาเมล็ดพันธุ์กาแฟไปปลูกที่เป่าซัน ในเวลานั้น พอจะเห็นต้นกาแฟได้ตามริมทางหลวงสายยูนนานไปยังพม่า หรือในรั้วบ้านเกษตรกรด้วย

ปี 1988 บริษัทกาแฟที่มีชื่อเสียงระดับโลกอย่างเนสท์เล่ ได้เบนความสนใจจากประเทศบราซิล ซึ่งเป็นแหล่งปลูกกาแฟใหญ่ มายังมณฑลยูนนาน ทำให้กาแฟยูนนานได้พัฒนากิจการรุดหน้าไปอย่างรวดเร็ว

กาแฟจะเจริญเติบโตได้ดีในภูมิอากาศอบอุ่น อุณหภูมิอยู่ระหว่าง 17-22 องศาเซลเซียส ปริมาณน้ำฝนต่อปีประมาณ 1,500-2,000 มิลลิเมตร และต้องการดินที่อุดมสมบูรณ์ มณฑลยูนนานมีเงื่อนไขทางธรรมชาติเหล่านี้ครบถ้วน จึงสามารถปลูกกาแฟที่มีคุณภาพดีได้สบาย

มณฑลยูนนานให้ความสำคัญต่อการปลูกกาแฟ สถาบันวิจัยการเพาะปลูกแห่งคุนหมิง สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์เกษตรเขตร้อนเต๋อหงมณฑลยูนนาน และหน่วยงานด้านการวิจัยทางวิทยาศาสตร์อื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ล้วนให้ความสำคัญกับการค้นคว้าเทคโนโลยีกาแฟมาตลอด ทุกฝ่ายร่วมกันใช้ความพยายามเพาะพันธุ์กาแฟสายพันธุ์ดี ดูแลเรื่องการป้องกันโรคพืชและศัตรูพืช รวมทั้งการแปรรูปกาแฟ

ปี 2008 บริษัทกาแฟของเต๋อหงได้ยุติการขายเมล็ดกาแฟให้แก่บริษัทเนสท์เล่ แล้วหันมาผลิตกาแฟงผงของตนเอง นับเป็นการยุติภาวะการเป็นตลาดสนองวัตถุดิบให้แก่บริษัทกาแฟต่างชาติแต่เพียงอย่างเดียว ได้นำเทคโนโลยีการทำแห้งแบบแช่เยือกแข็งมาใช้ เทคโนโลยีดังกล่าวนี้เป็นเทคโนโลยีการผลิตกาแฟผงที่ทันสมัยที่สุดในปัจจุบัน กาแฟผงมีข้อดี คือ ชงสะดวกและมีกลิ่นหอมที่ใกล้เคียงกับกาแฟสด

ความทุ่มเทของทุกฝ่ายได้ประสบความสำเร็จ การปลูกกาแฟในมณฑลยูนนานได้แพร่หลายไปทั่วมณฑลยูนนานรวม 9 เมืองและอีก 35 อำเภอ ซึ่งรวมทั้งเมืองผูเอ่อร์ เป่าซัน เต๋อหง หลินชาง เหวินซาน และสิบสองปันนา เป็นต้น กำลังการผลิตรวม 13,900 ตัน มากกว่าร้อยละ 99 ของทั่วประเทศจีน เมล็ดกาแฟรวมทั้งผลิตภัณฑ์แปรรูปอื่นๆ ถูกส่งไปขายทั้งในยุโรปตะวันตก สหรัฐฯ ญี่ปุ่น เกาหลี กาแฟได้กลายเป็น "ทองคำอ่อน" และ "ธนาคารสีเขียว" ในแวดวงเงินตราต่างประเทศประจำมณฑลยูนนาน

กาแฟ โกโก้ และชา เป็นเครื่องดื่มยอดนิยม 3 อันดับแรกของโลก ปริมาณการผลิตและบริโภคของกาแฟอยู่ในอันดับแรกของเครื่องดื่มทั้ง 3 อย่างนี้ ข้อมูลสถิติสะท้อนให้เห็นว่า ในเขตเศรษฐกิจใหม่ของโลกอย่างจีน บราซิล รัสเซีย อินเดีย และอเมริกาใต้ มีการบริโภคกาแฟรวมกันคิดเป็นร้อยละ 20 ของทั่วโลก

เมื่อก่อนชาวจีนนิยมดื่มน้ำชา ปีหลังๆ มานี้ เนื่องจากเศรษฐกิจของประเทศจีนมีอัตราการขยายตัวอย่างต่อเนื่อง มาตรฐานการดำรงชีวิตของชาวจีนก็มีรูปแบบหลากหลายมากขึ้น การบริโภคกาแฟของชาวจีนก็เพิ่มมากขึ้น จากสถิติพบว่า การบริโภคกาแฟในประเทศจีน เพิ่มสูงขึ้นในอัตราเฉลี่ย ร้อยละ 20 ต่อปี ผู้ประกอบการด้านกาแฟประเมินว่า ภายในระยะเวลา 10 ปีข้างหน้า ตลาดกาแฟในประเทศจีนจะขยายตัวเป็น 1 ล้านล้านหยวน

เมื่อตลาดมีความต้องการสูง มณฑลยูนนานในฐานะแหล่งผลิตกาแฟหลักของจีน ก็เร่งประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์กาแฟของตนให้ทั่วโลกรับรู้ พร้อมไปกับพัฒนาเทคโนโลยีการปลูกและแปรรูปกาแฟให้มากขึ้นด้วย ในอนาคต จะมีแบรนด์ผลิตภัณฑ์กาแฟที่มีกำลังแข่งขันในตลาดจากมณฑลยูนนานมากยิ่งขึ้น