ต้นทุนการผลิตเป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งสำหรับบริษัท ซึ่งจะช่วยให้บริษัทพิจาณาว่าควรตั้งบริษัทหรือไม่ ควรตั้งบริษัทที่ไหนบ้าง นอกจากนี้ ค่าแรงงานก็เป็นปัจจัยสำคัญอีกอย่างหนึ่งที่เจ้าของบริษัทต้องพิจารณา บริษัทผลิตรถยนต์กวางสีจำกัดได้ไปลงทุนที่เวียดนาม เขารู้สึกว่าค่าจ้างแรงงานของเวียดนามถูกกว่าจีน ซึ่งเป็นความได้เปรียบของเวียดนามในการพัฒนาอุตสาหกรรมการผลิต

อย่างไรก็ตาม สิ่งที่แน่นอนก็คือ การผลิตในจีนในอนาคตจะมีการแข่งขันมากยิ่งขึ้น เมื่อเร็วๆ นี้ สำนักข่าวแห่งประเทศเวียดนามรายงานว่า รองเท้าไนกี้ ซึ่งเป็นยี่ห้อกีฬาที่มีชื่อเสียงทั่วโลก ขณะนี้มีขนาดการผลิตในเวียดนามมากกว่าในจีน เวียดนามกลายเป็นประเทศผลิตรองเท้าไนกี้ใหญ่ที่สุดของโลก ปัจจุบัน รองเท้าไนกี้ที่ผลิตในเวียดนามเป็น 41% ของยอดปริมาณการผลิต ส่วนในจีน การผลิตรองเท้าไนกี้เป็นเพียง 32%

อันที่จริง แม้ว่ารองเท้าไนกี้ 41% ผลิตในเวียดนาม ซึ่งทำให้วงการอุตสาหกรรมและนักวิชาการบางคนของเวียดนามรู้สึกยินดีอย่างยิ่ง แต่การลงทุนของบริษัทใหญ่ๆ ระหว่างประเทศเหล่านี้ไม่ได้นำผลประโยชน์ที่เป็นรูปธรรมแก่ประชาชนเวียดนาม ผู้สื่อข่าวหนังสือพิมพ์หวนฉิวสือเป้าพบในการตรวจสอบว่า รองเท้าไนกี้ในตลาดเวียดนามมีราคาเดียวกันกับตลาดระหว่างประเทศ คนธรรมดาโดยทั่วไปซื้อไม่ไหว

หนังสือพิมพ์หวนฉิวสือเป้ายังรายงานว่า สำหรับคนงานเวียดนามที่ทำงานในโรงงานทุนต่างชาตินั้น ได้เงินเดือนประมาณ 2.5 ล้านด่อง หรือประมาณ 100 เหรียญสหรัฐฯ คนงานหญิงเวียดนามที่ทำงานในโรงงานผลิตเสื้อผ้าที่อยู่ชานเมืองกรุงฮานอยแห่งหนึ่งว่า แม้ว่าเงินเดือนนี้สูงกว่ามาตรฐานสูงสุดของเงินเดือนที่รัฐบาลเวียดนามกำหนดไว้ และตอนเที่ยงโรงงานจะให้อาหารเที่ยงฟรี แต่เธอต้องขี่มอเตอร์ไซต์มาทำงานในแต่ละวันต้องเสียค่าน้ำมันเดือนละ 5 แสนด่อง ค่าเช่าบ้าน 1.2 ล้านด่อง ค่าไฟค่าน้ำ 3 แสนด่อง และยังมีค่าใช้จ่ายอื่นๆ อีกด้วย รวมแล้วเงินเดือนที่ได้รับนี้ยังไม่เพียงพอที่จะเลี้ยงครอบครัว ด้วยเหตุนี้ สามีเธอที่เดิมได้ทำงานในโรงงานเดียวกันต้องลาออกไป แล้วหางานใหม่

ทั้งนี้ก็เพราะว่าบริษัทใหญ่ๆ เหมือนบริษัทไนกี้นั้นย้ายโรงงานผลิตไปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ก็เพราะค่าแรงที่ค่อนข้างถูก เพื่อให้ได้กำไรมากที่สุด ตามสภาพเช่นนี้แล้ว คาดว่าอนาคตจะมีแนวโน้มที่อุตสาหกรรมการผลิตค่อยๆ ย้ายฐานจากจีนไปที่ประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

แต่ก็มีความคิดเห็นที่ไม่เห็นด้วยเช่นกัน ผู้รับผิดชอบฝ่ายวิจัยเอเชียของธนาคารสแตนดาร์ดชาร์เตอร์ดกล่าวว่า สถานการณ์ยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่ามีแนวโน้มที่อุตสาหกรรมการผลิตจะย้ายฐานจากจีนไปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นขนานใหญ่ เขาระบุว่า ต่างประเทศได้ลงทุนในอุตสาหกรรมการผลิตของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มากยิ่งขึ้นจริง แต่ยากที่จะบอกได้ว่าทุนต่างชาติเหล่านี้จะย้ายจากจีนด้วยหรือไม่ เพราะว่าตัวเลขสถิติแสดงให้เห็นว่า ทุนต่างชาติที่เข้าไปในจีนยังมีแนวโน้มเข้มแข็งอยู่

มีผู้เชี่ยวชาญสนับสนุนความคิดเห็นดังกล่าวนี้ โดยเห็นว่า การที่ต่างประเทศลงทุนในจีนมีแนวโน้มชะลอตัวลงอาจจะเนื่องจากเศรษฐกิจภายในประเทศจีนมีแนวโน้มชะลอตัวลง ตลอดจนสถานการณ์เศรษฐกิจโลกยังหนักหน่วงอยู่ ไม่ใช่ว่าการผลิตในเอเชียตะวันออกจะแซงหน้าการผลิตในจีนจนกระทั่งขึ้นมาแทนที่หรือทดแทนการผลิตในจีน

นอกจากนี้ เนื่องจากบรรยากาศการเมือง สังคม และสิ่งอำนวยความสะดวกขั้นพื้นฐานของอุตสาหกรรมไม่เหมือนกัน การผลิตในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จึงไม่น่าจะสามารถทดแทนการผลิตในจีนในตลาดระหว่างประเทศ ประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยังไม่มีระบบอุตสาหกรรมที่สมบูรณ์แบบในบางด้าน เช่น การผลิตเหล็กและเหล็กกล้า จะทำให้ต้นทุนการผลิตของเอเชียตะวันออกจะสูงมาก อินโดนีเซียจะนำเข้าผลิตภัณฑ์เหล็กและเหล็กกล้าจากจีน

ยังมีสาเหตุที่ว่า อุตสาหกรรมการผลิตของจีนปัจจุบันไม่ได้ผลิตเพื่อการส่งออกอย่างเดียว เนื่องจากความต้องการภายในประเทศจีนเองก็เพิ่มขึ้นอย่างมาก อุตสาหกรรมการผลิตของจีนต้องสอดคล้องกับตลาดภายในประเทศจีนด้วย ความต้องการภายในประเทศจีนกำลังแสดงบทบาทสำคัญยิ่งขึ้น

อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าการผลิตในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรือ กรผลิตในจีน ต่างก็จะมีความได้เปรียบของตน