จำเหตุการณ์ครั้งหนึ่งที่สนามบินนานาชาติโสว่ตู กรุงปักกิ่งสาธารณัฐประชาชนจีนได้ติดตาจนถึงทุกวันนี้ สตรีจีนสวยมากนางหนึ่งนั่งรอขึ้นเครื่องตรงข้ามดิฉัน พลันที่ก้นหย่อนลงพื้นเก้าอี้เรียบร้อย เธอก็ควักถุงกระดาษออกมาจากกระเป๋าแล้วเข้าสู่โหมดส่วนตัวไม่สนคนที่เดินผ่านไปมาหรือว่าจะจ้องจะมองเธออย่างไร ดูเธอเพลิดเพลินกับการแทะเมล็ดทานตะวันที่ต้องบอกว่ามีทักษะขั้นเทพ แปล๊บเดียวมีผลงานเป็นเปลือกกองโต ณ เวลานั้นดิฉันเข้าไม่ถึงอารมณ์ คิดไม่ออกจริง ๆ อะไรจะเพลินปานนั้น เพราะจำได้ครั้งหนึ่งเคยซื้อเมล็ดทานตะวันมาจากเชียงใหม่ช่วงนั่งรถตู้เข้ากรุงเทพฯกับเพื่อน ๆ พากันแกะกินได้ไม่กี่เมล็ดต้องเลิกเพราะรู้สึกว่าเจ็บปากสากคอดูมันจะเหมาะสำหรับนกมากกว่า เพราะที่ไทยส่วนใหญ่เราซื้อเมล็ดทานตะวัน ที่เขากระเทาะเปลือกออกแล้วมาทานกัน

จนมาทำงานที่จีน เห็นตามร้านขายถั่วทั้งในตลาด ร้านค้าริมถนนและซุเปอร์มาเก็ตต่างก็มีเมล็ดทานตะวันอบหรือคั่วจำหน่าย มีทั้งรสชาติดั้งเดิมและที่ใส่เครื่องปรุงทั้งซอสและสมุนไพรจีนเป็นรสต่าง ๆ มิหนำซ้ำเวลาไปตามภัตตาคารถ้าต้องรอคิว ของว่างอย่างหนึ่งสำหรับการต้อนรับลูกค้าที่มารอก็คือเมล็ดทานตะวันนี่แหละ คนแทะกันเพลินจนไม่กังวลว่ารอมานานแค่ไหนแล้ว แต่คนที่จุดประกายให้ดิฉันอยากพิสูจน์ว่าการแทะเมล็ดทานตะวันมันมีความสุขอย่างไรคือ คุณหลิว หรงเพื่อนร่วมงานซึ่งเป็นสาวรักสุขภาพมาก ๆ บางวันขณะทำงานเธอก็แทะเมล็ดทานตะวันไปด้วย เธอหาซื้อเมล็ดทานตะวันคุณภาพดีทั้งจากร้านค้าทั่วไปและออนไลน์และเอามาแจกให้ลองทาน พอทานแล้วโอว..อร่อยมาก ดิฉันจึงไปหาซื้อเมล็ดทานตะวันจากตลาดที่เขาเพิ่งคั่วใหม่ ๆ มาทานตอนแรกยังไม่ชำนาญกับการแทะ แต่ตอนนี้ระดับความชำนาญไม่แพ้สาวสวยที่พบที่สนามบินแล้ว ประจักษ์แล้วว่าการแทะเมล็ดทานตะวันมันเป็นสิ่งที่ทำให้เพลิดเพลินมาก ๆ เมื่อแทะชำนาญแล้วจะไม่มีอาการสากลิ้นสากเจ็บแต่อย่างใด เพราะถ้าเราชำนาญการแทะส่วนที่จะเล็ดลอดเข้าไปในปากเรามันจะมีแต่เมล็ดทานตะวันไม่มีเศษเปลือกผสมเข้าไปด้วย แถมเมล็ดทานตะวันก็มีประโยชน์ด้วย

คุณหลิว หรงเล่าว่าสมัยเป็นเด็ก ๆ บ้านอยู่นครเทียนสินในบ้านมีเตาผิง พอหน้าหนาวทั้งเด็กและผู้ใหญ่จะพากันแทะเมล็ดทานตะวันพอได้เปลือกกองโตก็นำเปลือกไปเผาในเตาผิงเสียงมันจะแตกดังเปรี๊ยะ ๆ เป็นความทรงจำในหน้าหนาวที่ดีทีเดียว ดาราชื่อดังของจีนอย่างกงลี่ จางจื่ออี เวลาไปต่างประเทศมักจะพกเมล็ดทานตะวันไปแทะช่วงที่พักอยู่ที่โรงแรมด้วย คุณหลิว หรงเองเล่าว่าเคยพกเมล็ดทานตะวันไปแทะที่ญี่ปุ่น คนญี่ปุ่นมองงงๆจึงถามสามีว่าทำไมเหรอ ได้คำตอบว่าคนญี่ปุ่นจะทานเมล็ดทานตะวันที่กระเทาะเปลือกออกแล้ว ถ้าเป็นทั้งเปลือกอย่างนี้เขาไว้ให้นกกิน แรก ๆ สามีก็ขอร้องว่าอย่าเอาไปแทะนอกบ้าน แต่เมื่อเขาได้ลองแทะเมล็ดทานตะวันดูบ้างจึงเข้าถึงอารมณ์ว่ามันทั้งเพลินและได้อรรถรสอร่อยกว่าที่แกะเปลือกออกแล้วมหาศาล จนคุณหลิว หรงบอกว่า ถ้าไปต่างประเทศเจอใครแทะเมล็ดทานตะวันมั่นใจได้เลยว่าคนนั้นเป็นคนจีน

เมล็ดทานตะวันมีคุณค่าทางโภชนาการสูงอุดมด้วยสารอาหารทั้งโปรตีน ธาตุเหล็ก แคลเซียม ฟอสฟอรัส วิตามินซึ่งมีทั้งวิตามิน เอ บี2 อี ดี และวิตามินเค โยมีวิตามินอีสูงกว่าน้ำมันถั่วเหลืองและน้ำมันข้าวโพดกว่า 3 เท่า มีกรดไขมันประเภทไม่อิ่มตัว กินเป็นประจำจะช่วยบำรุงสายตา ป้องกันการเกิดต้อกระจก ช่วยลดคอเลสเตอลอลหรือไขมันในเส้นเลือด ป้องกันการเกิดไขมันอุดตันในเส้นเลือด แต่ห้ามคนเป็นโรคตับรับประทานเพราะจะทำให้เป็นตับแข็งได้ง่ายขึ้น

ตามตลาดจีนจะมีการนำเมล็ดทานตะวันที่กระเทาะเปลือกออกแล้วมาทำเป็นขนมคล้ายกับขนมถั่วตัดขนมงาตัดบ้านเรา แต่จะหวานน้อยกว่ามาก ลักษณะทำไปขายไป จึงเป็นขนมเมล็ดทานตะวันตัดที่ทั้งหอม กรอบและอร่อยมาก ๆ หากมาจีนเมื่อไหร่ลองซะหน่อย

คุณสวี่ ผิงผิงบอกว่ากว่าสิบปีที่แล้วไปเรียนที่ไทยหาซื้อเมล็ดทานตะวันคั่วทั้งเปลือกไม่ได้ ต้องฝากเพื่อจากจีนซื้อส่งไปให้ แต่ตอนนี้สังเกตว่าที่ไทยมีขายแล้ว ที่สำคัญมันเป็นของกินเล่นระหว่างการเดินทางที่คนจีนมักพกพาขณะไปท่องเที่ยวตามที่ต่าง ๆ ด้วย โดยมีข้อมูลว่าจีนมีการปลูกทานตะวันมากว่า 400 ปีปลูกประจายโดยทั่วไป โดยพันธุ์ที่ใช้เมล็ดมากินหรือสกัดน้ำมันดอกจะใหญ่เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 30 เซนติเมตร และเป็นประเภทต้นเดียวดอกเดียว ช่วงที่เก็บเกี่ยวใหม่ ๆ บรรดาพ่อค้านิยมนำมาขายในตลาดดอกละประมาณ 3 หยวน แกะกินสด ๆ ได้เช่นเดียวกับเกาลัดและวอลนัท กินสดรสชาติจะออกมันหวานนิด ๆ และกรอบ ต่างจากที่คั่วแล้วมาก น้ำมันพืชจากเมล็ดทานตะวันกำลังได้รับความนิยมมากในจีน เพราะคนจีนหันมาพิถีพิถันกับการกินเพื่อสุขภาพกันมากขึ้น เกรงว่าถั่วเหลือง ข้าวโพด และถั่วลิสงที่นำมาทำน้ำมันปรุงอาหารจะมีปัญหาการตัดแต่งพันธุกรรมก็เลยหันมารับประทานน้ำมันจากเม็ดทานตะวันกันมากขึ้น ส่วนต้นอ่อนทานตะวันก็มีการนำมารับประทานแต่ยังไม่เป็นกระแสแรงเหมือนบ้านเราเท่านั้น

-----------------------------------------------------------------------------------------