เป็นที่รู้กันว่าจีนพัฒนาแบบก้าวกระโดดตีลังกา เพื่อนไทยและเพื่อนต่างชาติมักถามดิฉันว่าอยู่ปักกิ่งมาเกือบสิบปีเห็นความเปลี่ยนแปลงอะไรที่ชัดเจนเอาในแง่ที่ประสบพบมากับตาไม่ต้องพูดถึงตัวเลขการเติบโตทางเศรษฐกิจเพราะหน่วยงานที่เกี่ยวข้องของจีนเขาเผยแพร่อยู่เป็นประจำแล้ว ที่เห็นชัดคือ

๑. คนจีนอ้วนขึ้นมาก เมื่อก่อนนาน ๆ จึงจะเห็นคนอ้วนสักคน และเมื่อเห็นคนอ้วนสังเกตว่าผู้คนจะหันไปมองกันพรึ่บเลย แต่ตอนนี้คนอ้วนเต็มไปหมดจนเป็นเรื่องธรรมดา ไปที่ไหน ๆก็เจอแต่คนอ้วน ตั้งแต่เด็กจนถึงผู้สูงวัย หาคนอ้วนได้ไม่ยากจากความกินดีอยู่ดี ยิ่งปัจจุบันนี้ผู้คนเพลินอยู่กับหน้าจอไม่ค่อยเคลื่อนไหวแถมสามารถสั่งสินค้าหรือบริการมาเสิร์ฟได้ถึงที่ตามความก้าวหน้าของการค้าออนไลน์ในจีน จึงไม่น่าแปลกที่เห็นคนอ้วนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว

๒. พฤติกรรมการซื้อของคนจีนเปลี่ยนไปอย่างชัดเจน เมื่อก่อนคนจีนซื้อน้ำมันพืชสำหรับปรุงอาหารขนาดบรรจุขวดละ5 ลิตรซื้อกันครั้งละหลายขวดบางทีมากันเป็นกลุ่มหิ้วน้ำมันพืชกันแทบทุกคน บางคนหิ้วถึง 4 ขวด เห็นแล้วยังสงสัยว่าทำไมซื้อเยอะจังทั้งที่ไม่ได้มีโปรโมชั่นลดราคาสักหน่อย แต่เดี๋ยวนี้พฤติกรรมเช่นนี้แทบไม่มีให้เห็น อาจเป็นเพราะว่าสินค้าหาซื้อแสนง่าย ไม่จำเป็นต้องกักตุนไว้แล้ว กับอีกอย่างคือคนหันไปสั่งซื้ออาหารออนไลน์จะกินจากภัตตาคารดังหรือร้านทั่วไปก็สั่งออนไลน์ได้ อยากกินแค่ไหนก็สั่งมาค่านั้น ไม่ต้องไปหิ้ววัตถุดิบมาทำอาหารกินเองแล้ว เพราะปัจจุบันครอบครัวคนจีนเป็นครอบครัวขนาดเล็ก

๓. คีออสหรือร้านขายของเล็ก ๆ ตามริมถนนโดยเฉพาะตามป้ายรถเมล์หรือสี่แยก ใกล้ย่านชุมชนที่มีการขายสินค้าหลากหลาย ตั้งแต่หนังสือพิมพ์นิตยสาร อาหารการกินง่ายพื้นๆอย่างซาลาเปาตลอดจนเครื่องดื่มขนมของขบเคี้ยว บัตรโทรศัพท์ เมื่อก่อนเห็นเรียงรายอยู่ทั่วไป ตอนนี้สูญพันธุ์เหลือน้อยเต็มทีเห็นแต่ตามสี่แยกใหญ่ ใกล้ทางขึ้นลงสถานีรถไฟฟ้าหรือตามหน้ามหาวิทยาลัย ที่ล้มหายตายจากอาจเป็นเพราะความนิยมในการอ่านหนังสือพิมพ์นิตยสารที่เป็นเล่มมีน้อยลงคนหันไปอ่านทางอินเตอร์เน็ต การเติมเงินออนไลน์มาแทนที่การซื้อบัตรโทรศัพท์มาเติมเงิน การสั่งซื้อสินค้าหรือบริการออนไลน์ซึ่งเขาจะส่งมาให้ถึงที่บ้านที่ทำงานอย่างรวดเร็ว สะดวก แถมจ่ายถูกกว่า

๔. ร้านขายเครื่องใช้ไฟฟ้าหาได้ยากขึ้น เมื่อก่อนร้านขายเครื่องใช้ไฟฟ้าเจ้าดังในจีนอย่างต้าจง (Da Zhong) กั๋วเหม่ย (GOME) ซูหนิง (Suning) เปิดร้านใหญ่กระจายอยู่ตามถนนต่าง ๆ ทั่วเมืองและแม้แต่ตามห้างตามซุเปอร์มาเก็ต เดี๋ยวนี้ค่อย ๆ ทยอยปิด คนหันไปสั่งซื้อสินค้าพวกนี้ออนไลน์เพราะมั่นใจในคุณภาพว่าเป็นของแท้แถมราคาถูกกว่า

๕. ร้านขายโรตีไข่สไตล์จีนหรือจีต้านปิ่งที่อร่อยมาก เมื่อก่อนมีเยอะตามทางเข้าซุเปอร์มาเก็ต ในตลาด ริมถนน สี่แยกหรือแม้แต่ที่เร่ขายโดยใช้จักรยาน เดี๋ยวนี้หายากขึ้น เพราะอาหารเช้าหน้าตาแปลกใหม่ทั้งจากตะวันตกและตะวันออกเข้ามาแทนที่ มีของให้เลือกกินมากขึ้น อาหารพื้น ๆ ที่เป็นเสน่ห์ของเมืองจีนเริ่มถูกกลืน

๖. ใช้ถุงพลาสติกสีดำมาใส่กุ้งหอยปูปลา เมื่อก่อนร้านขายอาหารทะเลสดพวกกุ้งหอยปูปลาหมึกกั้งตามตลาดสด มักจะใช้ถุงพลสาติกสีดำมาใส่ของพวกนี้ให้ลูกค้า น่าดีใจว่าตอนนี้ใช้น้อยลง ผู้คนใส่ใจสุขภาพมากขึ้น

๗. สวนสาธารณะและตลาดขนาดใหญ่ที่เมื่อก่อนมีหลายแห่ง ตอนนี้ถูกกลืนกิน กลายเป็นตึกสูงระฟ้า ห้างสรรพสินค้า ที่อยู่อาศัยหรือแม้กระทั่งที่จอดรถ ปลาใหญ่กินปลาเล็กขนานแท้ ผู้คนต้องปรับสภาพไปซื้อผักผลไม้ของกินของใช้ตามซุเปอร์มาเก็ตหรือซื้อออนไลน์แทน

๘. การล้มหายตายจากของห้างสรรพสินค้าและซุเปอร์มาเก็ตดั้งเดิม จำได้แม่นสิบปีที่แล้วห้างหัวเหลียนกับหัวผู่ เป็นสองห้างดังใกล้ที่ทำงานซึ่งอยู่ในเขตสือจิ่งซานทิศตะวันตกของกรุงปักกิ่ง คนไปซื้อของกันแน่นตั้งแต่เปิดจนปิด แม้จะมีช่องให้จ่ายเงินเป็นสิบช่องแต่คิวก็ยังยาวเหยียด แต่พอห้างวั่นต๋าที่มีคาร์ฟูมาเปิดคนก็แห่กันมาซื้อของที่ห้างนี้และเมื่อมีหย่งฮุยซุเปอร์มาเก็ตที่นัยว่าเจ้าของเป็นชาวกวางตั้งมาเปิดยึดหัวหาดเท่านั้น ทั้งหัวผู่และหัวเหลียนกลายสภาพเป็นเหมือนห้างร้างจนต้องปิดตัวไปในที่สุด สภาพการณ์แบบนี้เกิดขึ้นกับห้างหรือซุเปอร์เก่า ๆ ที่ไม่ปรับตัว แต่ก็มีโสว่หางที่คนจีนเทียบว่าเหมือนเซเว่นบ้านเราปรับกลยุทธ์สู้ด้วยการนำผักผลไม้เนื้อสัตว์คุณภาพสดใหม่แต่ราคาไม่แพงบางอย่างถูกกว่าตลาดสดมาขาย ทำให้ลูกค้ายังเหนี่ยวแน่น

๙. ซุเปอร์มาเก็ตต่างชาติแบรนด์ใหญ่ ๆ ที่มาเปิดบ้านเราเกร่อจนร้านขายของชำและร้านค้าส่งแบบเดิม ๆ ค่อยล้มหายตายจากจนเกือบสูญพันธุ์ แต่ที่จีนยังไม่ถึงขนาดบ้านเรา เขาอนุญาตให้ซุเปอร์มาเก็ตต่างชาติมาเปิดน้อยมาก ทั้งโลตัส วอลมาร์ต คาร์ฟู รุกคืบที่จีนได้น้อยมาก ถือว่าเขายังสงวนอาชีพนี้ให้ผู้ประกอบการในประเทศอยู่มาก ไม่เที่ยวให้ต่างชาติเข้ามาทำได้ทุกอย่าง แล้วก็โกยเงินออกไป ๆ กลายเป็นฝากชีวิตไว้ในกำมือต่างชาติ แถมคนในประเทศจนลงเพราะถูกต่างชาติรุกคืบเข้ามาแย่งอาชีพทำมาหากินหมด

๑๐. ความเป็นชาตินิยมของคนจีนยังสูงมาก ดูโทรทัศน์จะเห็นได้ว่า ละครเกี่ยวกับประวัติศาสตร์เต็มไปหมดแถมทำได้น่าดูมากเป็นการตอกย้ำให้คนเรียนรู้เข้าใจประวัติศาสตร์อย่างลึกซึ้ง จนเกิดความหวงแหนแผ่นดิน อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม ประเภทพูดจีนคำอังกฤษคำแทบไม่เคยเจอ เขามีความเป็นชาตินิยมสูงจริง ๆ เมื่อบวกกับการเมืองที่มีเสถียรภาพ จึงไม่น่าแปลกใจว่าทำไมจีนจึงเจริญแบบก้าวกระโดดตีลังกา ท่ามกลางการเปิดประเทศให้พัฒนามากขึ้นแต่พวกเขายังอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมเอาไว้ได้ดี ขยันหมั่นเพียรเป็นเลิศ แถมยังมีความเป็นชาตินิยมสูง .ประเทศนี้ ..ไม่ธรรมดาแน่นอน

----------------------------------------------------------------------------------------------