ภูมิแพ้เป็นโรคประจำตัวของทุกคน

พัน เฟย จบสาขาซ่อมหนังสือโบราณจากสถาบันวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีจินหลิง ซึ่งสมัยนั้นเป็นสถาบันที่เปิดสอนวิชาซ่อมหนังสือโบราณเพียงแห่งเดียวของจีน พัน เฟย กล่าวว่า เธอทำงานนี้ก็โดยบังเอิญมาก สมัยเด็กชอบดนตรีจึงอยากเรียนแต่งเพลง ชอบเด็กก็อยากเรียนครุศาสตร์ เมื่อวาดภาพผนังที่โรงเรียนก็คิดว่าตัวเองมีฝีมือทางศิลปะ เวลาสอบเข้ามหาวิทยาลัยเห็นมีวิชานี้ก็เลยขอสอบวิชานี้ และสอบผ่านด้วย เมื่อเรียนจบแล้วก็มาทำงานที่ห้องซ่อมหนังสือโบราณของหอสมุดแห่งชาติ นานเข้าก็เริ่มรักงานนี้

สมัยโบราณของจีนใช้ตัวอักษรจีนตัวเต็ม แต่สมัยใหม่ใช้ตัวอักษรจีนตัวย่อ เพราะฉะนั้น สิ่งที่เป็นอุปสรรคสำหรับนักซ่อมหนังสือโบราณเหล่านี้สิ่งแรกก็คือเรียนตัวอักษรจีนตัวเต็ม พัน เฟยกล่าวว่า เทอมแรกในมหาวิทยาลัย วันๆ เธอก็ไปเรียนตัวอักษรจีนตัวเต็มเองที่ห้องสมุด เมื่อถึงสอบปลายเทอม เธอสามารถตอบข้อสอบด้วยตัวอักษรตัวเต็มแล้ว และการทำกาวแป้งเปียกก็เป็นสิ่งที่ได้เรียนรู้เรียบร้อยแล้วที่มหาวิทยาลัย

สองสามปีนี้ พัน เฟยร่วมโครงการซ่อม เทียนลู่หลินหลาง ซึ่งเป็นรวมหนังสือยอดเยี่ยม 291 เรื่องที่จักรพรรดิเฉียนหลงในสมัยราชวงศ์ชิงทรงตรัสสั่งให้รวบรวม แต่ที่ตกทอดมาจนถึงทุกวันนี้มีกว่า 300 เล่มถูกทำลาย พัน เฟยกล่าวว่า มีเล่มหนึ่งเหมือนท่อนอิฐเลย คือทุกหน้าติดกันเปิดไม่ได้ ต้องใช้วิธีนึ่งแล้วค่อยแกะออกได้ พัน เฟยกล่าวว่า ภูมิแพ้เป็นโรคประจำตัวของเจ้าหน้าที่ทั้งห้อง

หลี่ อี้ตงยังจำได้ว่า ภารกิจแรกของตนคือซ่อมรวมหนังสือพิมพ์ในสมัยทศวรรษที่ 1960 ซึ่งเคยถูกแช่น้ำ และขึ้นราด้วย พอเปิดหนังสือพิมพ์ก็มีฝุ่นฟุ้งขึ้นมา หลี่ อี้ตงต้องใส่หน้ากากแล้วปัดฝุ่นให้ออกอย่างเบาๆ จากนั้นค่อยล้างอย่างละเอียด กว่าจะซ่อมเสร็จก็ใช้เวลาครึ่งเดือน

หลี่ อี้ตงกล่าวว่า หนังสือบางเล่มเคยถูกหนูกัด บางเล่มมีซากแมลง ในหนังสือโบราณมีสิ่งสกปรกและสิ่งแปลกประหลาดมากมาย พวกเราเป็นได้แพ้กันเกือบทุกคน มือผมก็มักเป็นมีอาการแพ้เหมือนกัน แต่หลี่ อี้ตงกล่าวว่า สิ่งที่เขาเป็นห่วงที่สุดคือมองข้ามสิ่งสำคัญไปโดยไม่รู้ตัว

เมื่อไม่นานมานี้ หลี่ อี้ตงกำลังซ่อมหนังสือโบราณเล่มหนึ่ง พบว่ามีก้อนสีดำติดที่ภาคผนวก ทีแรกนึกว่าเป็นซอสมะขือเทศ แต่เมื่อมองด้วยกล้องขยายจึงพบว่าเป็นตราประทับด่านศุลกากร ซึ่งแสดงให้เห็นว่าหนังสือโบราณนี้เป็นหนังสือที่เคยนำออกนอกประเทศจีน

หนังสือโบราณที่มีคุณค่าที่สุดที่หลี่ อี้ตงเคยซ่อมนั้นคือภาพพิมพ์ฉบับคัดลอกจากศิลาจารึก ชื่อหนังสือชื่อว่า อู๋ไป่หลัวฮั่นถู หรือรวมภาพพระอรหันต์ 500 รูป ซึ่งศิลาจารึกของจริงนั้นสูญหายไปตั้งนานแล้ว และภาพฉบับคัดลอกก็มีเพียงฉบับเดียว ทีมงานซ่อมภาพรูปนี้มีกว่า 10 คน คนวัยรุ่นจะเป็นผู้ช่วยของผู้อาวุโสที่มีประสบการณ์ ภาพฉบับนี้ยาวกว่า 20 เมตร เวลาซ่อมต้องปูที่พื้น นักซ่อมหนังสือทั้งหลายก็คุกเข่าเป็นแถวเพื่อซ่อมส่วนที่ตนรับผิดชอบ ซึ่งภาพนี้ใช้เวลาซ่อม 2 เดือนเต็มๆ

(Yim/cici)