ร้อยแซ่พันธุ์มังกร หรือไป่เจียซิ่ง《百家姓》เป็นหนังสือรวบรวมแซ่สกุลชาวจีนเมื่อสมัย ราชวงศ์ซ่งเหนือ(ค.ศ.960-1279) ตอนต้น เดิมรวบรวมไว้ 411 แซ่ตระกูล ต่อมามีการเพิ่มเติมรวมเป็น 504 ประกอบด้วยแซ่เดี่ยว 444 แซ่ผสม 60 ซึ่งรายนามแซ่ตระกูลที่รวบรวมนั้นเริ่มต้นด้วยแซ่จ้าว(赵) เฉียน(钱) ซุน(孙) หลี่(李) เพราะสี่แซ่ดังกล่าวมีความสำคัญยิ่งในสมัยที่รวมสำเร็จออกมาเป็นหนังสือตำราร้อยแซ่ กล่าวคือฮ่องเต้แห่งราชวงศ์ซ่งแซ่จ้าว กษัตริย์แห่งแคว้นอู๋เย่ว์ (ค.ศ.907-968 หนึ่งในห้าราชวงศ์สิบแคว้น)แซ่เฉียน มเหสีของกษัตริย์เฉียนชู่(钱俶)แห่งแคว้นอู๋เย่ว์แซ่ซุน(孙) และกษัตริย์แห่งแคว้นถังใต้(ค.ศ. 937-975 หนึ่งในห้าราชวงศ์สิบแคว้น)แซ่หลี่(李) ส่วนแซ่ที่ไล่ลำดับต่อๆ มาก็เป็นการไล่ตามเสียงให้สอดคล้องลื่นไหลไม่ได้อาศัยจำนวนผู้ใช้มากน้อยเป็นเกณฑ์แต่อย่างใด และด้วยความที่ประเทศจีนนอกจากมีประวัติศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ยาวนานแล้ว ยังเป็นประเทศที่รวมความหลากหลายแห่งเผ่าชนลูกหลานมังกร ดังนั้น แซ่ตระกูลของชาวจีนแค่เฉพาะชนชาติฮั่นก็มีเกินกว่า 504 แซ่ที่ปรากฏในตำราร้อยแซ่พันธุ์มังกรนี้แล้ว จากข้อมูลทางเอกสารว่าแซ่ตระกูลของชาวจีนมีกว่า 5,600 แซ่ โดยจำแนกเป็นแซ่เดี่ยว แซ่ผสม แซ่สามอักษร สี่อักษร และห้าอักษร

โดยที่มาของแซ่ ได้แก่ 1) จากรูปสัญลักษณ์โทเทม ผู้เชี่ยวชาญและนักวิจัยบางส่วนตั้งสมมติฐานว่า แซ่ชาวจีนจำนวนหนึ่งมีกำเนิดจากโทเทม ที่ใช้เป็นเครื่องหมายหรือสัญลักษณ์ชนเผ่าของคนในสมัยโบราณ ที่อาจเป็นสัตว์หรือพืช อาทิ หมี ม้า วัว แพะ มังกร หงส์ ภูเขา น้ำ ดอกไม้ ใบไม้ 2) จากนามบรรพบุรุษ อาทิ แซ่เหนียน年มีที่มาจากนามพระโอรสองค์หนึ่งว่า หวังจื่อเหนียนฟู 王子年夫 ในฮ่องเต้โจวหลิงหวัง 周灵王 (ครองราชย์ 571-545 ปีก่อนค.ศ.)แห่งราชวงศ์โจวตะวันออก(770-256 ปีก่อนค.ศ.) ชนรุ่นหลังที่สืบเชื้อสายจากพระโอรสเหนียนฟู ได้นำคำว่า เหนียน มาตั้งเป็นแซ่ตระกูล 3) จากนามสถานที่หรือแคว้น อาทิ แซ่ซ่ง(宋) เวยจื่อฉี่ (微子启) ต้นตระกูลได้รับการแต่งตั้งให้ปกครองแคว้นซ่ง โดยตั้งเมืองหลวงที่ ซางชิว 商丘 (ปัจจุบัน คือ ตอนใต้อำเภอซางชิว มณฑลเหอหนาน) จวบเมื่อ 286 ปีก่อนคริตสศักราช ถูกแคว้นฉีเข้ายึดครอง ลูกหลานก็ได้นำชื่อแคว้นซ่งนี้มาตั้งเป็นแซ่ นอกจากนี้ก็มีแซ่จ้าว(赵) แซ่อู๋(吴) เป็นต้น

ตัวอย่างภาพโทเทมเทียบแซ่ต่างๆ

4) จากอาชีพหรือตำแหน่งราชการ อาทิ แซ่ซือถู(司徒)เป็นตำแหน่งขุนนางจีนสมัยโบราณ มีหน้าที่บริหารจัดการเกี่ยวกับเรื่องที่ดิน หรือซือคง(司空) มีหน้าที่กำกับดูแลเรื่องสิ่งปลูกสร้างเพื่องานชลประทานต่างๆ 5) จากนามภูเขา แม่น้ำ อาทิ แซ่เฉียว乔 ที่ว่ากันว่าภายหลังจักรพรรดิเหลือง (黄帝) สิ้นพระชนม์ลง พระศพถูกฝังไว้ที่เขาเฉียวซาน (桥山) ลูกหลานที่ทำหน้าที่เฝ้าสุสานจึงนำชื่อเขามาเป็นแซ่ ต่อมาชนรุ่นหลังได้ตัดตัวมู่木 ออก เหลือเพียง 乔　6) จากนามที่อยู่อาศัย อาทิ แซ่ซีเหมิน(西门) ที่แปลว่าประตูตะวันตกนี้ เนื่องจากในยุคสมัยชุนชิว แคว้นฉีและแคว้นเจิ้งเหล่าขุนนางชั้นผู้ใหญ่ล้วนอาศัยอยู่ใกล้กับประตูเมืองทางตะวันตก ซึ่งผู้คนเรียกขานกันว่าตระกูลซีเหมิน ต่อมาชนรุ่นหลังเพื่อความสะดวกก็ได้นำมาตั้งเป็นแซ่ 7) ได้รับพระราชทานแซ่สกุล อาทิ แซ่จิน(金) ในยุคสมัยฮ่องเต้ฮั่นอู่ตี้ หัวหน้าเผ่าซงนู๋ซิวตุ้นอ๋อง 休盾王ยอมสวามิภักดิ์ต่อฮั่น จึงได้รับพระราชทานแซ่จินพร้อมนามใหม่ว่า จินยื่อตั่น金日掸

นอกจากนี้อาจยังเนื่องจากต้องการหลบหนีความผิดหรือหนีการตามล้างแค้น จึงทำให้ต้องทิ้งแซ่เดิมตั้งแซ่ใหม่มาใช้แทน ซึ่งตัวอักษรจีนมีไม่น้อยที่ตัวเขียนเดียวกัน แต่อ่านได้หลายเสียง แซ่บางแซ่ที่ใช้ตัวอักษรที่มีเสียงอ่านได้หลายเสียง จึงมักสร้างความสับสนและนำไปสู่การอ่านออกเสียงผิด อาทิ คำว่า任 หมายถึง ความน่าเชื่อถือ ไว้วางใจ จะอ่านออกเสียงว่า เยิ่น rèn แต่เมื่อเป็นแซ่สกุลแล้วที่ถูกต้องอ่านว่า เหริน rén หรือ คำว่า曾 หมายถึง เคย หรือไม่เคย อ่านออกเสียงว่า เฉิง céng แต่เมื่อเป็นแซ่แล้วจะต้องอ่านว่า เจิง zēng

เก่าเล่าไปใหม่บอกมา โดย วังฟ้า 羅勇府

(ซ้าย) เหรินเสียนฉี任贤齐หรือ Richie Jen นักร้องนักแสดงชื่อดังชาวไต้หวัน

(ขวา) เจิงจื้อเหว่ย曾志伟Eric Tsang นักแสดงชื่อดังชาวฮ่องกง