ในประเทศจีน ประวัติศาสตร์การสร้างพระพุทธรูปหินแกะสลักจะย้อนรอยถึงช่วงปลายสมัยตุงฮั่นหรือสมัยฮั่นตะวันออก (ราว 1,800 ปีก่อน ) คือพุทธศาสนาเริ่มเผยแผ่จากอินเดียเข้ามาจีน บริเวณตอนเหนือแม่น้ำหวงเหอ เริ่มมีการสร้างวัดถ้ำหิน นั่นคือรูปแบบสิ่งก่อสร้างทางพุทธศาสนา ที่ขุดเจาะตามแนวหน้าผาภูเขา

พร้อมๆ กับพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองขึ้นในจีน ในสมัยราชวงศ์ต่อมา หลายพื้นที่ก็มีการขุดสร้างวัดถ้ำหินจำนวนมาก ทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่โตอลังการด้วย

กลุ่มพระพุทธรูปแกะสลักหน้าผาต้าจู๋นครฉงชิ่ง

กลุ่มพระพุทธรูปแกะสลักต้าจู๋ตั้งอยู่เขตต้าจู๋ของนครฉงชิ่ง เป็นหินหน้าผาแกะสลักทางพุทธศาสนาที่สร้างขึ้นในช่วงปลายสมัยราชวงค์ถังจนถึงสมัยราชวงค์ซ่ง ราวปีค.ศ. 900 – 1,300 ปัจจุบันยังมีกลุ่มพระพุทธรูปหินแกะสลักกว่า 70 แห่ง รวมกว่า 50,000 องค์ นับเป็นตัวอย่างของศิลปะการแกะสลักถ้ำหินสมัยโบราณช่วงปลายของจีน ปี 1999 องค์การยูเนสโกได้ประกาศให้เป็นมรดกโลก

คณะกรรมการมรดกโลกประเมินว่า บนหน้าผาที่สูงชันของเขตต้าจู๋นครฉงชิ่ง มีกลุ่มหินแกะสลักที่หาได้ยากมาก ช่วงการสร้างตั้งแต่ศตวรรษที่ 9 – 13 ซึ่งเป็นเวลายาวนานหลายร้อยปี พระพุทธรูปหินแกะสลักเหล่านี้มีคุณค่าทางศิลปะและวัฒนธรรมอย่างสูง มีเนื้อหาที่หลากหลาย รวมถึงพุทธศาสนาและการใช้ชีวิตประจำวันของคนจีนสมัยโบราณ ตลอดจนแสดงให้เห็นถึงยุคสมัยนั้น พุทธศาสนา ลัทธิเต๋าและลัทธิขงจื๊ออยู่ร่วมกันอย่างสมานฉันท์

บทสรุป

พระพุทธรูปหินแกะสลักที่ยังเหลืออยู่ในจีน ส่วนใหญ่สร้างขึ้นในสมัยราชวงค์เว่ย จิ้น สุยและถัง เนื้อหามาจากบุคคลและตำนานทางพุทธศาสนา หินแกะสลักเหล่านี้มีความแตกต่างระหว่างภาคเหนือกับภาคใต้ กล่าวคือ ศิลปะการแกะสลักของภาคเหนือได้รับอิทธิพลจากอินเดียมากกว่า วิธีการทำจะแสดงให้ถึงความเรียบง่ายและดูเป็นโบราณมากกว่า ส่วนหินแกะสลักของถ้ำหินเขตภาคใต้จะเน้นความเมตตา เงียบสงบและเจตนารมณ์ที่เปิดกว้างของพุทธศาสนา ใช้ศิลปะการวาดการแกะสลักของจีน ทั้งผสมผสานกับวัฒนธรรมประเพณีจีน แสดงให้เห็นถึงกระบวนการการเผยแผ่พุทธศาสนาในจีน เป็นข้อมูลล้ำค่าในการวิจัยประวัติศาสตร์ของสังคม พุทธศาสนา ศิลปวัฒนธรรม ตลอดจนการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมระหว่างจีนกับต่างประเทศด้วย

(In/Lin)