เมื่อเร็วๆ นี้ นายอันเดร วลเชค นักเขียนเรื่องสั้น กวี นักวิจารณ์การเมืองและผู้สื่อข่าวชาวอเมริกัน เดินทางไปสัมภาษณ์นักวิชาการฟิลิปปินส์ เพื่อสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับการซ้อมรบร่วมรหัส "บาลิคาตัน หรือ เคียงบ่าเคียงไหล่" สหรัฐฯ - ฟิลิปปินส์ และเหตุหมู่เกาะหวงเหยียน นักวิชาการฟิลิปปินส์เห็นว่า แถลงการณ์ของจีนมีเหตุผลมากกว่าฟิลิปปินส์ และหวังว่าเหตุหมู่เกาะหวงเหยียนสามารถคลี่คลายในที่สุด

นายโรแลนด์ จี ซิมบูลัน นักวิจัยระดับสูงและผู้เชี่ยวชาญประจำสถาบันวิจัยการพัฒนาและการบริหารสาธารณะของมหาวิทยาลัยฟิลิปปินส์ กล่าวว่า หวังว่าปัญหานี้จะคลี่คลายในที่สุด จริงๆ แล้ว สำหรับฟิลิปปินส์ หมู่เกาะหนานซาไม่ได้มีความสำคัญขนาดนั้น แต่บุคคลทางการเมืองถูกปลุกระดมจากสหรัฐฯ จึงยั่วยุประเทศจีน กองทัพสหรัฐฯ ก็มีผลอย่างมากต่อกองทัพฟิลิปปินส์ พร้อมกล่าวว่า กองทัพฟิลิปปินส์ไม่มีกำลังป้องกันต่อการปลุกระดมอย่างนี้ เพราะฉะนั้น สหรัฐฯ เป็นผู้ปลุกแนวคิดที่ปฏิบัติต่อกัน แต่ว่าผู้ได้รับบาดเจ็บคือฟิลิปปินส์ ความจริงแล้ว ไม่ว่าทางด้านภูมิศาสตร์หรือด้านอื่นๆ ฟิลิปปินศ์ใกล้กับจีนมาก

นายเอดูอาร์โด ซี ตาเดม ผู้เชี่ยวชาญสถาบันวิจัยเอเชียของมหาวิทยาลัยฟิลิปปินส์ อธิบายว่า แถลงการณ์ของจีนมีเหตุผลมากกว่าฟิลิปปินส์ จีนได้เข้าบริหารก่อนฟิลิปปินส์รู้จักหมู่เกาะหนานซา เหตุผลเดียวของฟิลิปปินส์คือ ใกล้กับหมู่เกาะหนานซา ซึ่งไม่ใช่เหตุผลที่มีน้ำหนักแน่นอน

นิตยาสารข่าว บูลัทลัท ของกรุงมะนิลาออกบทความเมื่อวันที่ 20 เมษายนว่า รัฐบาลเบนิโญ อาคิโนมีจุดยืนไม่แน่นอนในการติดต่อกับจีนมาตลอด จุดยืนเดียวคือสนับสนุนสหรัฐฯ เพิ่มกำลังทหารที่ประจำการในฟิลิปปินส์ และอนุมัติให้สองประเทศดำเนินการซ้อมรบร่วมกันเป็นประจำมากขึ้น ที่แย้งกันก็คือคือ รัฐบาลเบนิโญ อาคิโนยอมสหรัฐฯ ในขณะที่ยืนหยัดในอธิปไตยและบูรณภาพเหนือดินแดนดังกล่าว ซึ่งมีทรัพยากรน้ำมันที่อุดมสมบูรณ์

นายโรแลนด์ จี ซิมบูลัน กล่าวว่า ไม่ว่าการโฆษนาของประเทศตะวันตกมีอิทธิพลมากขนาดไหน ชาวฟิลิปปินส์เริ่มตระหนักว่า จีนเป็นประเทศที่เจริญรุ่งเรือง และบางคนเริ่มพิจารณาประโยชน์จากการพัฒนาที่รวดเร็วของเศรษฐกิจจีน

In/Chu