เช่นเดียวกับวันคริสต์มาสที่มีความสำคัญต่อประเทศตะวันตก เทศกาลตรุษจีนก็ถือเป็นเทศกาลที่สำคัญที่สุดของชาวจีน ถึงแม้ความหมายของตรุษจีนและรูปแบบการฉลองเทศกาลตรุษจีนเกิดการเปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ๆ ตามยุคสมัย แต่สำหรับชาวจีนแล้ว ตรุษจีนยังคงมีฐานะสำคัญที่สุดที่เทศกาลอื่นๆ มิอาจทดแทนหรือเทียบเท่าได้

เล่ากันว่า เทศกาลตรุษจีนมีประวัติยาวนานกว่าสี่พันปีแล้ว เดิมทีไม่ได้เรียกว่าตรุษจีน และก็ไม่ได้กำหนดเวลาที่แน่นอนด้วย เมื่อ 2100 ปีก่อนคริสตกาล คนในสมัยนั้นถือการโคจรรอบหนึ่งของดาวจูปีเตอร์เป็นหนึ่ง"ซุ่ย" จึงเรียกตรุษจีนว่า"ซุ่ย" เมื่อ 1000 กว่าปีก่อนคริสต์กาล เรียกตรุษจีนว่า"เหนียน"ซึ่งมีความหมายว่าการเก็บเกี่ยวได้ผลอุดมสมบูรณ์

เกี่ยวกับความเป็นมาของเทศกาลตรุษจีน ยังมีนิทานเรื่องหนึ่งเล่าว่า ครั้งก่อนนานมาแล้ว มีปีศาจตัวหนึ่งชื่อ"เหนียน" ซึ่งจะปรากฏตัวทุกๆ 365 วันเพื่อมากินมนุษย์ ชาวบ้านจึงเรียกวันนั้นว่า"เหนียนกวน"หากสามารถผ่านไปได้ด้วยความปลอดภัย ตลอดเวลา 365 วันต่อไปก็จะมีความราบรื่นและสันติสุข จึงเรียกว่า"กั้วเหนียน" "กั้ว"หมายความว่าผ่านไป ต่อมา ชาวบ้านพบว่า"เหนียน"กลัวสีแดงและเสียงประทัด เมื่อถึงวัน"กั้วเหนียน"ชาวบ้านก็จะติดกลอนคู่สีแดงไว้สองข้างประตูบ้าน และจุดประืทัดส่งเสียงดังตลอดคืน ทำให้"เหนียน"ไม่กล้าออกมาก่อกวนชาวบ้านอีก ตอนหลังการแขวนโคมไฟสีแดง การติดกลอนคู่และการจุดประทัดก็ค่อยๆ กลายเป็นประเพณีฉลองปีใหม่ และสืบทอดจนถึงทุกวันนี้

ตามประเพณีพื้นบ้าน เทศกาลตรุษจีนจะเริ่มตั้งแต่วันที่ 23 เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติของจีนไปจนถึงวันขึ้น 15 ค่ำเดือนอ้ายตามปฏิทินจันทรคติของจีน ในช่วงนี้ คืนวันที่ 30 เดือน 12 ซึ่งเป็นวันส่งท้ายปีเก่า และวันที่ 1 เดือนอ้า่ยหรือวันชิวอิก จะเป็นวาระสำคัญที่สุดในช่วงเทศกาลตรุษจีนซึ่งกินเวลาทั้งหมดประมาณ 3 อาทิตย์

เพื่อเตรียมต้อนรับเทศกาลตรุษจีน ประชาชนในเมืองหรือชนบทต่างตระเตรียมกันตั้งแต่เนิ่น ๆ โดยเฉพาะในชนบท พอย่างเข้าเดือนธันวาคมก็เริ่มเตรียมที่จะต้อนรับตรุษจีนแล้ว เช่น ทำความสะอาดบ้าน ซักเสื้อผ้าและผ้าห่ม ซึ่งถือเป็นการขับไล่สิ่งที่สกปรกออกจากบ้าน เพื่อให้บ้านมีโฉมหน้าใหม่ นอกจากนี้ ยังจะซื้อของกินของใช้มากมาย เช่น ขนม หมูเห็ดเป็ดไก่ และผลไม้นานาชนิด เพื่อเตรียมไว้กินหรือต้อนรับแขกในช่วงเทศกาลตรุษจีน ในเมืองใหญ่ ก็เตรียมตั้งแต่เนิ่น ๆ เช่นกัน เช่น หน่วยงานวัฒนธรรมและคณะนาฏศิลป์จะเตรียมรายการมากมายสำหรับแสดงในช่วงตรุษจีน สถานีโทรทัศน์ต่างๆจะเตรียมจัดงานบันเทิง สวนสาธารณะจะเตรียมจัดงานวัดตามประเพณีฉลองตรุษจีนที่สืบทอดกันมาแต่สมัยโบราณ เพื่อให้ประชาชนได้รับความบันเทิงและความสนุกสนานมากกว่าวันธรรมดา ส่วนร้านค้าและห้างสรรพสินค้าต่าง ๆ จะจัดเตรียมสินค้าให้เพียงพอเพื่อตอบสนองการจับจ่ายใช้สอยของผู้บริโภคในช่วงเทศกาลตรุษจีน