วันที่ 1 สิงหาคม ปี 2008 นับเป็นจุดเริ่มต้นแห่งยุครถไฟความเร็วสูงของจีนเมื่อรถไฟเส้นทางปักกิ่ง-เทียนจินเปิดให้บริการเป็นครั้งแรก และนับว่าเปิดให้บริการ 1 ปีก่อนหน้ากำหนดการที่รัฐบาลวางไว้ และนับแต่นั้นมา จีนได้ก่อสร้างและเปิดให้บริการรถไฟความเร็วสูงหลายเส้นทาง ซึ่งส่งผลให้การเดินทางของชาวจีนได้รับความสะดวกสบาย ประหยัดค่าใช้จ่ายและเวลา อีกทั้งลดแรงกดดันจากขีดความสามารถในการให้บริการที่ไม่เพียงพอ ตู้โดยสารรถไฟที่เคยอัดผู้โดยสารแน่นจนผิดปกติเมื่อหลายปีก่อนกำลังหมดไป

การพัฒนาโครงข่ายรถไฟความเร็วสูงได้กระตุ้นการเติบโตทางเศรษฐกิจของพื้นที่ที่อยู่ในแนวรถไฟความเร็วสูง โดยสร้างโอกาสทางธุรกิจ ส่งเสริมอุตสาหกรรมท่องเที่ยว เพิ่มการจ้างงานให้กับพื้นที่เหล่านี้อย่างมหาศาล

ดังนั้น เมืองที่เป็นสถานีหลักของเส้นทางรถไฟความเร็วสูง เช่น สือเจียจวง เจิ้งโจว อู่ฮั่น ฮาร์บิน การเติบโตของเศรษฐกิจมีแนวโน้มสูงขึ้นในอนาคต จึงเป็นโอกาสที่จะเข้าไปทำธุรกิจในพื้นที่เหล่านี้ โดยธุรกิจที่มีศักยภาพได้แก่ ธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ ค้าส่งค้าปลีก โลจิสติกส์ รถเช่า โรงแรม ร้านอาหาร รวมถึง ธุรกิจรถบรรทุกขนส่งระหว่างสถานีรถไฟความเร็วสูง กับสนามบิน และท่าเรือ เพื่อรองรับการท่องเที่ยว การขยายตัวทางเศรษฐกิจ การค้า การลงทุน และการขยายตัวของเมืองอย่างรวดเร็ว

อย่างไรก็ตาม ธุรกิจสายการบินจะโดนผลกระทบมากจากการพัฒนาโครงข่ายรถไฟความเร็วสูง ผู้เชี่ยวชาญเห็นว่า หากเป็นการเดินทางในรัศมีไม่เกิน 1,000 กิโลเมตร การเดินทางด้วยรถไฟความเร็วสูงถือเป็นทางเลือกที่ดีกว่าการเดินทางโดยเครื่องบิน โดยเส้นทางการบินระยะไม่เกิน 1,000 กิโลเมตรเป็นเกณฑ์ที่ผู้โดยสารมีแนวโน้มจะเปลี่ยนรูปแบบการเดินทางระหว่างเครื่องบินและรถไฟความเร็วสูง หลังจีนพัฒนาโครงข่ายรถไฟความเร็วสูง ผู้โดยสารเครื่องบินส่วนหนึ่งจะหันมาใช้รถไฟความเร็วสูง เพราะจะได้ประหยัดค่าใช้จ่ายในการเดินทาง ด้วยระยะเวลาที่เพิ่มขึ้นไม่มากนัก หากรวมเวลาที่ต้องไปสนามบินก่อน 2 ชั่วโมง และเวลาเดินทางจากสนามบินเข้าตัวเมือง เทียบแล้วการเดินทางโดยรถไฟบางทียังเร็วกว่า ดังนั้น คนที่มีมูลค่าเวลาสูง เช่น นักธุรกิจ อาจยังคงเลือกเดินทางโดยเครื่องบินและยอมจ่ายค่าโดยสารที่แพงกว่า ในขณะที่ผู้โดยสารที่ไม่เร่งรีบ น่าจะพึ่งรถไฟความเร็วสูงเพราะมีราคาค่าโดยสารถูกกว่าเครื่องบิน ที่สำคัญอีกอย่างหนึ่ง คือ การเดินทางโดยรถไฟความเร็วสูงมีความสะดวกสบายยิ่งกว่าเครื่องบิน เพราะผู้โดยสารสามารถลุกเดินไปมา อีกทั้งมีพื้นที่ของผู้โดยสารมากกว่า สามารถทำธุระส่วนตัวหลายอย่าง ซึ่งมากกว่านั่งบนเครื่องบิน นอกเหนือจากการพักผ่อนอย่างสบายๆ ระหว่างเดินทาง และยังมีความสุขกับการชมทัศนียภาพข้างทางอีกด้วย

ดังนั้น หากการเดินทางไม่เกิน 1,000 กิโลเมตร การเดินทางด้วยรถไฟความเร็วสูงมักจะเป็นทางเลือกที่ดีกว่า ด้วยเหตุนี้ จึงทำให้รถไฟความเร็วสูงครองส่วนแบ่งตลาดการเดินทางระหว่างเครื่องบินและรถไฟมากขึ้น

ขณะนี้ สายการบินกำลังเตรียมมาตรการต่างๆ เพื่อรองรับความเสี่ยงจากการลดส่วนแบ่งตลาดผู้โดยสาร เช่น ลดจำนวนเที่ยวบิน ลดราคาค่าโดยสาร หรือจัดโปรโมชั่นแพคเกจทัวร์ร่วมกับบริษัทท่องเที่ยว ในเส้นทางที่ซ้ำซ้อนกับรถไฟความเร็วสูง เพื่อดึงดูดลูกค้าและรักษาส่วนแบ่งตลาดให้ได้มากที่สุด นอกจากนี้ อาจขยายเส้นทางการบินไปยังจุดหมายปลายทางใหม่ๆ ที่มีระยะทางไกลมากขึ้น รวมถึงขยายเส้นทางการบินจากเมืองหลักที่มีสถานีรถไฟความเร็วสูง ไปยังเมืองศูนย์กลางการค้าการลงทุนที่สำคัญในต่างประเทศ เพื่อเชื่อมโยงการขนส่งทางรางเข้ากับทางอากาศ ทำให้มีการขนส่งต่อเนื่องหลายรูปแบบ

ภายใต้แผนกระตุ้นเศรษฐกิจครั้งใหญ่ กระทรวงการรถไฟจีนกำลังเร่งก่อสร้างรถไฟความเร็วสูงที่เชื่อมโยงเมืองหลักในอีกหลายเส้นทาง เพื่อรองรับความต้องการที่เพิ่มขึ้นอย่างไม่หยุดยั้ง โดยภายในปี 2020 จีนจะก่อสร้างโครงข่ายเส้นทางรถไฟความเร็วสูงในจีนให้เพิ่มขึ้นเป็น 18,000 กิโลเมตร เชื่อมโยงเมืองเอกของแต่ละมณฑลและเมืองที่มีจำนวนประชากรมากกว่า 5,00,000 คนไว้ทั้งหมด ทำให้ชาวจีนในพื้นที่ส่วนใหญ่จะสามารถใช้บริการรถไฟความเร็วสูงได้อย่างสะดวกสบาย กระทรวงการรถไฟจีนยังให้ข้อมูลอีกว่า จีนจะเร่งสร้างโครงข่ายรถไฟอย่างแพร่หลาย เพื่อตอบสนองต่อความต้องการในด้านการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ผู้โดยสารและสินค้าจะสามารถขนส่งได้อย่างเสรีและสะดวกโดยปราศจากอุปสรรค ตามแผนแม่บทการพัฒนารถไฟความเร็วสูงของรัฐบาลจีนที่กำหนดไว้เมื่อปี 2004 ระบุว่า รถไฟความเร็วสูงของจีนจะมี 4 เส้นทางหลัก "เหนือ-ใต้" และอีก 4 เส้นทางหลัก "ตะวันออก-ตะวันตก"