- เมล็ดพันธุ์แห่งความชื่นชม

ในสมัยเด็ก พวกเราจะชื่นชมคนอื่นอย่างไม่ปิดบังเลย ไม่ว่าชอบหรือไม่ชอบ ก็จะพูดไปโดยตรง แต่พ่อแม่มักจะเอาความดีของเด็กคนอื่นมาเปรียบเทียบกับความไม่ดีของลูก อย่างเช่น ชมว่าเด็กคนอื่นฉลาดมาก ขยันเรียนมาก แต่ลูกขี้เกียจเกินไป ต้องเลียนแบบเขา อะไรแบบนี้ ในตอนแรกอาจจะทำให้เด็กๆ ตั้งใจปฏิบัติตัวดีขึ้น แต่ถ้าพูดแบบนี้บ่อยครั้ง เด็กๆ ก็อาจจะเกิดความริษยาในใจ หรือไม่ก็บางครั้ง พ่อแม่คนจีนไม่ค่อยชมลูกของตนขณะเจอกับเพื่อน โดยเมื่อมีเพื่อนชม คนจีนก็มักจะถ่อมตัวเกินไปว่า ลูกของฉันไม่ดีขนาดนั้นหรอก อะไรทำนองนี้ จึงจะทำให้เด็กๆ เข้าใจผิดว่า พ่อแม่ไม่ได้พบความดีของตน อาจจะทำให้เด็กๆ เสียใจ และอิจฉาคนอื่นๆ

- เมล็ดพันธุ์แห่งการแข่งขันฉันมิตร

การแข่งขันเป็นแรงกระตุ้นที่ส่งเสริมการพัฒนาของสังคม พวกเราต่างใช้ชีวิตในสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยการแข่งขัน มนุษย์เราก็ได้วิวัฒนาการจากการแข่งขันของสัตว์ชนิดต่างๆ เพราะฉะนั้น คนเราเกิดมาก็มีความคิดที่จะแข่งขันกับคนอื่น แต่เรื่องสำคัญคือ ต้องสอนให้เด็กทราบว่า ในสภาพที่พวกเราแพ้ ควรแสดงความยินดีกับผู้ชนะอย่างจริงใจ ส่วนในขณะที่พวกเราชนะ ก็ไม่ควรดูถูกคนแพ้ เพราะการชนะกับการแพ้ต่างเป็นเรื่องธรรมดาในชีวิต ถ้าอยากจะสอนให้เด็กๆ เข้าใจเรื่องนี้ พวกเราก็ต้องปฏิบัติตัวอย่างดีด้วย เช่น เมื่อมีเพื่อนร่วมงานทำงานดีกว่าพวกเรา พวกเราไม่ควรบ่นหรือหาข้ออ้าง หากควรวิเคราะห์ตนเอง เพื่อทำได้ดีขึ้นในอนาคต อย่าคิดว่า เด็กๆ จะไม่เข้าใจเรื่องเหล่านี้ อันที่จริง ความเกลียดชังเป็นเรื่องที่เด็กๆ เรียนรู้ได้ง่ายมาก เด็กๆ ที่ไม่เข้าใจการแข่งขันอย่างฉันมิตรนั้น ไม่ว่าในระหว่างการเรียน หรือในระหว่างการทำงานในอนาคต ต่างก็จะไม่รู้จักชื่นชมคนอื่น และมักจะเกิดความไม่สมดุลในใจด้วย

สรุปว่า เรื่องสำคัญที่จะสอนให้เด็กๆ มีนิสัยดีงามนั้นก็คือ พวกเราผู้ใหญ่ต้องปฏิบัติตัวเป็นแบบอย่างที่ดี พยายามทำตนให้ดีก่อน จึงจะเป็นตัวอย่างที่ดีของเด็กๆ และปลูกเมล็ดพันธุ์แห่งความดีงามในหัวใจของเด็กได้สำเร็จ

Yim/Ldan