เคยสงสัยมานานแล้วว่า เวลาแต่ละร้านจ้างวงดนตรีมาเล่นต้องจ่ายค่าเหนื่อยพวกเขาเท่าไร มีระดับความแตกต่างกันอย่างไร เพราะว่าแต่ละวงก็มีความสามารถ ทางดนตรี และชั่วโมงบินที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งวงอินดี้จากต่างประเทศที่ขนคณะเข้ามาตระเวนแสดง เพราะดูแล้วเหมือนพวกเขาแทบจะไม่ได้อะไร จากทางร้านที่มีขนาดไม่ได้ใหญ่โตอะไร ยกเว้นไปคอนเสิร์ตฮออล์ใหญ่ อย่างกรุงปักกิ่ง ใครได้ขึ้นเวทียู่กงยี่ชาน หรือ เหมาไลฟ์เฮ้าส์ ก็พอการันตีได้บ้างถึงรายได้ที่สมน้ำสมเนื้อ

ดังนั้นเมื่อมีโอกาสได้รู้จักเจ้าของร้าน "โมเดิร์นนิสต้า" ซึ่งถือได้ว่าเป็นผับขนาดปกติธรรมดา มีเวทีสามเหลี่ยมเล็กๆ ตรงมุมกระจกด้านหน้า ขนาดไม่เกิน 3 ตารางเมตร พอให้นักดนตรีมีพื้นที่ขึ้นไปยืนได้ไม่เกิน 3 คน จึงแอบถามถึงราคานักดนตรีที่จ่ายในแต่ละคืน

สาวชาวสเปนนิช อายุอานามไม่น่าจะเกิน 30 ปี ที่พูดภาษาจีนได้ดีพอๆ กับภาษาแม่ของเธอก็ตอบอย่างไม่ปิดบังว่า

"อย่างวงควอเต็ตแจ๊ซที่เล่นในวันนี้ เราจ่ายหัวละ 400 หยวน เล่น 2 ชั่วโมง พักเบรก 1 ครั้ง เบียร์หรือเครื่องดื่มอะไรก็ได้อีกคนละ 2 นี่เป็นราคามาตรฐานของร้าน แต่ร้านอื่นไม่แน่ใจว่าเท่าไร แต่ที่พอทราบๆ ก็อยู่ประมาณกัน สูงสุดก็จ่ายที่ 700 หยวนต่อคนเห็นจะได้ เฉพาะบาร์ใหญ่ๆ อย่าง ยู่กงยี่ชาน หรือ เหมาไลฟ์เฮ้าส์"

"แต่ร้านใหญ่ทั้งสองแห่งนั้น รู้สึกว่านักดนตรีจะได้เปอร์เซ็นต์ค่าตั๋วจากทางร้านด้วยไม่ใช่เหรอ"

"ก็ใช่ แต่ก็แล้วแต่ชื่อเสียงของวงด้วย ถ้าเป็นวงที่นำเข้ามาและเคยออกอัลบั้มมาแล้ว ก็ได้มากกว่ามาตรฐานนี้"

"แสดงว่าคุณ นอกจากดูแลร้านตัวเองแล้วก็ยังมีโอกาสออกไปสมาคมที่อื่นด้วยนะเนี่ย"

"อ่ะ...แน่นอน เพราะว่าเราอยู่ในธุรกิจนี้ ก็จำเป็นที่จะรู้ความเคลื่อนไหวของภายนอก จะหมกอยู่แต่ในร้านไม่ได้ อย่างการเลือกวงดนตรีนี่ก็เหมือนกัน การออกไปนั่งร้านอื่นบ้างก็เป็นเรื่องดี ซึ่งฉันก็เคยดึงหลายวงที่เคยไปดูแล้วชอบมาลงที่ร้านบ้างเหมือนกัน"

"ส่วนใหญ่คุณออกไปหาวงเองอย่างนี้ตลอดเหรอ"

"ก็ไม่ เพราะจริงๆ แล้วก็มีวงติดต่อเราเข้ามาเสมอ"

"คุณคัดยังไง เรียกวงมาออดิชั่นให้ดูทุกวงไหม เพราะผับที่เมืองไทย ส่วนใหญ่จะใช้วิธีแบบนี้ ถ้าไม่เห็นเล่นจริง เราก็จะไม่จ้าง"

"คือ ที่นี่อาจจะแตกต่างกันไปนิด เพราะส่วนใหญ่วงจะส่งเดโมเพลงของพวกเขามาให้ ซึ่งก็ประหยัดเวลากันทั้งสองฝ่าย เราก็เลือกเอาจากการฟังแผ่นเหล่านี้ และดูประวัติด้วยว่าเคยผ่านร้านไหนมาบ้าง ถ้าเป็นร้านของเพื่อนที่เรารู้จักก็จะโทรไปถาม กรณีที่เราไม่เคยเห็นวงเล่นสดนะ ว่าวงนี้ดีไม่ดียังไง ซึ่งเครือข่ายเจ้าของบาร์ก็พอช่วยในการคัดเลือกวงได้

"คุณเคยจ่ายแพงที่สุดเท่าไร"

"เราไม่จ่ายแพงไปกว่านี้ เคยมีวงเรียกมาสูงว่าที่เราตั้งไว้ แต่เราก็บอกว่าได้เท่านี้จริงๆ เพราะร้านไม่ได้มีขนาดใหญ่และจำนวนโต๊ะเยอะมาก"

เมื่อมาลองนั่งคำนวณดูแล้ว ถ้าวงมีงานตลอดทั้งเดือน ก็จะมีรายได้ถึง 12,000 หยวนเลยทีเดียว แต่ในความเป็นจริงย่อมเป็นไปไม่ได้ เพราะในปัจจุบันนี้วงดนตรีมีคู่แข่งมากเหลือเกิน โดยเฉพาะนักดนตรีจากต่างประเทศ ที่ทยอยกันเข้ามาไม่ขาดสาย ซึ่งได้เบียดบังพื้นที่ของนักดนตรีจีนไปบ้างพอสมควร นอกจากนี้วงดนตรีจีนเองก็มักที่จะหาสมาชิกวงที่เป็นชาวต่างชาติเข้าร่วม เพื่อที่จะยกระดับความน่าสนใจของวงตัวเองให้มากขึ้น ดังนั้น ถ้ามากรุงปักกิ่ง จะไม่แปลกตาเลยถ้าเป็นวงดนตรีที่มีชาวต่างชาติร่วมอยู่ด้วยสักคน

และพวกเขาเหล่านี้ก็พึงพอใจอย่างยิ่ง อาศัยไปสมัครเรียนภาษาจีน เพื่อให้ได้วีซ่านักเรียน แล้วก็มาเล่นดนตรีกลางคืนที่ไม่ต้องหักภาษีรายได้ เวลาว่างก็ออกไปท่องเที่ยว ยิ่งในภาวะที่เศรษฐกิจโลกผันผวนเช่นนี้ นักดนตรีจากยุโรปจำนวนมากต่างก็อยากที่จะมาปักหลักเล่นและท่องเที่ยวในเมืองจีนมากยิ่งขึ้น

อย่างเมื่อเดือนธันวาคมปีที่แล้ว ก็มีการแสดงของนักดนตรีโฟล์กซองที่มีชื่อเสียงจากประเทศกรีซ เรียกให้ชาวกรีกทั่วปักกิ่งมารวมตัวกันอย่างล้นหลาม และเทื่อเสร็จสิ้นการแสดง นักดนตรีนี้ถึงกับพูดออกไมค์ขอมาเล่นที่ร้านนี้อีกจะได้หรือไม่เลยทีเดียว

เมื่อมีการแข่งขันสูงขึ้นเช่นนี้ ก็ทำให้เกิดปฏิกิริยาผกผัน ทำให้นักดนตรีจีนเองต้องพัฒนาฝีมือ และหาทางออกจากกรอบกระแสหลักให้มากขึ้น ประโยชน์ก็เลยมาตกที่คนเสพหรือคนดู เพราะเมื่อวงไหนถูกคัดให้ขึ้นแสดง นั่นก็หมายความว่าวงนั้นเป็นระดับครีมของดนตรีร่วมสมัยจีนเลยทีเดียว

อย่างเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา หากใครมีโอกาสไปยังร้าน "เทมเพิล บาร์" ย่านกู่โหลว ก็คงเป็นต้องตะลึงกับวงดนตรีเชิงทดลอง แปลก พิสดาร และเล่นได้หนักแน่นทรงพลังอย่างยิ่ง รวมถึงมีรูปแบบการนำเสนอที่แหวกแนวไม่เหมือนใครเลย นั่นก็คือ "วง WHAI" ซึ่งในภาษาจีนแปลว่า บ้า พัง เสียหาย วงนี้เอามุ่งมากางกั้นเวทีกับคนดู โดยมีทีมงานอีกคนฉายโปรเจ๊กเตอร์เป็นภาพกราฟฟิกเคลื่อนไหว เข้ากับอารมณ์เพลงที่บรรเลงอยู่เบื้องหลัง ที่เห็นเพียงเงาเลือนรางจากไฟกระพริบสีม่วง แดง เหลิง น้ำเงินจากบนเวที

จากคุณภาพดนตรีและความลงตัวในการนำเสนอ คาดว่าวงนี้จะต้องโด่งดังในเวทีดนตรีกลางแจ้งของจีนในเร็วๆ นี้อย่างแน่นอน และในคืนนั้นวงนี้ก็คงน่าจะได้รับค่าตัวระดับสูงมาตรฐาน พร้อมทั้งโอกาสจากร้านอื่นในเครือข่ายด้วย

สิ่งหนึ่งที่บาร์เมืองจีนต่างจากเมืองไทยก็คือ ที่นี่จะวางตารางการแสดงดนตรีล่วงหน้าหลายเดือน ไม่ได้มีวงเล่นประจำเหมือนบ้านเรา ที่ไปวันเสาร์ก็เจอวงนี้ ไปวันพุธก็เจอวงนั้น จนจดจำหน้ากันได้ และบางร้านที่ใหญ่และมีชื่อเสียงในปักกิ่ง ก็จะจัดตารางยาวเป็นปีไปเลย ส่วนร้านเล็ก นอกจากดนตรีแล้ว ก็จะมีกิจกรรมอย่างอื่นเสริม อาทิ คืนตอบปัญหาเชาวน์ คืนดวลหมาเจี้ยง(หมากกระดานของจีน) คืนดีเจเปิดแผ่น ฉายหนังอินดี้ทางเลือก และอื่นๆ อีกมากมาย ตามแต่จะเลือกสรรกันขึ้นมาเรียกลูกค้า

"ตอนนี้มีนักดนตรีจากต่างประเทศเข้ามามากเหลือเกิน มีแผ่นส่งเข้ามาให้เราฟังเป็นพะเนิน จนฟังไม่ทัน แต่เราก็ไม่สามารถจ้างวงได้ทุกวัน เพราะใจหนึ่งก็อยากช่วยให้คนมีพื้นที่ มีเวที ถ้าพวกเขาไม่มีโอกาสขึ้นไปยืนต่อหน้าคนดู พวกเขาก็จะไม่มีทางพัฒนาฝีมือได้ เพราะโลกที่แท้จริงของนักดนตรีไม่ได้อยู่ในห้องซ้อม แต่อยู่ในมีไฟส่องและเป็นศูนย์ทางของสายตาคนจำนวนมาก"

"ใช่เลยทีเดียว และวงที่คุณเลือกมาก็ไม่เลว แจ๊ซซ์ควอเต็ต สามชิ้นนี้ ฟังลื่นไหลไปกับบรรยากาศหนาวๆ ข้างนอกอย่างมากเลยทีเดียว"

ราคาที่นักดนตรีที่ได้รับ ก็ถือได้ว่าสมน้ำสมเนื้อ พอที่จะให้คนเหล่านี้ดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างสบาย และสามารถมาขับกล่อมราตรีหน้าแก้วเครื่องดื่มให้สนุกสนานยิ่งๆ ขึ้นไป

พัลลภ สามสี