(มังกรหยกรูปแบบต่างๆ ที่ขุดพบในแหล่งวัฒนธรรมหงซาน ทางตะวันออกเฉียงเหนือของจีน )
จากหลักฐานการขุดพบทางประวัติศาสตร์แสดงให้ทราบว่า มังกรจีนในสมัยโบราณนับตั้งแต่ยุคหินใหม่มาจนถึงยุคราชวงศ์โจว (1066-256ปีก่อนคริสตกาล) ส่วนใหญ่แล้วมีรูปร่างละม้ายคล้ายกับงู คือมีลำตัวยาว ไม่มีขาหรือกรงเล็บ และจากการขุดพบหลักฐานยุคก่อนประวัติศาสตร์ "มังกรหยก" แห่งวัฒนธรรมหงซาน ที่มีอายุย้อนหลังกลับไปนับห้าพันปี จะเห็นได้ว่ามังกรในยุคนั้นส่วนหัวคล้ายจำลองรูปลักษณ์มาจากม้าหรือจระเข้ ส่วนลำตัวมีรูปร่างแบบงู ยาวโค้งเหมือนตัวซี C ในอักษรภาษาอังกฤษ วัฒนธรรมหงซานถูกขุดพบครั้งแรกที่บริเวณหลังเขาหงซาน ชานเมืองชื่อเฟิง เขตปกครองตนเองมองโกลเลียในของจีน
(ภาพมังกรบนแผ่นกระเบื้องปิดเชิงชายบนหลังคาสมัยราชวงศ์ฮั่น)
พอถึงยุคราชวงศ์เซี่ย(2140-1711 ปีก่อนคริสตกาล) ราชวงศ์ซาง(1711-1066 ปีก่อนคริสตกาล) และโจว ส่วนหัวของมังกรโดยมากจะมีเขา ลักษณะอ้าปาก แต่ยังคงไร้ขาเสียเป็นส่วนใหญ่ มังกรในยุคนี้ จะมีความแน่ชัดในส่วนหัวแล้ว ถือได้ว่าเป็นผลพวงที่ตกผลึกจากการหลอมรวมเอาวัฒนธรรมและความเป็นตัวตนของชนในชาติเข้าไว้ด้วยกันแล้ว
มาถึงยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันตก(206ปีก่อนคริสตกาล - ค.ศ.220) รูปลักษณ์ความเป็นมังกรเริ่มสมบูรณ์ขึ้นมากแล้ว โดยทั่วไปคือ มีเท้า มีกรงเล็บ มีเกล็ด มีเขายาว ที่ปากมีหนวดเครา
(ลวดลายมังกรประดับหลังบานกระจกส่องหน้าศิลปะสมัยราชวงศ์ถัง)
ช่วงราชวงศ์ถัง(ค.ศ.618-907) ส่วนลำตัวและหางของมังกรเริ่มเชื่อมต่อกัน ลำตัวอวบอิ่มสมบูรณ์ ส่วนหัวกว้างสั้น เขามีแฉกง่ามคล้ายเขากวาง ในส่วนของดวงตามีการเปลี่ยนแปลงจากเดิมกลมมน หรือสามเหลี่ยม เปลี่ยนเป็นเรียวงามอย่างตาหงส์
ย่างเข้าสู่ราชวงศ์ซ่ง(ค.ศ.960-1279) ลักษณะลำตัวแบบสัตว์สี่เท้าหดหายไป กำหนดแน่ชัดแล้วว่าลำตัวต้องยาวแบบงู และมีกรงเล็บที่ทรงพลังและแข็งแกร่ง
และเมื่อถึงยุคสมัยราชวงศ์หยวน(ค.ศ.1206-1368) หมิง(ค.ศ.1368-1644) ชิง(ค.ศ.1616-1911) รูปลักษณ์มังกรจะเป็นที่รับรู้เข้าใจกันทั่วไปว่า ต้องแยกเขี้ยวอ้าปากกางกรงเล็บ ท่วงท่าโผนผยองดูมีชีวิตชีวาและทรงพลานุภาพ น่าเกรงขาม
ในส่วนของกรงเล็บมังกรมีวิวัฒนาการเริ่มต้นจากสามนิ้ว ต่อมาเพิ่มเป็นสี่นิ้ว และห้านิ้วในท้ายที่สุด โดยในยุคสมัยราชวงศ์ถัง ซ่ง และหยวน โดยทั่วไปแล้วมังกรจะมีนิ้วเท้าสามนิ้ว มีบ้างที่สองเท้าหน้ามีสามนิ้ว แต่สองเท้าหลังมีสี่นิ้ว ส่วนสมัยราชวงศ์หมิงนิยมเพิ่มให้มังกรมีสี่นิ้ว พอมาถึงสมัยราชวงศ์หมิงชิงลักษณะกรงเล็บมังกรโดยทั่วไปแล้วจะมีสี่หรือห้านิ้ว
เก่าเล่าไปใหม่บอกมา โดย วังฟ้า 羅勇府
