หนังสือ "บันทึกลีลาการทูตของเติ้งเสี่ยวผิง" เขียนโดยจอง เหวิน และ เหวินฟู นักวิจัยจากสำนักวิจัยหนังสือที่มีค่าทางประวัติศาสตร์และสำนักวิจัยประวัติศาสตร์ของพรรคคอมมิวนิสต์จีน หน่วยงานในสังกัดคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีน หนังสือเล่มนี้บันทึกผลงานด้านการทูต โดยเล่าถึงเหตุการณ์สำคัญๆ ทางการทูตที่เติ้งเสี่ยวผิงมีส่วนร่วม และการติดต่อไปมาหาสู่กันกับนักการเมืองที่มีชื่อเสียงทั่วโลกของเติ้งเสี่ยวผิง ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงเสน่ห์ทางด้านการทูต และการเป็นนักยุทธศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ของเติ้งเสี่ยวผิง

ในรายการวันนี้　เราจะถ่ายทอดสาระจากหนังสือเล่มนี้ ตอนที่ 6 ที่มีชื่อว่า "โต้คารมกับ "หญิงเหล็ก" นายกรัฐมนตรีอังกฤษ" ขอเชิญท่านติดตามรับฟัง

วันที่ 22 กันยายนปี 1982 นางมาร์กาเร็ต แทตเชอร์นายกรัฐมนตรีหญิงคนแรกของอังกฤษเดินทางมาเยือนประเทศจีน สื่อตะวันตกได้ติดตามรายงานข่าวการเยือนจีนของนายกรัฐมนตรีอังกฤษครั้งนี้อย่างใกล้ชิด เพราะระหว่างการเยือน นางมาร์กาเร็ต แทตเชอร์ และผู้นำจีนจะเปิดการเจรจาเกี่ยวกับการแก้ไขปัญหาฮ่องกง

ฮ่องกงตั้งอยู่ทางภาคตะวันออกของปากทางไหลออกสู่ทะเลของแม่น้ำจูเจียง อยู่ใกล้กับเมืองเซินเจิ้น มีพื้นที่ทั้งหมดราว 1,076 ตารางกิโลเมตร ซึ่งประกอบด้วยเกาะฮ่องกง 79.77 ตารางกิโลเมตร เขตจิ่วหลง(เกาลูน)11.7 ตารางกิโลเมตร และเขตซินเจี้ย(เขตดินแดนใหม่) 984.53 ตารางกิโลเมตร ฮ่องกงมีประชากรประมาณ 6,100,000 คน ในจำนวนนี้ มีชาวจีนคิดเป็น 96% ของประชากรทั้งหมดในฮ่องกง ถึงแม้ว่าฮ่องกงมีพื้นที่ และทรัพยากรธรรมชาติไม่มากนัก แต่ทำเลที่ตั้งที่ได้เปรียบทำให้ฮ่องกงกลายเป็นท่าเรือน้ำลึกระหว่างประเทศที่สำคัญ อย่างไรก็ตาม เมื่อ 100 ปีที่แล้ว จีนต้องสูญเสียฮ่องกงให้กับอังกฤษ จากการทำสงครามรุกรานจีนของอังกฤษ

ปี1840 อังกฤษก่อสงครามรุกรานจีน ซึ่งเรียกกันว่า สงครามฝิ่นครั้งแรก สงครามครั้งนี้สิ้นสุดด้วยจีนเป็นฝ่ายแพ้ หลังจากนั้น สังคมจีนเข้าสู่ยุคกึ่งเมืองขึ้นกึ่งศักดินาที่ลำบากยากแค้น วันที่ 26มกราคม ปี1841 อังกฤษส่งกองทัพรุกรานจีนอีกครั้ง และได้ยึดครองเกาะฮ่องกง ต่อมาในวันที่ 29 สิงหาคมปี 1842 อังกฤษบังคับราชสำนักชิงลงนามในสนธิสัญญาหนานจิง โดยระบุว่า จีนจะต้องชดใช้ค่าใช้จ่ายในการทำสงครามให้แก่อังกฤษ และเปิดเมืองท่าหลายแห่ง เช่น กว่างโจว ฝูโจว เซี่ยเหมิน หนิงโป และเซี่ยงไฮ้ ให้นักธุรกิจชาวอังกฤษเข้ามาทำธุรกิจในเมืองเหล่านี้อย่างเสรี

เดือนตุลาคมปี 1856 อังกฤษ และฝรั่งเศสยกทัพมารุกรานจีนอีก ซึ่งเรียกว่า สงครามฝิ่นครั้งที่ 2 สงครามครั้งนี้สิ้นสุดลงด้วยจีนเป็นฝ่ายแพ้เช่นกัน ต่อมาในปี 1860 อังกฤษบังคับราชสำนักชิงลงนามในสนธิสัญญาปักกิ่ง โดยระบุว่า ราชสำนักชิงต้องแบ่งแยกเขตจิ่วหลง ซึ่งเป็นดินแดนที่อยู่ใกล้กับบริเวณเกาะฮ่องกงให้แก่อังกฤษ และในปี 1898 อังกฤษบังคับให้ราชสำนักชิงทำสัญญาให้เช่าเขตซินเจี้ย เป็นเวลา 99ปีกับอังกฤษ ซึ่งสัญญาเช่าฉบับนี้จะหมดอายุในวันที่ 30 มิถุนายนปี 1997 เขตซินเจี้ยตั้งอยู่ทางทิศใต้ของแม่น้ำเซินเจิ้น อยู่ใกล้บริเวณเกาะฮ่องกง มีพื้นที่ทั้งหมด 946.4 ตารางกิโลเมตร

หลังราชสำนักชิงถูกโค่นล้ม รัฐบาลจีนทุกสมัยล้วนปฏิเสธรับรองสนธิสัญญาไม่ยุติธรรมที่ราชสำนักชิงทำกับอังกฤษ ตามหลักบรรทัดฐานของกฎหมายระหว่างประเทศ สนธิสัญญาเหล่านี้จึงถือเป็นโมฆะ

หลังสาธารณรัฐประชาชนจีนสถาปนาขึ้น รัฐบาลจีนประกาศหลายครั้งว่า ฮ่องกงเป็นดินแดนของจีน จีนปฏิเสธรับสนธิสัญญาไม่ยุติธรรมทุกฉบับที่ราชสำนักชิงทำกับอังกฤษ จีนจะกลับใช้อำนาจอธิปไตยต่อฮ่องกงในช่วงเวลาที่เหมาะสม เมื่อหลายสิบปีที่แล้ว ถึงแม้ว่าฮ่องกงถูกยึดครองจากการทำสงครามรุกรานของอังกฤษ แต่ปัจจุบัน จีนต้องการแก้ไขปัญหาฮ่องกงด้วยสันติวิธี

เดือนสิงหาคมปี 1978 รัฐบาลจีนจัดตั้งสำนักงานกิจการฮ่องกง และมาเก๊า โดยให้สำนักงานนี้รับผิดชอบกิจการวิจัยค้นคว้าและร่างนโยบายเกี่ยวกับการแก้ไขปัญหาฮ่องกง อีกทั้งติดตามและวิจัยสภาพการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองของฮ่องกงด้วย เพื่อเตรียมความพร้อมในการกลับมาใช้อำนาจอธิปไตยต่อฮ่องกงในขั้นตอนต่อมา

เมื่อวันที่ 29 มีนาคมปี 1979 นายเติ้ง เสี่ยวผิงพบปะกับนายเมอร์เรย์ แมคเลอโฮส ผู้สำเร็จราชการฮ่องกง ระหว่างการเจรจา นายเติ้ง เสี่ยวผิง เสนอให้ใช้นโยบายหนึ่งประเทศสองระบอบในการแก้ไขปัญหาฮ่องกง โดยกล่าวว่า จีนแถลงหลายครั้งแล้วว่า สาธารณรัฐประชาชนจีนมีอำนาจอธิปไตยเหนือฮ่องกง ฮ่องกงเป็นดินแดนของจีน ดังนั้น ประเด็นเกี่ยวกับฮ่องกงเป็นของใครนั้นจึงไม่จำเป็นต้องเจรจา เพราะมีความชัดเจนอยู่แล้ว อย่างไรก็ตาม รัฐบาลจีนได้คำนึงถึงสภาพที่เป็นอยู่ของฮ่องกง โดยตกลงจะอนุมัติให้ฮ่องกงใช้ระบอบทุนนิยมในระยะเวลาอันยาวนาน ขณะที่แผ่นดินใหญ่จีนใช้ระบอบสังคมนิยม ปัจจุบันนักธุรกิจจำนวนหนึ่งเป็นห่วงว่า การลงทุนในฮ่องกงอาจประสบกับความเสี่ยงมาก ข้าพเจ้าขอยืนยัน ณ โอกาสนี้ว่า หลังจีนกลับมาใช้อำนาจอธิปไตยต่อฮ่องกง จีนจะพยายามรักษาผลประโยชน์ของนักธุรกิจที่ลงทุนในฮ่องกงอย่างแน่นอน

วันที่ 6 เมษายนปี 1982 นายเอ็ดเวิร์ด ฮีท อดีตนายกรัฐมนตรีอังกฤษเดินทางมาเยือนจีน ช่วงการเยือนเขากล่าวกับเติ้ง เสี่ยวผิงว่า ถึงเวลาแล้วที่อังกฤษและจีนต้องเริ่มเจรจา เพื่อแก้ไขปัญหาฮ่องกง นายเติ้ง เสี่ยวผิง เห็นด้วยกับข้อคิดเห็นนี้ และแจ้งนโยบายในการแก้ไขปัญหาฮ่องกงของจีนให้นายเอ็ดเวิร์ด ฮีทรับทราบ โดยนายเติ้ง เสี่ยวผิงกล่าวว่า หลังจีนกลับมาใช้อำนาจอธิปไตยต่อฮ่องกง ก็จะจัดตั้งเขตบริหารพิเศษฮ่องกง และให้ชาวฮ่องกงปกครองบริหารฮ่องกงด้วยตนเอง ระบอบสังคมและเศรษฐกิจของฮ่องกงที่มีอยู่ในปัจจุบันจะไม่เปลี่ยนแปลง วิถีชีวิตของชาวฮ่องกงจะไม่เปลี่ยนแปลง ระบบกฎหมายโดยรวมของฮ่องกงจะไม่เปลี่ยนแปลง ด้านนายเอ็ดเวิร์ด ฮีทเห็นด้วยกับนโยบายต่อฮ่องกงของจีน หลังจากนั้นไม่นาน คือ วันที่ 22 กันยายนปี 1982 นางมาร์กาเร็ต แทตเชอร์ นายกรัฐมนตรีอังกฤษเดินทางมาเยือนจีน เพื่อเจรจาในประเด็นการแก้ไขปัญหาฮ่องกงกับผู้นำจีน